HAZIR ÜRÜNLERDEN MAJİSTRAL FORMÜL HAZIRLANMASI
Eczanelerimize gelen Majistral reçetelerde hekimlerin sıklıkla ticari hazır ürünleride kullandıkları görülmektedir. Formüllerde yer alan bu ticari ürünlerin orjinal ambalajlarından çıktıkları zaman farklı bir yapıya kavuştukları, dolayısıyla prospektüslerinde yer alan uyarıların ve doz kısıtlamalarının artık geçerli olamayacağı tartışmasızdır. Ayrıca SGK’ tarafından içerisinde spesiyal ilaçların yer aldığı bu formüllerin majistral ürün olarak kabul edilip edilmeyeceğinin tartışıldığını bilmekteyiz. SGK bunu tartışadursun bu hafta İspanyol Milli Formüleri’nde yer alan egzamada, sedef hastalığında ve çeşitli dermatozlarda bakteriyostatik ve fungustatik amaçla kullanılan bir formülü inceleyeceğiz.
Rp.
Amonyaklı civa formülü
Betnovate® crema 30 g
Acido salicílico 4%
Precipitado blanco 2%
Formülde yer alan maddeler:
Betnovate® crema:
BETNOVATE™ krem; %0.1 a/a oranında betametazon (valerat esteri halinde) içerir. BETNOVATE yetişkinlerde, yaşlılarda ve 1 yaş üzeri çocuklarda steroide duyarlı dermatozun iltihaplı ve kaşıntılı belirtilerinin giderilmesinde kullanılan potent bir topikal kortikosteroiddir.
Precipitado blanco- Amonyaklı cıva- Civa amid klorür- Hydrargyrum praecipitatum album [AB-DDR]- White precipitate:
Amonyaklı cıva beyaz, kokusuz toz veya partiküllü bir tozdur; havada stabildir, ancak ışık etkisi ile kararır. Pratik olarak su ve alkolde çözünmez; sıcak hidroklorik asit, nitrik asit ve asetik asitte hemen çözünür. Alkaliler ve sabunlarla geçimsizdir. Koyu renkli ve iyi kapatılmış cam şişelerde saklanmalıdır, çünkü güneş ışınları ile kısmen çok zehirli olan metalik cıva ve cıva klorüre dönüşür.
Amonyaklı cıva psöriyazis tedavisinde kullanılan topikal antipsöriyatik bir ilaçtır. Diğer bazı cilt hastalıklarının tedavisi için de kullanılır. Antiseptik, antipsöriyatik ve parazitik aktivite gösterir. Deriden absorbsiyonuna bağlı cıva zehirlenmesi görülebilir; bu cilt yaralı veya zedelenmiş olduğunda daha da önem kazanır. Bu nedenle kullanımından olabildiğinde sakınılması gerekir. İyot içeren topikal ilaçlar amonyaklı cıvanın toksisite olasılığını artırırlar. Kükürt içeren topikal ilaçlar amonyaklı cıva ile kimyasal reaksiyona girebilirler; reaksiyon sonucunda kötü kokulu bir bileşik olan hidrojen sülfit açığa çıkar. Bu bileşik cildi siyaha boyayabileceği gibi iritasyona da neden olabililir.
Acidum salicylicum- Salicylsäure- Acide salicylique- Salisilik asit:
Salisilik asit beyaz veya renksiz iğnemsi kristaller veya beyaz tüysü kristal yapılı bir tozdur. Sentetik şekli beyaz ve kokusuzdur. Doğal metil salisilattan hazırlandığında açık sarı veya uçuk pembe renktedir ve hafif nane kokusu vardır. Suda 1:460, kaynar suda 1:15, alkol ve eterde 1:3 ve kloroformda 1:45 oranında çözünür.
Salisilik asit keratolitik bir ilaçtır. Hiperkeratotik ve derinin pullanmasıyla belirgin kepek ve seboreik dermatit, iktiyoz, psoriyazis ve akne gibi hastalıkların tedavisinde kullanılır. Bu amaçla kullanılan solüsyon ve pomatları mevcuttur. Salisilik asit deskuamasyonu hızlandırır. Hafif fungusid etki gösterir. Salisilik asit deriden hızla absorbe olur ve idrarla yavaş bir şekilde elimine edilir. Salisilik asit'in geniş cilt yüzeylerine aşırı düzeyde uygulanmasına bağlı sistemik akut salisilat zehirlenmesi (salisilizm) meydana gelebilir. Bu tür yanlış uygulamaya bağlı çocukların çoğunlukta olduğu ölümler bildirilmiştir. Topikal uygulamaya bağlı sistemik absorbsiyon riskini minimalize etmek için salisilik asit uzun sürelerle ve yüksek konsantrasyonlarda kullanılmamalı ve geniş vücut yüzeylerine ya da enflamasyonlu veya açık deriye uygulanmasından kaçınılmalıdır.
Salisilik asit, C6H4(OH)CO2H kimyasal formüllü bir beta hidroksi asittir (BHA). Renksiz, kristal yapıdaki bu organik asit genellikle bitkisel hormon olarakadlandırılır. Salisin metabolizmasının bir ürünüdür. Aspirin olarak bilinen asetil salisilik asitle benzer kimyasal özellikler taşır. Tinea barbae, tinea capitis, tinea cruris gibi fungus türleri tedavisinde kullanılmaktadır. Yeterince güçlü, analjezik ve antipiretik, nadiren antiseptik etkisi nedeniyle formüllerde yer almakta ve romatizmaya karşı uygulamalarda bir analjezik olarak haricen kullanılır. Mikotik egzama karşı kostik etkisi nedeniyle tercih edilir. Dermatolojide çoğu zaman salisilik asit ile laktik asit kombine halde siğil ve nasırların tedavisinde kullanılır. Salisilik asit ve laktik asit'in siğil tedavisindeki etki mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Siğil virüsü ile enfekte olmuş epidermis hücrelerinin keratolitik etkileri sonucu mekanik olarak uzaklaştırılmasına bağlı olduğu düşünülmektedir. Nasırlara karşı da keratolitik aktiviteleri ile etkili olurlar. Tonsillit tedavisinde gargara olarak kullanılır. Bira, şarap, et vb. gıdalarda fermantasyona karşı 0,50% dozunda kullanılmaktadır.
Formülün hazırlanması:
Havan içerisinde hesaplı miktar amonyaklı cıva ve salisilik asit bir miktar propilen glikol veya gliserin ilavesi ezilerek hamur kıvamına getirilir. Betnovate isimli ticari krem, geometrik seyreltme yöntemi ile havan içerisindeki kütle üzerine azar azar ilave edilerek formül hazırlanır.
İyi bir hafta dileğiyle…
Kaynak:
1-La Formulación Magistral en la Oficina de Farmacia, 2.a parte
2-RxMediaPharma®2019 İnteraktif İlaç Bilgi Kaynağı
Uzm.Ecz. Ahmet Nezihi PEKCAN
Pekcan Eczanesi- Konya
majistralformül.com
