Eczanenin geçici olarak kapatılması ya da askıya alınması, 2012 yılında 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle getirilen yeni bir uygulamadır.
Bu uygulama ile gelecek günlerin belirsizliği ve eczanelerin kapatılma eğilimi önceden görülmüş gibi. Sanki son bir soluk alma, durup düşünme, ara verme mekanizması olarak kurgulanmış. Nitekim, geçen zaman içinde, eczanesini çok çeşitli nedenlerle kapatma aşmasına gelen çok sayıda eczacı bu yola başvurmuştur.
Peki nedir geçici olarak kapatma ya da askıya alma uygulaması?
6197 sayılı yasanın meşhur ve yakın zamanda yine gündeme oturan bir 35. maddesi var. Bu maddenin bir kısmı 2012 Mayıs ayında çıkarılan yasa ile değiştirildi ve maddeye eklemeler yapıldı. Bunların en önemlilerinden birisi, ikinci fıkrasının sonuna “…Şu kadar ki, birden fazla sayıda eczane bulunan yerlerde eczacının talebi ile iki yılı geçmemek üzere eczane kapalı tutulabilir.” cümlesinin eklenmesidir.
Bilindiği üzere 35. maddenin değiştirilmesiyle son derece ucube bir düzenleme ortaya çıkmıştır. Buna göre eczacı ya da mesul müdür eczacı hastalık ve sair mazeretlerle 15 günü aşan süreyle eczaneden ayrı kalması halinde; bir eczane, ticari faaliyetini ancak yeni bir mesul müdür tayin edilerek sürdürebilecektir. Mesul müdür tayin edilmezse eczane kapatılacak, ancak eczacı “isterse”, iki yıl süreyle geçici olarak kapalı (askıda) tutabilecektir.
Görüldüğü gibi maddeyle, hem eczacının eczanesinde bulunma zorunluluğu, hem de dolaylı bir yolla eczanenin, bu yazının da konusu olan geçici olarak kapatılması düzenlenmeye çalışılmış.
Eczacının, geçici olarak eczanesini iki yıl süreyle kapalı tutabilme hakkından yararlanabilmesinin özel koşulu ise, bulunulan yerde birden fazla eczanenin olmasıdır. Tek eczaneyse Yasa’ya göre eczacı istese de geçici olarak eczanesini kapalı tutamayacaktır. Ayrıca yine askıya alma için öngörülen mazeret hali ise dikkate alınmamakta ve pozitif bir şekilde geniş yorumlanmaktadır.
Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik ise eczanenin iki yıl süreyle geçici olarak kapalı tutulma halini (bilinen adıyla askı uygulaması) ayrıntısını düzenlemiştir.
Yönetmelik’in “Eczanenin kapalı tutulması” başlıklı 49. maddesinin birinci fıkrası “geçici kapatma” halinden söz etmektedir. Bu fıkraya göre; birden fazla eczanesi bulunan yerlerde eczacının hastalık ve sair mazeretlere istinaden talebi ile iki yılı geçmemek üzere eczane kapalı tutulabilir, bunun için eczane ruhsatnamesi geçici olarak il sağlık müdürlüğüne teslim edilir ve varsa eczanede bulunan ilaçların saklama şartlarına uygun bir şekilde muhafazası sağlanır.
Eczacının faaliyetine iki yıllık geçici kapatma süresi sona ermeden önce tekrar devam edeceğini beyan etmesi durumunda ise eczane olacak yerin kontrolünden sonra ruhsatnamesi iade edilir veya herhangi bir değişiklik hâlinde yeniden düzenlenir. Bu durumdaki eczanelere, bulunduğu ilçe değişmemek kaydıyla nüfus kriteri uygulanmamaktadır. Yeniden açılması halinde İl Sağlık Müdürlükleri ruhsat için ilk defa veriliyormuş gibi uygulama yapmakta, gerekli belgeleri istemektedir.
Peki iki yıl eczanesini geçici olarak kapatan bir eczacı, eczanesini hiç açmadan yeniden askı süresini kesintisiz iki yıl daha uzatabilecek mi? Sağlık Bakanlığı uygulamasına göre bu sorunun yanıtı “hayır” olmaktadır. Tartışmalı olan bu konuyu Sağlık Bakanlığının il sağlık müdürlüklerine yazdığı yazılardan anlamış bulunuyoruz: Eczane tekrar açılmadan yeniden geçici kapatmaya izin verilmemektedir. Ancak bu durum, askı süresi bitmeden ve eczane yeniden açılmaksızın kesintisiz askıya devam etme talepleri için böyledir. Yoksa geçici kapatmadan sonra eczanesini yeniden açıp, sonra yine geçici kapatma isteyen eczacıya bu iznin verilmesinde sorun yoktur.
Bu konuda uygulamanın yeterince olgunlaştığı, alt mevzuatının geliştirildiği söylenemez. Dolayısıyla Sağlık İl Müdürlüklerinin uygulamaları ve Sağlık Bakanlığı merkez teşkilatı ile yazışmaları belirleyici olmaktadır. Örneğin uygulamanın başlangıcında, geçici kapatma durumunda tabelası ve yeriyle eczanenin durması istenirken, böyle bir zorunluluk şimdi yoktur. Geçici kapatma sırasında, eczanenin sadece hükmi ve kayıtlar çerçevesinde varlığıyla yetinilmektedir.
fecakmak@gmail.com
