Alkollü sabun çözeltisi / Soap Solution alcoholic / Spırit shampoo
Değerli meslektaşlarım; Corona virüsünden korunmanın en etkili yöntemlerden biri olan el hijyenine dikkat etmek ve bu konuda birçok uzmanın önerdiği ortak yöntemin, sabun ve su ile el yıkamak olduğunu bilmekteyiz. Bu makalemde Avustralya tıbbi formülerinde yer alan bir formülü sizlerle paylaşacağım.
Formül:
Rp.
Timol 0,5%
Yumuşak sabun 50 g
Etanol %90 ad. 100 ml
Formülde yer alan maddeler:
Timol- Thymol- Timolo [FU]- İzopropilmetakrezol
Timol keskin kekik kokulu renksiz, çoğu zaman iri kristaller veya kristalize toz halinde bulunur. İngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre erime dercesini 48-52°C arasındadır. BP'ye göre çözünürlükleri: Suda çok hafif çözünür; alkol ve eterde çok çözünür; uçucu ve sabit yağlarda serbestçe çözünür; gliserol' de az çözünür; alkali hidroksitlerinin seyreltik çözeltilerinde çözünür.
Timol antibakteriyel ve antifungal aktivite gösteren fenolik yapılı bir antiseptiktir. Fenol'den daha etkili olmasına karşın, sudaki çözünürlüğünün az olması, daha iritan olması ve proteinlere karşı duyarlığı nedeniyle kullanımı sınırlıdır. Timol ağız sularında ve gargaralarda koku giderici olarak kullanılır. Ayrıca, kontriritan ve antiseptik etkisi nedeniyle topikal olarak bazı deri hastalıklarında da yararlı olur. Deri hastalıklarının tedavisinde timol iyodürden de yararlanılır. Timol soğuk algınlığı, öksürük ve çeşitli solunum yolu hastalıklarında kullanılan preparatların bileşiminde diğer uçucu maddelerle birlikte yer alır. Timol antiseptik ve dezenfektan etkisini bakteri ve fungusların sitoplazma membranının permeabilitesini artırarak gösterir. Böylece bakterisid ve fungusid etki yapar.
Yumuşak sabun:
Sıvı veya kolayca çözülebilen sabun, genellikle daha tipik sodyum hidroksit yerine potasyum ile sabunlaştırılarak yapılır. Softsoap , sıvı sabun ürününün ticari adıdır.
Etanol- Etil alkol- Ethanol [ASK; BP; FP; IUPAC]:
Alkol, etil alkol ve suyun bir karışımıdır. İngiliz Farmakopesi (BP)'de alkol "Ethanol (96 per cent)" olarak geçer ve %96'lıktan az ve %96.6 v/v'den fazla olmayacak şekilde tanımlanır. Kendine özgü bir kokusu ve yakıcı tadı olan berrak, renksiz ve akıcı bir sıvıdır; uçucudur ve kolayca alev alarak dumansız mavi bir alevle yanar. Suyla karışır; karışma sırasında karışımın sıcaklığı artar ve hacmi azalır. Kloroform, eter, gliserol ve diğer organik çözgenlerin çoğu ile karışır.
Mikroorganizmalara karşı öldürücü etkiye sahip farklı alkol türleri olmasına rağmen bu amaçla yaygın olarak etil alkol ve izopropil alkol kullanılır. Antimikrobiyal özellikte maddeler etki ettikleri ortamlara göre farklı şekilde sınıflandırılır. Alkoller bakterilere, virüslere ve mantarlara karşı etki eder. Ancak zorlayıcı koşullara karşı hayli dirençli olan bakteri sporları üzerinde kalıcı bir etkileri yoktur. Yani mikroorganizmalar üzerinde öldürücü etkiye sahipken bakterilerin çoğalmasını sağlayan bakteri sporlarını yok edemez.
Alkoller hücre zarına zarar vererek ve proteinlerin yapısını bozarak etki eder. Proteinler bütün canlıların yapısında bulunur ve organizmanın canlılığını devam ettirebilmesi için gerekli süreçlerde görev yapar. Proteinler karmaşık yapılı makromoleküllerdir. Yapılarında meydana gelen değişimler proteinlerin işlevlerini yerine getirememesine sebep olabilir. Etil alkol ve izopropil alkol proteinlerin yapısındaki hidrojen bağlarını kırar ve protein ile alkol molekülü arasında yeni hidrojen bağları oluşur. Sonuçta proteinin yapısı değişir. Alkol oranı hacimce %50’nin altında düştüğünde, alkollerin mikroorganizmalar üzerindeki öldürücü etkisi belirgin şekilde düşer. Mikroorganizmanın türüne göre değişse de %60-%90 en uygun orandır.
Formülün hazırlanması:
Hesaplı miktarda timol alkol içerisinde çözüldükten sonra yumuşak sabun ile cam bir baget ile karıştırılarak istenen hacme etanol ile tamamlanır.
Formül aynı zamanda timol yerine %5 kömür katranı çözeltisi ile hazırlanırsa, ekzama, sedef gibi hastalıklara karşı da şampuan olarak kullanılabilmektedir.
Sağlıklı bir hafta dileğiyle…
Kaynak:
1-Australıan Pharmaceutıcal Formulary (and handbook 21 st edıtıon)
2-RxMediaPharma®2016 İnteraktif İlaç Bilgi Kaynağı.
Uzm. Ecz. Ahmet Nezihi PEKCAN
Pekcan Eczanesi- Konya
pekcanecz@gmail.com
