LUPUS ERİTEMATOZUS HASTALIĞINDA İHTİYOL FORMÜLÜ
Sistemik lupus eritematozusun, çocukluk çağında çok nadir görülen, aslında vücudun yapmaması gereken yaygın antikorların yapımıyla birlikte ilerleyen bir hastalıktır. Lupus hastalığında vücut kendi hücrelerine karşı antikor geliştiriyor ve kendi organlarına zarar veriyor. Beyinden tırnağa kadar, yani vücudun tüm organlarını tutabilen, çok ciddi etkileri olabilen, hastalığa bağlı çok ciddi komplikasyonların oluşabileceği, kronik, tamamen düzelmeyen bir hastalıktır.
Lupusun tam nedeni bilinmiyor. Hastalığın iki türü bulunuyor. Diskoid lupus eritematozus yani DLE, hayati iç organları değil, güneş ışığına maruz kalan cildi etkiliyor. Diskoid (yuvarlak) deri lezyonları, tedaviden sonra genellikle ciltte izler bırakıyor. Hastalığın çok daha ciddi seyirli türü SLE ise tedavi edilmediğinde ciltte yara izlerine yol açan burun ve yanaklarda kabarık kelebek şeklinde döküntülere neden olabiliyor. SLE, ciltle birlikte eklemleri, kasları, akciğerleri, kalbi, böbrekleri, beyni, bağırsakları, kısacası tüm organları etkileyebiliyor. Bu organlarda enfeksiyona ya da hasara neden olabilen hastalığın depresyona ve felce de yol açtığı biliniyor. Hastalığın belirtileri, tutulan organlara ve hastalığın şiddetine göre değişiyor. Ciltte kızarıklıkla başlıyor, eklem tutulumları oluyor. Ateş, yorgunluk, genel bir huzursuzluk, yüzde kelebek şeklinde cilt döküntüsü, güneş ışığına hassasiyet, eklem ağrısı ve şişliği, şişmiş lenf bezleri, kas ağrıları, bulantı, göğüs ağrısı ve nöbetler hastalığın en belirgin belirtilerini oluşturuyor. Cildinde, özellikle de parmaklarında yaralar görülebilen lupus hastalarında, kanın ellere ve ayaklara gitmesini engelleyen Raynaud sendromuna yatkınlık da artıyor.
Sistemik lupus eritematozusun tanı ve tedavisi, romatoloji, çocuk romatolojisi, iç hastalıkları ile cildiye doktorları tarafından yapılıyor. Zaman zaman alevlenen, kesin tedavisi olmayan lupus hastalığında, daha çok belirtileri hafifletici, alevlenmeleri önleyici yöntemler kullanılıyor. Tedavinin temelini; hastanın yaşam kalitesini korumak ve organ hasarını en aza indirmek oluşturuyor.
Değerli Meslektaşlarım bu makalemde Lupus eritematozus hastalığında ciltte meydana gelen lezyonların tedavisinde İspanya’da reçete edilen bir formülü sizlerle paylaşacağım. Bu formül aynı zamanda Epidermisin stratum korneumu’nun yenilenmesini destekleyen antiseptik, keratoplastik etkisiyle cilt üzerindeki hafif tahriş edici etkisiyle kusurlu keratinizasyonu normalleştirmekte, dezenfektan olarak egzama, enflamatuar dermatozlar, yanıklar, mantar enfeksiyonlarında ve meme çatlaklarında kullanılmaktadır.
Formül aynı zamanda erizipel (yılancık) ve sedef hastalığı tedavisinde de kullanılmaktadır.
Formül:
Rp.
İhtiyol 5 g
Çinko oksit 10 g
Triamcinolone acetonide 50 mg
Oleo calcarea liniment 10 g
Formülde yer alan maddeler:
İhtamol- Amonyum sülfo-ihtiyolat- İchthammol (BAN; Ph. Eur. 4; JP XIII; USP 24; P.Cx.79; BP; INCI; FP):
İhtiyol kırmızı-kahveden siyaha değişen renkte güçlü ve karakteristik kokulu bir sıvıdır. İhtiyol içerdiği sülfon formundaki kükürde bağlı zayıf antiseptik etki gösterir. %10'luk pomatları ekzama, furonküloz, psöriasis ve akne gibi bazı cilt hastalıklarında topikal antiseptik olarak kullanılır. Esas olarak sülfonik asitlerin amonyum tuzlarından oluşur. İngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre kuru madde üzerinden hesaplandığında en az %10.5 organik olarak bağlanmış kükürt içermesini ve sülfat olarak %25'ten fazla total kükürt içermemesi gerektiğini belirtir. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre %10'dan az total kükürt ve %2.5'tan az amonyak içermemelidir. BP'ye göre çözünürlükleri: Suda çözünür; alkol ve eterde kısmen çözünür. USP'ye göre çözünürlükleri: Suda 1:10 oranında çözünür; gliserin, sabit yağlar ve yağlarla karışır; alkol ve eterde kısmen çözünür.
Çinko sülfat- Sulfate de zinc T.K.- Zinksulfat:
Renksiz, prizmatik billurlardır. 0,66 k su, 0,15 k kaynar su ve 23 k gliserinde çözünür. Alkolde çözünmez. Topikal olarak uygulanan çinko astrenjan, zayıf antiseptik ve dezenfektan etki gösterir. Bu etki çinko iyonlarının proteinleri çöktürmesine bağlıdır. Bakterisid ve fungusiddir. %0.1'lik-1'lik çözeltisi göz ve %4-5'lik çözeltisi cilt antiseptiği olarak kullanılır. Hafif vazodilatör etkisi vardır. Dekonjestan aktivite göstermez. Çinko oksit topikal olarak uygulanır. Suda erimediği için pudra, pomad veya pasta şeklinde cilt antiseptiği olarak kullanılır. Çinko oksit pomadı %20 ve çinko oksit pastası ise %25 oranında çinko oksit içerir. Çinko oksit deriden absorbe olmaz.
Triamcinolone acetonide- Triamcinoloni acetonidum [PhBs IV; Ph. Eur. 3]:
Triamsinolon asetonid beyaz veya krem-beyaz renkte, hemen hemen kokusuz, kristalize bir tozdur. Triamsinolon asetonid'in 11 mg'ı yaklaşık 10 mg triamsinolon'a eşdeğerdir. Pratik olarak suda çözünmez; alkol, kloroform veya metil alkolde az çözünür; eterde çok hafif çözünür. İngiliz Farmakopesi (BP) ve Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre steril süspansiyonun pH'sı 5.0-7.5 arasındadır. Triamsinolon asetonid, tiramsinolon'un daha güçlü bir türevidir. Triamnisolon ve türevleri antienflamatuvar ve immünosüpresif olarak kullanılan sentetik glukokortikoidlerdir. Kortikosteroidlerin antialerjik etki mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte, alerjiye karşı çok etkili oldukları bilinmektedir. Triamsinolon'un kendisinin, hayvan enflamasyon modellerinde prednison'dan yaklaşık 2-3 kat daha güçlü olduğu belirlenmesine karşın, triamsinolon asetonid prednizon'dan 8 kat daha güçlüdür. Triamnisolon çok az mineralokortikoid aktivite gösterir ve bu nedenle daha güçlü bir mineralokortikoid ile birlikte verilmedikçe adrenal yetmezliğin tedavisinde kullanılmaz. Triamnisolon'un oral, nazal, parenteral, topikal ve aeresol formları bulunmaktadır.
Kireç linimenti- Linimentum calcicum- Liniment oleo calcaire T.K. (1954):
Preparat topikal olarak yumuşatıcı ve enflamasyonlu yüzeyleri rahatlatıcı etki gösterir. Ekzema ve psoriasis’de kabukları ve cildi yumuşatmak için kullanılır. Özellikle yanıklarda ve akut, subakut egzema tedavilerinde kullanılmaktadır.
Rp.
Zeytinyağı 1 k
Kireç suyu 1 k
Formülün hazırlanması:
Kireç suyu içerisinde ihtiyol çözündürülür. Bu linimente azar azar çinko oksit ilave edilerek çalkalanır. En son Triamcinolone acetonide ilavesiyle formül tamamlanır. Amber renkli cam şişede preparat saklanmalı, şişenin üzerine ‘’çalkalayınız’’ etiketi yapıştırılmalıdır.
İyi bir hafta dileğiyle…
Kaynak:
1-La Formulación Magistral en la Oficina de Farmacia
2-RxMediaPharma®2019 İnteraktif İlaç Bilgi Kaynağı
Uzm.Ecz. Ahmet Nezihi PEKCAN
Pekcan Eczanesi- Konya
majistralformül.com
