Değerli Meslektaşlarım yokluğu çekilen ve yetim ilaçlar diye tanımladığımız ilaçların hastalara ulaştırılmasında Majistral üretimin önemine bir kez daha dikkat çekmek isterim.
Diazepam 1,4-benzodiazepinler sınıfından gerilim, ajitasyon ve anksiyeteyi suprese edici özellikte, aynı zamanda sedatif ve hipnotik özellikleri olan psikoterapik bir maddedir. Daha yüksek dozlarda kas gevşetici ve antikonvülsif özelliklere de sahiptir. Epileptik nöbetlerin giderilmesinde ve febril konvülsiyonların önlenmesinde oldukça etkili olan bu ilaç zaman zaman yokluğu çekilen ürünler arasında yer almaktadır.
Amerikan Milli Formüllerinde (Allen’s Compounded Formulations) yer alan bu ilacın eczane laboratuvarlarında yapımı mümkündür. Diazepam rektal jeli diazepamın alternatif bir yolla uygulanması gerektiğinde kullanılır. Huzurevleri ve bakımevlerinde oral veya parenteral yolların uygun olmadığı durumlarda kullanılabilir.
İlaç dozu;
2-5 yaş arası: 0.5mg / kg.
6-11 yaş arası: 0.3 mg / kg.
12 yaş ve üstü: 0.2 mg / kg.
Ancak olası yan etkileri azaltmak amacı ile, yaşlı ve zayıf hastalar için doz ayarlanmalıdır. Gerekirse ikinci doz, ilk dozdan 4-12 saat sonra verilebilir. Hamilelik sırasında önerilmez.
Formül:
Rp.
1-mg/ml Diazepam Rectal Gel
Diazepam 100 mg
Methycellulose 1500 mPa (cps) 2,5 g
Methylparaben 100 mg
Glycerin 5 g
Purified Water qs 100 ml
Formülde yer alan maddeler:
Diazepam- Metildiazepinon- Diazepamum [INN; IP3]- Ro-5-2807 [Roche, USA]:
Diazepam beyaz veya beyaza yakın ya da sarı renkte, kokusuz veya hemen hemen kokusuz, kristal yapılı bir tozdur. İngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre çözünürlükleri: Suda çok hafif çözünür, alkolde çözünür, , kloroformda serbestçe çözünür. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre çözünürlükleri: Suda 1:333, alkolde 1:16, kloroformda 1:2 ve eterde 1:39 oranında çözünür. BP'ye göre enjektabl çözeltisinin pH'sı 6.2-7.0 ve USP'ye göre ise 6.2-6.9 arasında değişir. BP'ye göre oral çözeltisinin pH'sı 4.7-5.4 arasındadır. Diazepam oral ve parenteral yoldan kullanılan uzun etkili bir benzodiazepin türevidir. Rektal yoldan uygulanan diazepam, iyi absorbe olur ve biyoyararlanımı yaklaşık %90 düzeylerindedir. Diazepam vücutta geniş ölçüde dağılır. Santral sinir sistemindeki düzeyleri plazmadaki düzeylerine benzer. Diazepam plasentayı aşar ve anne sütüne önemli ölçüde geçer.
Metilselüloz- Cellulose methyl ether- Cologel- Methyl ether cellulose:
Metilselüloz uzun zincirli sübstitüe bir selüloz türevidir. Beyaz ya da sarımsı beyaz renkte, higroskopik özellikte, kokusuz, fibröz, granüller ya da toz halinde bulunur. Sıcak su, susuz alkol, aseton, kloroform, eter ve toluende pratik olarak çözünmez; soğuk suda kolloidal bir dağılım vererek çözünür. Glasiyal asetik asit ve eşit hacimlerde alkol-kloroform karışımında da çözünür. Sudaki %1'lik çözeltisinin pH'sı 5.5-8.0 arasındadır. Metilselüloz çözeltileri oda sıcaklığında pH 3-11 arasında stabildir. Ancak pH 3'ün altında viskozitesi düşer. Çözeltileri ısıtıldığında viskozitesi jelleşme meydana gelinceye düşme gösterir. Metilselülozun klorkrezol, civa klorür, rezorsinol, tannik asit, gümüş nitrat, setilpiridinyum klorür, para-aminobenzoik asit, hidroksibenzoatlar ve fenol ile geçimsizlik gösterdiği bildirilmiştir. Metilselülüz çözeltilerine yüksek miktarlarda elektrolit ilavesi metilselüloz müsilajının viskozitesinin artmasına neden olur. Ancak çok yüksek konsantrasyonlarda elektrolit ilavesinde metilselüloz tamamen çökebilir.
Metilselüloz oral ve topikal farmasötik preparatlarda sıklıkla kullanılan bir yardımcı maddedir. Tablet formülasyonlarında düşük ya da orta viskoziteli tipleri bağlayıcı, yüksek viskoziteli tipleri dağıtıcı olarak kullanılır. Sürekli salım tablet formülasyonlarında matriks materyal ve çekirdek tabletlerin hoşa gitmeyen tadlarının maskelenmesi veya çekirdek tabletlerin şeker kaplama işlemi öncesi nemden korunmalarında kaplama ajanı işlevi görür. Ayrıca, süspansiyon formülasyonlarında viskozite arttırıcı, yağ içeren formülasyonlarda emülsüfiyan olarak yararlı olur. Topikal olarak uygulanan krem v e jel tipi formülasyonlarda kıvam arttırıcı olarak yüksek viskoziteli tiplerinden yararlanılır.
Metilparaben- Metil hidroksibenzoat- Nipagin M- Methyl parahydroxybenzoate:
Metilparaben farmasötik formülasyonlar, kozmetik ürünler ve gıdalarda antimikrobik koruyucu olarak yaygın şekilde kullanılır. Tek başına ya da diğer parabenlerle veya diğer antimikrobik ajanlarla kombine halde kullanılır. Özellikle kozmetik ürünlerde en sık kullanılan koruyucudur. Noniyonik yüzey aktif maddelerin varlığında antimikrobik etkisi önemli oranda düşer. Metil, etil ve propilparaben için tahmini kabul edilebilir günlük maksimum alım miktarı vücut ağırlığının kg'ı başına 10 mg olarak bildirilmiştir. Metilparaben kokusuz veya hafif kokulu renksiz kristaller ya da beyaz kristalize bir toz halinde bulunur. Etanol, metanol, eter ve propilen glikolde kolayca çözünür; suda güç çözünür; sıvı parafinde pratik olarak çözünmez.
Gliserin %98- Gliserol [ASK; BP; DCF; FP; INN; P.Cx.79; Ph.Eur.]- Glycerolum anhydricum- Glycerol [ASK; BP; DCF; FP; INN; P.Cx.79; Ph.Eur.]- Wasserfreies Glycerol:
Gliserin farmasötik formülasyonlarda ve kozmetik ürünlerde değişik amaçlar için geniş ölçüde kullanılan bir yardımcı maddedir. Oral, otik, oftalmik, topikal ve parenteral farmasötik formülasyonlarda kullanılır. Topikal farmasötik formülasyonlarda nemlendirici ve yumuşatıcı etkisi için kullanılırken, parenteral formülasyonlarda çoğunlukla çözücü olarak yararlı olur. Oral formülasyonlarda antimikrobik koruyucu, tatlandırıcı ve viskozite arttırıcı olarak kullanılır. Yumuşak jelatin kapsüllerde jelatin'in plastizeridir. Ayrıca, jelatin supozituvarların bileşiminde de yer alır. Gliserin berrak, renksiz, tatlı, higroskopik özellikte viskoz bir sıvıdır. Su ve alkolle karışır; asetonda güç çözünür; kloroform, eter, sabit ve uçucu yağlarda pratik olarak çözünmez. Sudaki çözeltileri turnusol'e karşı nötr reaksiyon verir. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre Oral Gliserin Çözeltisi (Glycerin Oral Solution, USP)'nin pH'sı 5.5-7.5 arasındadır. Gliserin, potasyum permanganat gibi güçlü oksidanlarla bir araya geldiğinde patlayıcı özellik kazanır. Bu gibi karışımlardan kesinlikle sakınılmalıdır. Işık varlığında çinko oksit ya da bazik bizmut nitrat ile temas ettiği zaman siyah bir renk alır. Demir ile kontamine olmuş gliserin kullanıldığında fenol, salisilat ve tanen içeren karışımların rengi kararır. Borik asit ile kompleks yapar ve gliseroborik asit oluşturur. Bu bileşiğin asitliği borik asitten daha yüksektir.
Purified Water- Arıtılmış su- Distile su- Aqua purificata [IP3]- Gereinigtes Wasser [ASK]:
Distile su içme suyunun distilasyonuyla hazırlanan ve pek çok farmasötik formülasyonda çözücü veya taşıyıcı olarak kullanılan yüksek saflıkta sudur. Berrak ve renksiz bir sıvıdır, kendine özgü koku ve tadı yoktur. Eczacılıkta su denilince distile su anlaşılmalıdır. Distile suyun kullanım süresi sınırlıdır. Her şekilde kullanılmadan önce kaynatılması gerekir. Parenteral preparatlarda kullanılacak suda ek bazı özelliklerin istenmesi nedeniyle bu amaçla enjeksiyonluk su kullanılmalıdır. Ayrıca daha ucuz ve kolay elde edilebilmesi nedeniyle kullanımına izin verilen farmasötik preparatlarda distile su yerine deiyonize su da kullanılabilir.
Formülün hazırlanması:
Toplam müstahzar için gerekli olan her bir maddenin miktarı hesaplanır. 100 mg diazepam eşdeğerini elde etmek için yeterli sayıda diazepam kapsülden etken madde pulverize edilir. Metilselüloz ve metilparaben tartılır. Diazepam, metilselüloz ve metilparaben hesaplı miktarda iyice karıştırılır. Karışımın üzerine gliserin eklenir ve homojen bir karışım elde edilene kadar havanda ezilir. Önce 10 ml saf su eklenir ve iyice karıştırıldıktan sonra suyun geri kalanı yavaşça ilave edilerek formül sonlandırılır. Daha fazla veya daha az viskoz bir jel arzu edilirse, bu formülde metilselüloz miktarı kolaylıkla değiştirilebilir. Uygun ambalaj temin edilemez ise plastik şırıngalarda önceden ölçülen hacimlerde paketlenebilir. Son kullanma tarihi 6 aydır. Oda sıcaklığında (15 ila 30ºC), ışıktan ve nemden korunarak ve çocukların erişemeyeceği yerlerde saklanır.
İyi bir hafta dileğiyle…
Kaynak:
1-Allen’s Compounded Formulations
2- RxMediaPharma®2018 İnteraktif İlaç Bilgi Kaynağı