Uzm.Ecz.Ebru Cumbul

Eczacılık özel bir alandır, bir taraftan kamu hizmeti verirken diğer taraftan sürekli bilim ve teknoloji eşliğinde kendini güncelleyen bir bilim dalıdır. Eczacılığı uygulayanlar eczacılar olduğuna göre, eczacıların mesleki eğitim kalitesi, zihin dünyası ve çağı takip etme becerileri, mesleğin toplam kalitesini belirler. Bu yüzden eczacılığın güncel bir tanıma ihtiyacı vardır.Günümüzde eczacılığın tanımı, çeşitli gruplar tarafından ihlal ve istismar edilmektedir. İlaçlar, gıda takviyeleri, dermokozmetik vb. pazarı gün geçtikçe büyümekte ve pek çok grup bu pastadan pay almak istemektedir. Bu da eczacı ve eczacılık tanımına zarar veriyor. Eczacılığın tanımı kapsayıcı ve güncel bir şekilde hukuksal olarak güvence altına alınmalıdır. Örneğin bitkisel droglar (fitoterapi), ilaç statüsünden çıkarılan gıda takviyesi adı altındaki vitamin vb. besin destekleri tek uzmanı olan eczacı tarafından eczanede satılmalıdır.Hiçbir bilimsel statüsü olmayan, defalarca çürütülmüş sözde bilim uygulamalarının çeşitli hileli yöntemlerle bilimsel bir meslek olan eczacılık alanına girerek, çıkar ve kar elde etmeleri de çok büyük bir tehdittir.

Eczacıların, eczanede uygulayacağı ve verebileceği tüm hizmetler sadece bilim tarafından kanıtlanabilir olmalıdır. Bilimsel yöntemi bilmeyen ve bilimsel eğitim almamış insanlar ilaçlar hakkında yorum yapacaksa, neden eczacılar zahmet edip bu zor eğitimi beş sene boyunca alıyorlar? Neden biz Farmakoloji, Toksikoloji, Farmakognozi, Farmasötik Kimya okuduk? Sahte ürünle ilacın farkını ayırt etmek için, bilimsel olmayanla bilimsel olanın farkını ayıt etmek için.

Bir örnek vermek isterim, TÜSİAD uluslararası düzeyde tanınan bir iş adamları derneğidir. Gelin görün ki eğitimle ilgili dünyadaki tüm gelişmeleri takip ediyor [1] Sosyal ve duygusal öğrenme becerileri raporunu bir üniversiteyle iş birliği yaparak Türkçe’ye kazandırmış. Neden? Çünkü TÜSİAD diyor ki, insan kalitesi artınca işin de ürünlerin de kalitesi artar, ben rekabet edebilir mühendisler istiyorum, bu yüzden eğitim kalitesi beni de yakından ilgilendiriyor.

TÜSİAD 51 yaşında (Kuruluş 1971) ve TEB 66 yaşında (Kuruluş 1956), yani Türk Eczacıları Birliği daha kıdemli bir örgüttür. Bu yüzden tüm meslek örgütlerinin eczacılıkla ilgili her alanda DÖKÜMANTASYON oluşturmak için liderlik yapması gerekir, bunun için görüşlerimi kısaca aşağıda paylaşmak isterim:

1. Eczacılık örgütlerinin, işletme yönetmeliğinde dokümantasyon veri oluşturma ve uluslararası verileri, mesleğe ve topluma kazandırmak için hukuki altyapıyı oluşturması gerekir. Bunun için işletme uzmanlarından destek alması gerekebilir. Bu ayrıntılar içerir.
2. Eczacılık Örgütleri, tüm çalışma gruplarında tutanak tutmalı (çift imzalı) bunlar tasnif edilmeli ve takip edilmelidir. Örneğin bir Eczacı Odası’ndaki bilim grubu ne tartıştı? Ne karar verdi? Nasıl bir eylem geliştirdi? Eylemin sonucunda ne oldu? Neden başarılı oldu? Neden başarısız oldu? Bundan sonra ne yapılmalı? Önceki dönemlerde yapılanların raporu, gelecek dönem çalışanlarına aktarılması gibi…
3. Eczacılık öğrencileri ve eczacılara katkısı olacak yurtdışı kaynaklı, çok değerli çeşitli kitaplar ve kılavuzlar var. Onları çevirip, ücretsiz kaynak olarak dağıtabilir. Örneğin çok güzel eczacılık sözlükleri var yurt dışında veya ABD eczacılık yetkinlik sınavı (NAPLEX, The North American Pharmacist Licensure Examination) eczacılık özeti kaynakları var, saygın eczacılık fakültelerindeki hocaların editörlüğünde meslektaşlara kazandırabilir.
4. Bu yazıyı yazarken, Eczacılık tanımı için kaç tane yerli ve yabancı kaynağa bakmak istedim, en güncel tanımı WHO (dünya sağlık örgütü) [2] ve FIP (uluslararası eczacılar birliği) [3][4] yaptığı GPP (Good Pharmacy Practice, İyi Eczacılık Uygulaması) [5] şeklinde belgelendirmişler. Avrupa’da ve dünyadaki gelişmiş ülkelerde eczacılar kaç saat çalışıyor, eğitim müfredatlarında neler okutuyorlar, sorunları nasıl çözüyorlar, nerede ve neden eczacılar çok saygınlar, etik kodlar ve mesleki deontolojide hangi ülke, hangi seviyededir? Meslek örgütleri bunları takip edip, anlaşılır dilde bize ve tüm genç meslektaşlarımıza aktarmalıdır.
5. O kadar yoğun ve kaliteli veri oluşturmalıyız ki, diğer tüm eczacılık paydaşları bize başvursun, bize de danışsın. Eczacılık mesleğinin artık daha entelektüel becerilerde, mesleki kültürün, akıl yürütme araçları ve güncel sorun çözme yöntemlere odaklanmalıdır.
6. Mesleki kodlar, etik ve deontoloji tüm üniversitelerde ve çalışan meslektaşlara, tüm seviyelerde ve tekrarlanacak şekilde verilmelidir. Maalesef, neredeyse tüm sorunların temelinde bir etik sorun olduğunu hep görüyoruz. Eczacılık, bir kere yemin edilerek uygulanacak bir meslek değildir. Bu meslek her gün her saat ve her an etik olmayı gerektirecek yükseklikte kaliteye sahip bir bilim dalıdır. Bu konuda kanımca büyük boşluklar var. Öyle bir düzeyde etik geleneği oluşmalı ki vatandaş sırf daha ucuzdur diye eczane dışından ilaçlar ve gıda takviyelerini almamalıdır. Vatandaş,’ fiyat farkı olsa bile ben her zaman eczacıyı tercih ederim çünkü o bu işin uzmanıdır ve hiçbir şekilde konuya çıkar odaklı yaklaşmaz’ algısında olmalıdır. Bu algıyı toplumda yerleştirecek yine biz eczacılarız.
7. Çeşitli internet ve sosyal medyadaki eleştiriler ve sosyal medyadaki eczacı/ eczacılık algısı üzerine meslek örgütleri iletişim uzmanları ile çalışmalar yapıp, özeleştiriler çıkarmalıdır. Eczacının en iyi tanımı toplum nezdinde yapılan tanımdır. Gelişmiş ülkelerde eczacılığın en saygın meslek olması tesadüf değildir, o toplumlarca eczacıların ve vatandaşların yıllar içinde karşılıklı oluşturduğu bir saygınlıktır. Eczacılığın tanımını yeniden dünyanın güncel ihtiyaçlarına göre yapmak gerekir.
8. Kısacası, mesleki örgütler, kanıta dayalı veri, belgelendirme ve yorumlama konusunda önce işletme mevzuatı sonra da görevler ve ödevler olarak iyi işler yapabilir ve yapmalıdır.

                                                                          Uzm.Ecz.Ebru Cumbul

                                                                                   Biyoteknoloji Bilim Uzmanı

Referanslar:

[1] https://tusiad.org/tr/egitim-cg

[2] https://www.jyoungpharm.org/sites/default/files/10.5530_jyp.2014.2.1.pdf

[3] https://www.fip.org/file/4942

[4] https://www.fip.org/file/1476

[5] https://www.paho.org/bra/dmdocuments/who-pharm-dap-96-1.pdf

Özgür Köşe / Yazarın Eski Yazıları

Eczacılık: Güncel Bir Yorum

• Uzm.Ecz.Ebru Cumbul
• 25-02-2022

Özgür Köşe / Son Eklenen

Bu Yangın Nasıl Sönecek?

• Ecz. Sanem Mumcu
• 25-11-2024

’Mesleğimizi Bizden Başkası Kurtaramaz!’

• Ecz. Kazım Aykanat
• 20-11-2024

Eczacı Yüzleşmesi

• Ecz. Süleyman ARSLANTÜRK
• 19-11-2024

Sorular, Sorular, Sorular

• Av. Ecz. Serhat Salim AKTAŞ
• 16-11-2024

Eczanede Durum

• Ecz. M. İbrahim Özkol
• 06-11-2024