KADINLARDA ANDROGENETİK ALOPESİ NEDENLİ SAÇ DÖKÜLMESİ TEDAVİ SEÇENEKLERİ (III. BÖLÜM)
Diğer tedavi seçenekleri
Simetidin: Tagamet ticari markası ile bir dönem eczane raflarında yer alan, esas olarak gastrointestinal ülser tedavisinde kullanılan histamin blokeridir. Simetidin, aynı zamanda oldukça güçlü bir anti-androjenik etkiye sahiptir ve saçlı deride dihidrotestosteron hormonunu bloke ettiği gösterilmiştir. Simetidin kadınlarda (hirsutizm) tedavisi için kullanılır. Kadınlarda yapılan çalışmalarda Androjenik Alopesi tedavisinde ümit verici sonuçlar olduğu gösterilmiştir. Tedavide yüksek doza ihtiyaç duyulduğu için, erkek hastalarda olumsuz cinsel yan etkiler görülme olasılığı nedeniyle Androjenik Alopesi tedavisinde simetidin kullanılmamalıdır.
Ketokonazol: Mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek amacıyla reçetelerde yer alan ketokonazol, testosteron ve diğer androjenlerin üretimini azaltmaktadır. Anti-androjenik etkisi nedeniyle saç dökülmesi tedavisinde yardımcı olarak kullanılabilir. % 1'lik versiyonu artık reçetesiz olarak şampuanlarda kullanılmaktadır. Ancak% 2 lik oranlarda daha etkili olmaktadır. Önemli yan etkileri vardır. Aynı zamanda %2 lik ketoral ile birlikte Saw Palmetto özü, Vitamin B6 ve Çinko Oksit içeren saç losyonları kullanılmaktadır. Niasin, Kafein Linolenik asit ve Jojoba yağlı formülasyonlarla desteklenmiş formülasyonlarda Avrupa'da tercih edilmektedir.
Azelaik asit: FDA tarafından akne (Komedonal akne ve iltihaplı akne) tedavisinde onaylanmıştır. Azelaik asit akne ve rosacea tedavisinde yaygın kullanılmaktadır. Ayrıca dermokozmetik ürünlerde kimyasal peeling etkisiyle cilt lekelerinin ortadan kaldırılması amacıyla yer almaktadır.
Androgenetik alopesi (kellik) tedavisinde kullanılır. Azelaik asit saç büyümesini teşvik etmek ve saç tellerinin kalın, dolgun ve parlak görünmesine yardımcı olmak amacıyla şampuan ve saç toniklerinde yer almaktadır.
Azelaik asit içeren ticari ürünler:
Xandrox: Azelaik asit ile topikal % 5 Minoksidil solüsyon,
Lipogaine: Azelaik asit ile topikal % 5 Minoksidil solüsyon ( retinol, saw palmetto ekstresi, ve B vitaminleri)
ReMox III ve IV: Azelaik asit ile topikal % 15 Minoxidil çözeltisi
Crinagen: Topikal % 5 Azelaic asit çözeltisi. Distile su, polisorbat 20, gamma linolenik asit, çinko asetat, niasin, B6 vitamini, saw palmetto özü, ginkgo biloba, oleik asit, çay ağacı yağı, riboflavin, üzüm çekirdeği ekstraktı, Vitamin (d-alfa tokoferol gibi), E vit ve Proantosiyanidinler.
Formülün içeriğindeki Azelaik asit ve Proantosiyanidinler’in 5 alfa-redüktaz aktivitesini bloke ederek, erkek ve kadın tipi saç dökülmesinin başlıca nedeni olan dihidrotestosteronu (DHT) bloke ettiği gösterilmiştir.
4 ila 6 ay içinde saç kayıplarını önleyerek saçın yeniden büyümesini teşvik ettiğine dair çalışmalar vardır. Kullanımı erkekler ve kadınlar için güvenlidir.
Azelaik asit, insanlarda antimikrobiyal etki ile birlikte saç kaybına neden olan mantar enfeksiyonlarını ortadan kaldırırır. Kafa derisinde saç köklerinin sağlıklı olması ve enflamatuar etkileri dolayısıyla kullanıldığı bilinmektedir. Azelaik asit enflamasyona yol açan reaksiyonlar zincirinin önlenmesinde önemli bir faktör olan histamin salınımına neden olur. Yine, saç folikülünün iltihaplanması ile oluşan kellik tiplerinde etkili olduğu gösterilmiştir.
Azelaik asit’in aynı zamanda kafa derisi DHT (dihidrotestosteron) seviyelerini düşürmekte etkili bir 5-a redüktaz inhibitörü olduğu bilinmektedir.
Saç Dökülmelerinin tedavisinde Azelaic Asit etkili midir?
Bir araştırma sonucu, (1988 Dermatoloji British Journal of Stamatiadis) Azelaik asit’in bir 5-alfa-redüktaz inhibitörü olduğunu göstermektedir. Çalışma, çinko sülfat ve B6 vitamini ile birlikte kullanıldığında, 5 alfa-redüktaz aktivitesinin % 90 arttığını göstermiştir.
Genel olarak Azelaik asit, ucuz ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Saf Azelaik asit kremleri, akne ve rosacea için reçeteli ilaçlar kategorisinde mevcuttur.
Genel olarak, azelaik asit iyi tolere edilir. Topikal uygulanan azelaik asit kolaylıkla kan dolaşımına geçmemektedir. Azelaik asit deriye topikal olarak uygulanır. İn vitro olarak insan derisine bir kez uygulandığında, stratum corneum tabakasından yaklaşık %3-5 penetre olur. Topikal olarak uygulanan dozunun yaklaşık %4 kadarı sistemik absorbsiyona uğrar. Topikal olarak uygulandığında deride ihmal edilebilecek düzeyde metabolize edilir. En sık görülen yan etki, hastaların% 1-5'inde görülen, hafif cilt tahrişidir.
Azelaik asit kepekli tahıllarda, çavdar ve arpa ve hayvansal ürünlerde doğal olarak bulunan bir dikarboksilik asittir. FDA akne tedavisinde topik bir preparat olarak onaylamıştır. Azelaik asit, vitamin B6 ve Çinko Sülfat küçük miktarlarda bir araya geldiğinde, 5 alfa-redüktaz enzimi % 90 oranında inhibe edilebilir.
5-alfa-redüktaz inhibisyonunda bu bileşiklerin sinerjik aktivite göstermesiyle erkek tipi kellik tedavisinde bu kombinasyon çok etkili hale gelmiştir.
Rp.
Azeleik asit % 5
B 6 vit 620 mg
Çinko sülfat 1220 mg
Distile su ad 100 g
Prostaglandin analogları: Latanoprost, travoprost, ve bimatoprost gibi prostaglandin analogları glokom ve oküler hipertansiyon tedavisinde topikal olarak kullanılmaktadır. Bu tedaviler sırasında kirpik büyümesini hızlandırdığı gözlenmiştir. Bimatoprost kirpik hipotrikozu için tek FDA onaylı medikasyondur. Sadece erkek tipi androgenetik alopeside sınırlı hasta sayısı ile çalışmalar vardır. Bimatoprostun %0,03’lük solüsyonunun kadın tipi saç dökülmesi alanlarına enjeksiyonu ile yapılan bir olguda başarı elde edilememiştir. Ketokonazol içeren şampuanların erkek tipi saç dökülmesinde saç yoğunluğunu ve anagen folliküllerin büyüklüğünü ve oranını arttırdığı yolundaki çalışmalar ve ketokonazolün sistemik antiandrojen etkisi KTSD’de etkin olabileceği düşüncesini doğurmuştur ama bu yönde yapılmış kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır.
Düşük-Düzey ışık tedavisi: 650-900 nm dalga boyunda ışık yayan diodlar içeren sistemlerle uygulanır. Işığın kıl folliküllerini aktive ettiği, kıl folliküllerindeki kan akımını arttırdığı ve mitokondrilerde adenozin trifosfat üretimini regüle edip kılın anajen faza geçişini stimüle ettiğine dair görüşler vardır. Diod lazer uygulamasında paradoksal kıllanma artışı oluşu ve alopesi areatanın ultraviyole tedavisinden fayda görmesi alopesinin diod lazer ile tedavisi için klinik kanıtlar sayılabilir. 2007’de HairMax lazer tarağı erkek tipi saç dökülmesi tedavisi için 2011’de de kadın tipi saç dökülmesi için FDA onayı almıştır. Alet lazer ışını hizasında yer alan bir saç tarağı ile uygulanır. KTSD’de yapılan çalışmalar sınırlı olsa da hem temporal hem verteks bölgelerinde artmış saç sayısı ve kılın dayanıklılığında artış saptanmıştır. Bildirilen yan etkiler saçlı deri iritasyonu veya eritemdir. Medikal veya cerrahi tedaviye destek olarak ya da tedaviye direnç gösteren hastalar için ideal bir alternatif olabilir.
Saç transplant cerrahisi: Tedavilere dirençli seyreden ve kalıcı bir çözüm isteyen hastalar için bir seçenektir. Bununla birlikte erkeklerin aksine donör alan kadın tipi alopesilerde diffüz dökülme paterni nedeniyle daha sınırlıdır. Saç ekme işlemleri genellikle pahalı, rahatsızlık verici tedavilerdir. Elde edilen sonuçlar çok estetik değilse de gerçekçi amaç saç yoğunluğunda bir miktar iyileşme olmalıdır. Komplikasyonlar insizyon bölgelerinde azalmış kan akımı nedeniyle donör ve alıcı alanlara komşu bölgelerde geçici saç kaybı, enfeksiyon, ağrı olarak sıralanabilir.
Gelecekteki tedaviler
Çeşitli araştırma grupları hem erkek hem kadında izlenen androgenetik alopesilerde hücre aracılı tedavilerin gelişimine odaklanmıştır. İki ana yaklaşım araştırma altındadır; kültüre hücrelerin direkt enjeksiyonu veya saç büyüme hızını arttıran hücre salınımlı faktörlerin kullanımı. Kıl folliküllerinin mezenşimal dokusundan elde edilen hücrelerin kültüre edilebildiği ve epitelyal dokuda yeni kıl oluşumunu uyarmak için kullanılabileceği gösterilmiştir. Bu konulardaki Faz 1 ve Faz 2 çalışmaları devam etmektedir. Günümüzde giderek popülarite kazanan başka bir tedavi şekli de PRP olarak adı geçen trombositten zengin plazma tedavisidir. Trombositler çok sayıda büyüme faktörü içermektedir, saç transplantasyonunda additif etkisinden de faydalanılmaktadır. Bu konuda daha geniş kapsamlı, kontrollü çalışmalara gereksinim vardır.
Sonuç
Kadın tipi saç dökülmesi hem estetik hem de psikolojik olarak hastaları olumsuz etkileyen bir durumdur. Hastaların birçoğunda tamamen kel kalma endişesi de mevcuttur. Kişiler öncelikle bu konuda rahatlatılmalıdır, daha sonra da etkin bir tedaviye geç kalınmadan başlanmalıdır. FDA onayı olan tek tedavi %2 minoksidil solüsyonudur. Bununla birlikte hastanın diğer bulguları, tedaviye yanıtı ve tedavi yan etkileri göz önüne alınarak değişik tedavi seçeneklerinin kişiye göre zamanında planlanması önemlidir. Tedavi öncesi hastayla beklenilen sonuçlar gerçekçi olarak konuşulmalıdır. Gerçekçi hedefin saç dökülmesini durdurmak ve saç yoğunluğunun bir miktar artması olduğu açıklanmalıdır.
İyi bir hafta dileğiyle…
Kaynaklar:
1-Türkderm 2014; 48: Özel Sayı 1: 31-5 İdil Ünal Kadınlarda androgenetik alopesi.
2- Standardisierte Rezepturen (NRF/SR)
