Uzm.Ecz.Anooshirvan Miandji
Felsefe dersinde “bir psikanalistin psikanalizi: Freud” konusunu işledik, ders sırasında küçük bir söylem analizi örneği verdim, onu şimdi burada paylaşmak istiyorum.
Önce lütfen bu cümleye bakın:
“İnsan, yürümeyi öğrenmiş maymundur.”
Bu cümleyi okuduğunuzda sizce “kimin söylediği” önemli mi? Yani bu sözün kime ait olduğunu merak ediyor musunuz? Eğer ediyorsanız devam edelim:
“İnsan, yürümeyi öğrenmiş maymundur.”
A.H.
Bu sözü adı A ile ve soyadı H ile başlayan biri söylemiş. Şimdi aklınıza bir sürü isim gelebilir. Ancak eğer A. Adının 3 harfini açıklasam: a.d.l.
Aklınıza Adolf gelirse ne olur, otomatikman H harfini de Hitler’e bağlayıp ilk olasılık olarak Adolf Hitler olarak görecek, bakalım:
“İnsan, yürümeyi öğrenmiş maymundur.”
Adolf Hitler
Şimdi bu cümleyi bu isimle beraber gördüğünüzde şöyle düşünebilirsiniz “ulan, 56 milyon insanın ölümünde sorumlu olacaksın bir de maymun diyeceksin, maymun senin dedendir.”
Öfkelenebilirsiniz ve bu sözü “redd” edebilirsiniz, sonrada “ıhhh, sevmedim, hiç beğenmedim, bu söz olmaz olsun” diyebilirsiniz.
Şimdi farklı bir şey yapacağım:
“İnsan, yürümeyi öğrenmiş maymundur.”
Adolus Huxley
Ünlü şaheser “Cesur Yeni Dünya” disütopya yazarı, düşünür ve entelektüel Aldous Huxley’e aittir bu söz. Şimdi insanları yalanlar ile aldatan siyasetçiler, din adamları, pazarlamacılar, tüccarlar ve güç sahiplerini eleştiren Huxley bunu deyince bu defa sizde böyle bir algı oluşabilir "adam haklı, insanları aldatanlar yürüyen maymun değil mi? Bence maymunun önde gideni”, “Huxley’e helal olsun, ne cesaret, çekinmemiş bu eleştiriyi yapmış” diyebilirsiniz.
Yani söz kadar onu söyleyen kişi de önemlidir, yani sözü söyleyen kişi sözün sahibi değilse, sözün hakkını ödemiyorsa, beyin çelişki yaşıyor ve söz anlamını yitiriyor. Yani insan beyni bir sözü “tek” olarak değil, “söyleyen kişi” ve “bütün” içinde yorumlamak istiyor.
Bu yüzden “doğru kişi değilsen, söylediğin doğru laf, doğru etki yaratmaya yetmiyor.”
