BİLİM VE SANATIN BİRLEŞTİĞİ RESİMLER
IŞIK GÜNER- BİLİMSEL BİTKİ RESSAMI
Ecz. Neşe Köysüren
Anlama ve anlatma ihtiyacımız yaradılışımızda olmalı ki yazının, kağıdın, kalemin icadına daha binlerce yılın olduğu dönemlere ait kalıntılarda bile çok çeşitli resimler karşımıza çıkıyor. Mağaralara, duvarlara, kil tabletlere çizilen bu resimler yapıldıkları döneme dair pek çok noktayı aydınlatmamıza yardımcı oluyor.
Bitkiler de insanların en çok resmini yaptığı varlıklardan biri. Mağara resimlerinde hayvanlar ve insanlar kadar sık görülmese de tarihin ilerleyen süreçlerinde seramiklerde, sikkelerde vs. daha sık görülmeye başlandı. Zamanla botanik biliminin oluşması ve ilerlemesiyle birlikte bitkilerin resimlenmesi de giderek önem kazandı. Öyle ki bu resimler bitkilerin botanik, tıbbi özelliklerini ve betimlemelerini içermeye başladı. 17. yy.dan sonra artan keşif seyahatlerinde rastlanan tıbbi bitkileri kayıt altına alabilmek için resimlerini çizecek sanatçılar da ekibin içine dahil edilmeye başlandı. Teknolojinin ilerlemesiyle botanik bilimi açısından önemli yere sahip, bol bitki görselleri içeren kitaplar basıldı. 19. yüzyılın sonlarında fotoğrafın bulunmasıyla birlikte, botanik kitaplarında daha çok fotoğraf kullanılmaya başlandı ve bitki ressamlığı bir süreliğine önemini kaybetti. Fakat günümüzde bitkileri resimlemekle fotoğraflamak arasında bilgiyi verebilmek açısından çok fark olduğu yeniden anlaşıldı ve bitki ressamlığı tüm dünyada tekrar önemsenmeye ve yayılmaya başladı.
Bilimsel bitki ressamları bitkiyi birebir resmederek bitkiyi tanımak, anlamak ve sonraki nesillere aktarmak amacıyla çizim yapmaktadır. Onlar için görsellikten önce doğruluk ve ölçü önemlidir. Bitkilerin karakteristik özellikleri açık ve net olarak kayıt altına alınmalıdır. Bitki ile ilgili her detay fotoğrafta görülememekte ama resimle bu detaylar verilebilmektedir. Bilimsel bitki ressamlığı detaylı ve çok emek isteyen bir bilim-sanat dalıdır.
Ülkemizde bilimsel bitki ressamlığı, Ali Nihat Gökyiğit Vakfı desteğiyle Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nde düzenlenmeye başlanan kurslarla yeniden hayat buldu. NGBB’de 2002-2006 yılları arasında dünyanın en ünlü Bilimsel Bitki Ressamlarından Christabel King eğitmenliğinde kurslar düzenlendi. Bu kursun katılımcılarından bazıları çalışmalarıyla bitki ressamlığının ülkemizde yayılmasına ve gelişmesine çok katkıda bulundular. Eserleriyle uluslararası pek çok ödülün sahibi olan Işık Güner de bu katılımcılardan biriydi.
IŞIK GÜNER
Işık Güner botanikçi babası Adil Güner’le birlikte küçük yaşlardan itibaren arazi çalışmalarına katıldığı için aslında botanik dünyasına yabancı değildi. Çevre Mühendisliği okumasına rağmen NGBB’de katıldığı kurs sonrasında kariyerine bitki ressamı olarak devam etti. Yurt içi ve yurt dışında pek çok projede yer alan Güner, Londra ve Edinburgh’ta düzenlenen bitki ressamlığı sergilerinde 4 kez “Altın Madalya”, 2 kez “Serginin En iyi Resmi” ve 2 kez de “Mary Mendum Ödülü” aldı.
IŞIK GÜNER
Canlı örneklerle, bitkiyi görerek çalışan Işık Güner, çalışmalarının ilk aşamasının çizilecek bitkinin lokasyonunu ve çiçeklenme dönemlerini belirlemek ve o dönemde orada bulunmak olduğunu ifade ediyor. Doğru anı yakalamak, bitkinin zamanını kaçırmamak önemli. İklim değişiklikleri nedeniyle mevsimlerin hızla değiştiği günümüzde bu giderek zorlaşıyor. Bu zamanlar erken ya da geç vakitlere kayabiliyor. Işık Güner doğal alanların korunamaması ve bu nedenle bitki türlerinin yok olmasının da son yılların en büyük sorunlarından olduğunu söylüyor. Güner, doğru anı yakalayıp bitki topraktan alındıktan sonra eskiz çizimine başlıyor. İşin en stresli kısmının burası olduğunu, bitki ölmeden gerekli bilginin alınması ve eskizin tamamlanması gerektiğini ifade ediyor. Artık bu aşamadan sonra ana resim yapılabiliyor.
"Bitkileri Tanıyalım" adlı çocuk kitabının illüstrasyonlarını yapan ressamın üç yıl üzerinde çalıştığı ve ‘Doğanın Detaylarını Görmek’ ismi ile Türkçeye çevrilen, bitki ressamlığını öğrenmek isteyenlere teknik ve detayların anlatıldığı bir kitabı bulunmakta. ( Botanical Illustration From Life) "Kars-Iğdır Doğal Zenginlik Projesi" kapsamında üç yıl süreyle Kars'ta bitki ressamlığı eğitimleri veren Işık Güner, 2008 yılından itibaren Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi'ndeki bitki ressamlığı kurslarının, 2010 yılından itibaren de Edinburgh Kraliyet Botanik Bahçesi'nde düzenlenen kursların eğitmenliğini yürütmektedir.
Ayrıca şu anda yürütülmekte olan Resimli Türkiye Florası projesinde sanat editörü olarak yer almaktadır. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, ANG Vakfı ve Flora Araştırmaları Derneği'nin işbirliği ile yapılan ve ilk iki cildi yayınlanmış olan Resimli Türkiye Florasının 30 cilt olması ve yaklaşık 10,000 bitki türünün çizimlerini içermesi planlanmaktadır.
Bilimsel bitki ressamlığı ve Işık Güner hakkında daha fazla bilgiyi isikguner.com adresinden ve Işık Güner’in sosyal medya hesaplarından edinebilirsiniz. (https://www.instagram.com/benyesil ) Ayrıca Nilay Örnek’in ‘Nasıl Olunur’ podcast serisinde Işık Güner sohbetini dinleyebilirsiniz.
Bilimle ve sanatla kalın...
Ecz. Neşe Köysüren
nesekutlu05@hotmail.com
Kaynakça
