Uzm. Ecz. Sevil Ağalar ALTINEL
Uyuz
2. Bölüm
HASTALIKTAN KORUNMAK İÇİN NE YAPILMALIDIR?
Uyuz çok bulaşıcı olduğundan, yaş, cins ve sosyo-ekonomik düzey gözetmeksizin herkesi enfekte edebileceğinden erken tanı ve kontrol önlemlerinin hızla alınması önemlidir…
Hastalığın önlenmesi ve kontrolü için uyuz olan kişi ile birlikte yaşayan kişilerin de aynı zamanda tedaviye alınması son derece önemlidir.
Özellikle aile bireylerinin kaşıntısının olup olmamasına bakılmaksızın mutlaka birlikte tedavi olması gerekir. Aynı anda tedavi uygulanmadığı takdirde hastalık kişiden kişiye bulaşmaya devam edecektir.
Uyuz; bulaş olan yüzeylerde, kıyafetlerde, havlularda ve yataklarda 2-3 gün süre ile canlı kalır.
Enfekte kişilerin 3 gün içinde kullanmış olduğu tüm eşyaların, giysilerin, çarşafların, havluların 60 derecede yıkanması ve ütülenmesi veya kuru temizlemeye verilmesi, yatak, yorgan ve battaniyelerin 3-5 gün havalandırılması gerekmektedir. Ayrıca zemin, mobilyalar, çocuk oyuncakları da kontaminasyon kaynağı olabileceğinden temizlenmeleri önemlidir.
Eşyalar yıkanamıyorsa plastik poşete hava almayacak bir şekilde konulup bir hafta bekletilmelidr.
İLAÇ TEDAVİ:
Tedavi sadece hastaya değil hastanın yakın temasta olduğu herkese uygulanmalıdır.
Uyuz belirtileri hemen başlamayacağı için tedavinin başarılı olabilmesi için hastanın birlikte yaşadığı ve yakın temasta olduğu herkese, belirti olup olmamasına bakmadan eş zamanlı olarak tedavi başlanmadır.
Tedavi olduktan sonra ölen böceklere ve böcek artıklarına karşı alerji nedeniyle kaşıntı 2-4 hafta devam edebilir, bu durum hastalık ile karıştırılmamalıdır.
Tedavi, losyon, krem ve merhemlerin cilde sürülerek parazitin vücudu istilasını yok etmeyi amaçlar.
Permethrin: Parazitin felç edilerek ölmesini sağlayan, sentetik olarak elde edilen pestisid bir maddedir.
%5’lik krem veya losyon ile 8-10 saatlik tek uygulamanın yeterli olduğu bilinmektedir.
-
Permetrin %5 krem, baştan ayak ucuna kadar uygulanıp, 8-12 saat sonra yıkanmalı. Tedavi 7-14 gün sonra tekrarlanmalıdır.
-
Tedaviye başlamadan önce deri temiz, kuru ve serin olmalıdır.
-
Eğer sıcak banyo yapılmışsa, kremi uygulamadan önce derinin soğuması beklenmelidir.
-
Permithrin krem ve losyon hızlı emildiği için, cilde yumuşak hareketlerle sürülmesinin ardından görünmez olur. Bu nedenle krem deride kalıcı hale geçene kadar sürmeye devam edilmelidir.
-
Uygulamadan 8 – 12 saat sonra tüm vücut yıkanmalıdır.
-
Hastaların çoğunda tek doz uygulama uyuz enfestasyonunu tedavi etmek için yeterlidir.
-
Tedavi sonrasında ortaya çıkan kaşıntı için, cilt yumuşatıcı solüsyonlar kullanılmalıdır. Ayrıca antihistaminikler ve zayıf etkili topikal kortikosteroidler de önerilebilir.
Uyuz tedavisi için ilk basamakta önerilen ilaç, permetrin %5’lik krem ve losyondur. Permetrin %5 losyonun topikal olarak kullanımında;
-
Erişkinler ve 12 yaş üstündeki çocuklarda 30 mL losyon,
-
6-12 yaş arasındaki çocuklarda 15 mL losyon,
-
1-5 yaş arasındaki çocuklarda 7.5 mL losyon,
-
2 aylıktan 1 yaşa kadar olan çocuklarda 3.75 mL losyon yeterlidir.
Hasta Permetrin tedavisinden fayda göremiyor ise ;
Bu durumda kükürt+ vazelin tedavisi uygulanabilir. Hasta yıkanıp keselendikten sonra 3 gün süre ile hergün boyundan aşağı, hasta olmayan bölgelerde dahil olmak üzere ince bir tabaka halinde tüm vücuda ovularak sürülür.
TEDAVİDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER:
-
Uygulama öncesi cilt serin ve kuru olmalıdır.
-
Baş saçlı deri, kasık bölgesi, göbek, dış genital organ, el ve ayak parmak araları, tırnak uçlarını kapsayacak şekilde tüm cilt bölgelerine tedavi uygulanmalı ve tedavi gece yapılıp 8-12 saat süre temizlenmemelidir.
-
İkinci bir uygulama 7-14 gün sonra önerilir.
-
Hasta ile yakın temasta olan herkese eş zamanlı aynı tedavi uygulanmalıdır.
-
Giysiler, havlular, çarşaf ve benzerleri makinede yıkanmalı (≥ 60°C’de) veya kuru temizleme yapılmalı veya bir hafta boyunca ağzı kapalı plastik bir torbada saklanmalıdır
-
Tedavi bitiminden sonra bir hafta süresince aktif uyuz belirtisi; aktif lezyon ve gece kaşıntısı olmaması durumunda enfestasyon temizlenmiş olarak kabul edilir.
-
Tedavi sonrası kaşıntı ise 2-4 haftaya kadar uzayabilir.
-
Sürekli kaşınma ciltte hasar oluşturarak bir süre sonra ağrılı ve enfekte bir cilt oluşumuna neden olabilir. Bu durumda ek bir antibiotik tedavisi gerekebilir.
Uyuz tedavisinin başarılı olabilmesi için enfekte olmuş kişi ile birlikte yaşayanların da aynı zamanda tedaviye alınması gerekmektedir.
Özellikle aile fertlerinin, kaşıntıya bakılmaksızın mutlaka birlikte tedavisi önemlidir.
Başarılı bir tedaviden sonraki 2-4 hafta içinde hastalarda bir irritasyon gelişebilmektedir. Böyle durumlarda hasta dikkatle muayene edilmeli, reinfestasyon varsa yeni bir tedavi uygulanmalıdır.
Eller, infestasyonun en sık olduğu yerdir, bu nedenle tedavi sırasında, ellerin her yıkamadan sonra tekrar ilaçlanması konusunda hasta uyarılmalıdır.
Uyuzda tedavi sırasında kaşıntı çok şiddetli ise hastaya oral antihistaminikler önerilir ve tedavi kaşıntı geçene kadar birkaç hafta devam edilir.
Eğer hastanın cildi yoğun olarak ekzematize ise, günde iki kez orta etkinlikte topikal steroid uygulanması yararlı olabilmektedir. Steroid uygulanması skabisit tedavisi tamamlanıp, yıkandıktan sonra yapılması yararlıdır.
Ciddi enfeksiyonu olan Scabies’li hastaların enfeksiyon tedavisi ve kabukların yok edilmesinden sonra ikinci bir skabisit kürü ile tedavi edilmesi önerilebilir.
Uyuz Tedavisinde Kullanılabilecek Destek Tedaviler:
UYUZ TEDAVİSİ DEVAM EDERKEN VEYA SONRASINDA KULLANILABİLECEK BESİN TAKVİYELERİ; CİLDİN DAHA ÇABUK KENDİNİ TOPARLAMASINA YARDIMCI OLABİLİR.
Sarımsak: Sarımsağın antiparazit ve antibiyotik etkisinden faydalanılır.
Günde 3 kez 2 şer kapsül yemeklerle alınır.
Çuha çiçeği (Evening Primrose oil): Birçok cilt probleminde tedavi edici etkisi bulunmaktadır.
Günde üç kez 1000 mg kullanılabilir.
Çinko: Hücre onarımı, immune sisteminin güçlenmesi açısından önemlidir. Günde 50mg kullanılımı tavsiye edilir.
Vitamin E: Cildin hızlı toparlanması ve iyileşmesini sağlar. Günde 600 mg
Çay ağacı - Tea tree oil
Bazı çalışmalar çay ağacı yağının uyuz üzerinde etkili olabileceğini göstermektedir. Bu etki cilt üzerinde bulunan parazitleri yok etmeye yöneliktir ama tünelde olan scabies üzerinde etki görülmemektedir.
Aloe vera jel:
Aloe vera jel, cilt irritasyonu ve yangı üzerinde etkili bir bileşimdir. Yapılan bazı çalışmalar aloe jelin hem kaşıntı giderici hemde scabies üzerindeki öldürücü etkisinden bahsetmektedir. Ama yine bu etki cilt üzerindeki parazitlerde görülmektedir. Tünel içindeki parazitlere karşı öldürücü etki söz konusu değildir.
Tespih ağacı yağı –Neem yağı:
Hindistan’da Neem ağacı, doğal köy eczanesi şeklinde anılmaktadır ve bu ağacın mucizevi etkilerine inanılmaktadır. Yüzyıllar boyunca neem ağacı ateşli, enfeksiyonlu ve ağrılı hastalıkların tedavisinde doğal bir tedavi yöntemi olarak kullanılmıştır
Neem yağı, sabunu ve kremi uyuz tedavisinde etkili olabilmektedir. Neem yağının, anti-enflamatuvar, antibakteriyel ve analjezik etkileri bulunmaktadır. Neem yağıda sadece deri üzerinde dolaşan parazitler üzerinde etkilidir.
.jpg)
Karanfil yağı
Karanfil yağı antimikrobiyal, anestetik ve anti-oksidan etkileri ile tedavi edici olarak bilenen bir yağdır. Doğal bir böcek öldürücü olan karanfil yağı ile 2010 yılında yapılan bazı çalışmalar, görünen scabies üzerinde öldürücü etkilerini göstermektedir.
Uzm. Ecz.Sevil Ağalar Altınel
www.naturenurture.com.tr
.jpg)
Referanslar:
-
Salavastru CM, Chosidow O, Bo a MJ, Janier M, Tiplica GS. European guideline for the management of scabies. J Eur Acad Dermatol Venereol 2017;31:1248-53.
-
Scott GR, Chosidow O; IUSTI/WHO. European guideline for the management of scabies, 2010. Int J STD AIDS 2011;22:301-3.
-
Scabies-CDC Resources for Health Professionals. 2015. Çevirimiçi adres: http://www.cdc.gov/std/tg2015/ectoparasitic.htm. 15 Ekim 2017. [CrossRef ] .
-
Scott G. United Kingdom National Guideline on the Management of Scabies (2007). www.bashh.org/documents/27/27.pdf [CrossRef ]
-
Sashidharan PN, Basavaraj S, Bates CM. 2016 UK National Guideline on the Management of Scabies. https://www.bashhguidelines.org/ media/1137/scabies-2016.pdf [CrossRef]
-
Arlian LG, Bruner RH, Stuhlman RA, Ahmed M, Vyszenski-Moher DL, 1990. Histopathology in hosts parasitized by Sarcoptes scabiei. J Parasitol, 76 (6): 889-94.
-
Arnold HL,Odom RB,James WD, 1990. Andrew’s Disease of the Skin. 8. baskı.Philedelphia.WB Saunders Comp:523-527.
-
Baysal V, Gürer MA, 1992. Scabies hakkında yeni görüşler. Lepra mecmuası, 23:36-45.
-
Budak S, Yolasığmaz A, 1995. Uyuz (Gal). İmmun Yetmezlikte Önemi Artan Parazit Hastalıkları. Ed. M. A. Özcel. Türk Parazit Dern Yay No.12, 165-8.
-
Budak S, Yolasığmaz A, 1997. Uyuz (Gale,scabies). Artropod Hastalıkları ve Vektörler. Ed. M. A. Özcel, N. Daldal Türk Pa- razitoloji Dern Yay No.13, s.283-316.
-
Burgess I, 1994. Sarcoptes scabiei and scabies. Advances in Parasitology 33: 235-92.
-
Chen ZZ, et al. (2014). Studies on the acaricidal mechanism of the active components from neem (Azadirachta indica) oil against Sarcoptes scabiei var. cuniculi. DOI:
10.1016/j.vetpar.2014.05.040
-
Crusted scabies. (2016).
rarediseases.info.nih.gov/diseases/12151/crusted-scabies
-
Marcuse EK. (1982). The burrow ink test for scabies.
pediatrics.aappublications.org/content/69/4/457
-
Mayo Clinic Staff. (2018). Scabies.
mayoclinic.com/health/scabies/DS00451
-
Oyelami OA, et al. (2009). Preliminary study of effectiveness of aloe vera in scabies treatment. DOI:
10.1002/ptr.2614
-
Pasay C, et al. (2010). Acaricidal activity of eugenol based compounds against scabies mites. DOI:
10.1371/journal.pone.0012079
-
Scabies. (n.d.).
aad.org/public/diseases/contagious-skin-diseases/scabies
-
Lymphatic filariasis. (n.d.).
who.int/lymphatic_filariasis/epidemiology/scabies/en/
-
Scabies frequently asked questions (FAQs). (2019).
cdc.gov/parasites/scabies/gen_info/faqs.html
-
Thomas J, et al. (2016). Therapeutic potential of tea tree oil for scabies. DOI:
10.4269/ajtmh.14-0515
-
Abdel-Ghaffar, F., Al-Quraishy, S., Sobhy, H., & Semmler, M. (2008, December). Neem seed extract shampoo, Wash Away Louse, an effective plant agent against Sarcoptes scabiei mites infesting dogs in Egypt [Abstract]. Parasitology Research, 104(1), 145-148
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18769941
-
Chen, Z. Z., Deng, Y. X., Yin, Z. Q., Wei, Q., Li, M., Jia, R. Y., … , Yin, L. (2014, August 29). Studies on the acaricidal mechanism of the active components from neem (Azadirachta indica) oil against Sarcoptes scabiei var. cuniculi [Abstract]. Veterinary Parasitology, 204(3-4), 323-329
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24974121
-
Chrubasik, S., Weiser, T., & Beime, B. (2010, December). Effectiveness and safety of topical capsaicin cream in the treatment of chronic soft tissue pain [Abstract]. Phytotherapy Research, 24(12), 1,877-1,885
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21104944
-
Flinders, D. C., & De Schweinitz, P. (2004, January 15). Pediculosis and scabies. American Family Physician, 69(2), 341-348
aafp.org/afp/2004/0115/p341.html
-
Oyelami, O. A., Onayemi, A., Oyedeji, O. A., & Adeyemi, L. A. (2009, October). Preliminary study of effectiveness of aloe vera in scabies treatment [Abstract]. Phytotherapy Research, 23(10), 1,482-1,484
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19274696
-
Pasay, C., Mounsey, K., Stevenson, G., Davis, R., Arlian, L., Morgan, M., McCarthy, J. (2010, August 11). Acaricidal activity of eugenol based compounds against scabies mites. PLoS One, 5(8), e12,079
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2920318/
-
Thomas, J., Carson, C. F., Peterson, G. M., Walton, S. F., Hammer, K. A., Naunton, M., … Baby, K. E. (2016, February 3). Therapeutic potential of tea tree oil for scabies. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 94(2), 258-266
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4751955/
