KALSİYUM HİDROKSİT ÇÖZELTİSİ İLE EKZEMA TEDAVİSİ.
Değerli Meslektaşlarım; bu hafta İspanya’da ekzema tedavisinde reçete edilen bir formülü beraberce inceleyeceğiz.
Rp.
Kalsiyum hidroksit çözeltisi
Vazelin / aa 33 g
Lanolin
Çinko oksit / aa 17 g
Bakır sülfat 0,2 g
Çinko sülfat 0,1 g
Formülde yer alan maddeler:
Kalsiyum hidroksit çözeltisi- Agua de cal;
Yüzde 0,15-0,17 kalsiyum hidroksit (Ca (OH2) ) ihtiva eder. Çözelti, kokusuz ve renksiz, hafif alkali bir tada sahiptir. Kalsiyum hidroksitin doymuş sulu bir çözeltisidir ve ısıtıldığında yani su kaybında, bulanık bir hal alır. Havadaki karbondioksiti emer, yüzeyde bir kalsiyum karbonat tabakası oluşturur, bu nedenle iyi kapatılmış bir şişede mantar tıpası ile muhafaza edilmelidir ve kullamadan önce süzülmelidir. Asitler ve bunların tuzları ve genel olarak ağır metallerin tuzları ile geçimsizdir. Mide yanması ve mide ülserlerinde dahilen antiasid olarak kullanılır. Haricen astrenjan ve dezenfektan olarak kullanılır.
Beyaz petrolatum- Beyaz vazelin- Ofisinal vazelin- Paraffin, soft, white [BP; P.Cx.79]- Petrolatum, white [NF; USP]- Vaselin, weisses [PH; Ph.Eur.];
Vazelin cilt tahrişlerinin tedavisi ve cilt bakımı için kullanılır. Özel işlemden geçirilen vazelin içeren preparatları yara bakımı ve yara pansumanı için de kullanılmaktadır. Vazelin deriyi yumuşatarak rahatlatıcı etki gösteren, yüzeyinin düzgünleşmesini sağlayan, kuruma yada pullanmaya neden olan bozukluklara karşı etkili yağlı bir maddedir. Cilt üzerinde nemlendirici etki gösterir. Böylece cildin canlanmasına yardımcı olur. Vazelin (beyaz yumuşak parafin) yumuşak sarı parafin'in beyazlatılmasıyla elde edilir. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre bileşimine uygun bir stabilizan katılabilir.
Vazelin yumuşatıcı özellikte bir merhem sıvağı olarak topikal farmasötik preparatların bileşimine girer. Deriden kolayca absorbe olmaz. Krem, transdermal preparatlar ve kozmetik ürünlerde de kullanılır. Topikal kullanımına bağlı aşırı duyarlık reaksiyonları bildirilmiştir. Taşıdığı polisiklik aromatik hidrokarbon safsızlıkları allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu safsızlıkların miktarı vazelin'in kaynağına ve saflaştırma derecesine bağlıdır. Beyaz vazelin'in neden olduğu aşırı duyarlık reaksiyonları sarı vazelin'e göre daha azdır. Bu nedenle kozmetik ürünler ve farmasötik preparatlarda beyaz vazelin tercih edilir.
Sarı vazelin petrolden elde edilir. CnH2n+2 genel formülüne sahip yarı katı doymuş hidrokarbonların saflaştırılmış bir karışımıdır. Sarı vazelin, soluk sarı ya da sarı renkte, yarı şeffaf, yumuşak kıvamlı bir kitledir. Kokusuz ve tatsızdır. Aseton, alkol, gliserin ve suda pratik olarak çözünmez; benzen, karbon disülfit, kloroform, eter, heksan ve çok sayıda sabit ve uçucu yağda çözünür. Amerikan Farmakopesi (USP) bileşimine uygun bir stabilizatör ilavesine izin verir. İyi kapatılmış kaplarda kuru ve serin bir yerde saklanmalıdır. Işıktan korunmalıdır. Vazelin oldukça stabil bir maddedir. Ancak taşıdığı çok az miktarlardaki safsızlıklar nedeniyle stabilite sorunlarına neden olabilir. Bu safsızlıklar ışık etkisiyle renk değişimine neden olacak şekilde oksitlenebilir. Bunun sonucu istenmeyen kokular meydana gelebilir. Butil hidroksianisol, butil hidroksitoluen ya da alfa tokoferol gibi bir antioksidan ilavesiyle bu tür oksidasyonlar engelllenebilir. Bütünüyle akıcı hale getirmek üzere gereken sıcaklığın (yaklaşık 70°C) üzerinde uzun sürüre ısıtılmamalıdır.
Lanoline- Graisse de laine- Adeps lanae- Rafine yün yağı- Lanae cera- Lanoleine T.K.;
Lanolin bir pomat sıvağıdır. Topikal farmasötik formülasyonlarda ve kozmetik ürünlerde yaygın olarak kullanılır. Su/yağ tipindeki krem ve pomatların hazırlanmasında kullanılır. Uygun bitkisel yağlarla ya da vazelin ile karıştırıldığında deriden penetre olan yumuşatıcı özellikte kremler elde edilir. Su ile faz ayrımı olmaksızın karışır ve stabil emülsiyonlar elde edilir. Bu özelliğinden dolayı ilaçların absorpsiyonunu kolaylaştırır. Lanolin ağırlığının yaklaşık iki katı su ile faz ayrımı olmaksızın karışır ve stabil emülsiyonlar elde edilir. Koyun yününden elde edilir. Açık sarı renkte ve merhem kıvamındadır. Eter, petrol eteri, kloroform ve kaynar mutlak alkolde çözünür. Emülgatördür. Su/yağ emülsiyonu yapar. Susuz halde kıvamı oldukça serttir. Su ilavesi ile hamurumsu bir yapı oluşur. Cilt tarafından kolayca emilir ve kokusuzdur. Sıvağ olarak kullanılır. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre erime derecesi 38-44°C arasındadır. USP, 200 ppm'e kadar uygun b ir antioksidan içermesine izin verir. Lanolin'in 10 g'ı en az 20 ml su tutmalıdır. Suda pratik olara k çözünmez; soğuk alkolde az, kaynar alkolde çok çözünür. Benzen, kloroform, eter ve petrol eterinde kolayca çözünür. Saklanması sırasında yavaş bir şekilde otooksidasyona uğrayabilir. Bunun önüne geçmek üzere içeriğine butil hidroksitoluen (BHT) ilavesine izin verilir. Uzun süreli ısıtılması halinde rengi kararır ve hoş olmayan bir koku oluşabilir. T.K. nin lanolinum adı ile aldığı sıvağ ise; 13 k. Lanolin 3 k. Mayi parafin ve 4 k. Su ihtiva eder.
Zinkoksid- Zinci oxide- Oxyde de zinc;
Zayıf antiseptik özellikleri ile bilinen astrenjan özellikte bir etken maddedir. Ekzema, yanık, pişik, sürtünmeye bağlı cilt hasarlarında kullanılır. Çinko oksit pomadı %20, pastası ise %25 oranında çinko oksit içerir. Çinko oksit deriden absorbe olmaz, suda erimediği içinde pudra, pomad veya pasta şeklinde uygulanır.
Bakır sülfat- Copper Sulphate- Cuivre sulfate- Göztaşı;
Mavi renkte billuri maddedir.3 k. su ve 3,5 k gliserinde çözünür. Alkolde çözünmez. Bakır sülfat ve diğer çözünür bakır tuzları mukoza membranları üzerinde astrenjan etki gösterir; derişik çözeltileri ise korozif etkilidir. Tedavide kullanılan başlıca bakır tuzları şunlardır: Bakır klorür, bakır sülfat ve bakır glukonat.
Çinko sülfat- Sulfate de zinc T.K.- Zinksulfat;
Renksiz,prizmatik billurlardır. 0,66 k su, 0,15 k kaynar su ve 23 k gliserinde çözünür. Alkolde çözünmez. Topikal olarak uygulanan çinko astrenjan, zayıf antiseptik ve dezenfektan etki gösterir. Bu etki çinko iyonlarının proteinleri çöktürmesine bağlıdır. Bakterisid ve fungusiddir. %0.1'lik-1'lik çözeltisi göz ve %4-5'lik çözeltisi cilt antiseptiği olarak kullanılır. Hafif vazodilatör etkisi vardır. Dekonjestan aktivite göstermez.
Formülün hazırlanması:
Su banyosunda bir beher içerisinde yüksek olmayan bir ısıda eritilen lanolinin üzerine kalsiyum hidroksit çözeltisi ilave edilerek cam bagetle homojen bir karışım haline getirilir. Diğer taraftan bir havan içerisinde karıştırılarak toz edilen çiko oksit ve bakır sülfat üzerine yine su banyosunda eritilen vazelin önce damla damla ilave edilerek ezilir. Daha sonra çinko oksit ve vazelinin tamamı eklenerek havanda karıştırmaya devam edilir. Havan içerisindeki kütlenin üzerine lanolin ile karışmış kalsiyum hidroksit ilave edilerek homojen bir karışım elde edilir.
Kaynak;
1- La Formulacion Magistral en la Oficina de Farmacia valencia, 3. Parte Valencia, 1990
2- RxMediaPharma®2018 İnteraktif İlaç Bilgi Kaynağı
