FAKTÖR EKSİKLİKLERİ REÇETELERİ
Sevgili meslektaşlarım,
Geçtiğimiz günlerde, TEB Merkez Heyeti Üyesi Ecz. Ümran Pelenkoğlu, Ecz. Hakan Gençosmanoğlu ile SGK reçete kesintilerini konu alan bir sohbet gerçekleştirdi. EczaZone linkinde naklen yayınlanan ve halen web sayfasında ulaşabileceğiniz video için her iki meslektaşıma da ayrı ayrı teşekkür ederim. Sohbeti başından sonuna ilgi ve dikkatle izledim.
Kesintilerin ilk sırasına oturan Faktör reçeteleri olmuş. Gelin hep birlikte öncelikle hastalığı ve yürütülen tedaviyi tanıyalım; sonrasında SGK geri ödeme koşullarına göz atalım ve kesintiye yol açan nedenleri bertaraf edecek ipuçlarını bulmaya çalışalım.
HEMOFİLİ HASTALIĞI NEDİR?
Hemofili, genellikle kalıtsal bir kan hastalığıdır. X kromozomu ile taşınan gen, erkek çocuklarda hastalığın görünmesine, kız çocuklarının ise taşıyıcı olarak doğmasına yol açmaktadır. Çok nadir olarak bir kız çocuğu hemofili ile doğar. Bu durum, kızın babasında hemofili olup annesinin taşıyıcı olması halinde mümkündür. Kan pıhtılaşma faktörlerinin düşüklüğü veya eksikliği nedeniyle, hastanın yaşam kalitesi düşer, tedavi edilmediği durumlarda hayati tehlike doğurur.
Normal kişilerde pıhtılaşma faktörlerinin düzeyi %100 dür. Kanda bulunan Pıhtılaşma faktörlerinin düzeyi, hastalığın hafif, orta şiddette veya çok ağır seyretmesine yol açar. Hemofili hastaları 3 kategoride sınıflandırılırlar: Faktör düzeyi % 1’in altında olan hastalar “ağır hemofili” , Faktör düzeyi % 1-5 olan hastalar “orta hemofili” , Faktör düzeyi % 5’in üzerinde olan hastalar “hafif hemofili” hastası olarak değerlendirilir.
Faktör eksikliği, kandaki faktörlerin hangisinin eksikliği olduğuna göre sınıflara ayrılır:
-Kalıtsal Faktör VII eksikliği,
-Kalıtsal Faktör VIII eksikliği, Hemofili A olarak da adlandırılmaktadır.
-Kalıtsal Faktör IX eksikliği, Hemofili B olarak da adlandırılmaktadır.
Yukarıdaki her üç faktör eksikliği tedavisinin ana prensibi, hastanın faktör düzeyine göre ihtiyaç halinde eksik faktörün yerine konmasıdır.
- Faktör II, V, X, XI, XII, XIII, Nadir Faktör eksikliği olarak adlandırılır, genellikle taze dondurulmuş plazma tedavisi uygulanır.
Ülkemizde ve dünyada görülme sıklığı en yüksek olan hemofili tipi Kalıtsal Faktör VIII Eksikliğidir.
Bu günkü yazımda, reçete sıklığı en fazla olan Faktör VIII eksikliği tedavisine Sağlık Uygulama Tebliğinin yaklaşımını ele alacağım.
KALITSAL FAKTÖR VIII EKSİKLİĞİ
ICD-10 kodu: D.66
Bir hastada hemofili teşhis edilmesinin ardından, yürütülecek tedavi iki ana prensipte ilerler:
- Kanama tedavisi- mevcut kanamayı durdurmak üzere eksik faktörün yerine konma tedavisi
- Profilaktik tedavi- Kanama ataklarının tekrarlarını önlemek üzere eksik faktörün yerine konma tedavisi
KANAMA TEDAVİSİ
08.01.13.1 kodlu en fazla 3 günlük rapor+ en fazla 3 günlük doz içeren reçete ile yürütülen tedavidir.
Raporda kanama yeri ya da planlanan cerrahi girişim, hedeflenen faktör düzeyi, hastanın kilosu, kilo, kilo başına ünite (tedavi şeması) bilgileri yer alır. Raporla aynı gün olmak üzere, en fazla 3 günlük dozda reçete düzenlenir.
- Ağır hemofili vakalarında, hastanın profilaksi tedavisi almasına rağmen kanama yaşanması durumunda,
- Orta ve hafif hemofili hastalarında, sadece kanama olduğu durumlarda,
- Ağır, orta veya hafif hemofili hastalarında Cerrahi girişim planlanması durumundakanamanın kesilmesi yönünde tedavi planlanır.
Kanama reçetelerinde yazılabilecek dozun hesaplanmasında kullanılan formül:
Gerekli Doz (IU)= Vücut ağırlığı (kg) X istenen Faktör VIII artışı (%) X 0,5,
Önerilen Doz tablosu
Prospektüste verilen doz tablosu öneri niteliğindedir. Reçetede yazılacak doz, hastanın özelliğine veya tedaviye cevap verişine göre hekim tarafından belirlenir.
PROFİLAKSİ TEDAVİSİ
08.01.13 Kodlu 1 yıllık rapor, 3 aylık dozda reçete ile yürütülen tedavidir.
A- 1 Yıl süreli 08.01.13 kodlu raporda, Tanı, Faktör VIII düzeyi, hedef faktör düzeyi, varsa inhibitör düzeyi yer alır.
- Faktör VIII düzeyi %1 veya altında tespit edilmişse bu bir ağır hemofili vakasıdır. Bu hastalarda hekim profilaksi tedavisine başlayabilir.
- Faktör VIII düzeyi %1 in üzerinde olmasına rağmen, ayda 3 den fazla kanama atağı geçiren hastalar da profilaktik tedavi alabilir.
Profilaksi tedavisinde hastanın haftalık kullanacağı Faktör VIII dozu 4500 IU aşamaz.
B- 08.01.13 Kodlu 6 aylık rapor, 3 aylık dozda reçete
Haftalık faktör kullanım miktarının 4500 IU geçmesi gerektiği durumlarda, bu duruma neden olan gerekçelerin belirtileceği 6 ay süreli yeni rapor düzenlenir.
Aşağıdaki tabloda SUT u özetemeye çalıştım:
DİKKAT
- Kanama için düzenlenen reçetenin raporunun hatalı seçilerek, 3 günlük rapor süresini aşan dozda ilaç karşılanması en sık rastlanan kesinti nedenidir. Reçetenin kanama için mi yoksa profilaksi için mi yazıldığına dikkat ederek sistemdeki doğru raporu seçmeliyiz.
- Kanama raporunun düzenlendiği gün, ilk gün sayılır. Eğer reçete rapor çıktıktan bir gün sonra yazılmışsa, verilebilecek doz 2 günlüktür. Rapor ve reçeteyi mutlaka çakıştırmamız ve uygun dozda ilaç karşılamaya dikkat etmeliyiz.
- Hastanın Faktör düzeyine göre, profilaksi alıp alamayacağına dikkat etmemiz gerekiyor. %1 ve altı Faktör düzeyi olan hastalar profilaksi tedavisi alabilir. %1 in üzerinde Faktör düzeyi olan hastaların ayda 3 den fazla kanaması mevcutsa profilaktik tedavi alabileceğini dikkate almalıyız.
- Hemofili kronik bir hastalıktır ve çocukluk çağında başlayan tedavinin en fazla 21 yaşına dek Çocuk servisinde sürdürülebilmesine izin verilmektedir. 21 Yaşını aşan hemofili hastalarının Yetişkin Hematoloji tarafından takibi gereklidir. Çocuk hematolojide yazılan reçete sahibinin yaşına dikkat etmekte fayda var.
- Haftalık 4500 IU kullanımı aşan tedavi almakta olan hastanın raporu 6 aylıktır. Rapor süresinin yanlış yazılmasından kaynaklı kesinti yaşamamak için dikkatli olmalıyız.
- Sağlık Bakanlığının Renkli Reçete sistemine (RRS) geçmesini takip eden süreçte, turuncu reçeteler artık Renkli Reçete ekranından yazmaktadır. Reçeteyi MEDULAya işledikten sonra, bu reçetenin Renkli Reçete Sistemine kaydı yapılması gerektiğini unutmayalım.
RENKLİ REÇETE SİSTEMİ ÜZERİNE BİRKAÇ SÖZ
SGK tarafından bedeli ödenecek Renkli reçeteler bize 4 şekilde gelebilir:
1- SGK reçetesi e- reçete, RRS e-reçete (KABUL GÖRÜR)
2- SGK reçetesi manuel, RRS reçetesi manuel (KABUL GÖRÜR)
3- SGK reçetesi e-reçete, RRS manuel (KABUL GÖRÜR)
4- SGK reçetesi manuel, RRS e-reçete (KESİNTİ NEDENİ)
Yukarıda sıraladığım olasılıkların ilk üçü herhangi bir sıkıntı yaşatmazken, dördüncü olasılıkta, eczanelerimiz ödeme alamama sıkıntısı yaşamaktalar. SUT 4.1.5 Madde (4) Sağlık Bakanlığı tarafından özel mevzuatı düzenlenmiş olan kırmızı, mor, turuncu ve yeşil reçetelerin elektronik reçete olarak düzenlenmesi halinde reçeteler ayrıca Kuruma ibraz edilmeyecektir. maddesinden hareketle, kağıt reçetenin ekinde mutlaka renkli bir reçete bulunması gerektiği iddiasında bulunan kurum, kağıt reçetenin ekinde renkli nüsha olmadığında kesintiler yapmakta. SGKnın şu anki uygulamasına göre beyaz reçetesi MANUEL olan bir reçetenin mutlaka TURUNCU reçete (Hemofili Takip Karnesi bitti ise MOR renkli reçete)* nüshası ile birlikte gönderilmesi gerektiğini unutmayalım.
Umarım Renkli Reçete Sisteminde elektronik düzenlenmiş reçeteler, beyaz reçete eki olarak kabul görür ve bu madde en kısa zamanda TİTCK genelgesine uygun şekilde revize edilir.
*Ekte, TİTCK tarafından 28.11.2017 tarihinde yayınlanan 2017/4 Genelgesinde görüleceği üzere, Faktör reçetelerinin yazıldığı Hemofili Takip Karnesi düzenleme zorunluluğu sona ermiş, karnesi biten hastaların reçetelerinin mor reçeteye yazılabileceği veya RRS üzerinden elektronik düzenleneceği duyurulmuştur
EKİ-
_001.jpg)
_002.jpg)
Kalıtsal Faktör VIII eksikliği tedavisinde kullanılan ilaçlar:
Advate 250, 500, 1000, 1500, 2000;
Beriate 500,1000;
Emoclot 500, 1000;
Factane 500, 1000;
Fandhi 500, 1000;
Haemoctin SDH 500;
Hemofil M 500, 1000;
Koate 250, 500, 1000;
Kogenate 250, 500, 1000, 2000;
Novoeight 250, 500, 1000, 1500, 2000, 3000;
Octanate 500, 1000;
Refacto 250, 500, 1000, 2000
Haftaya görüşmek üzere sağlıcakla kalın.
Ecz. Zeynep Aynur AKYOL
Kaynaklar:
Sağlık Uygulama Tebliği
Hemofili Derneği literatürleri
İlaç prospektüsleri
Güncel SUT
MEDULA ilaç kartları
TİTCK Genelgeleri
Etiketler: Hemofili A, Faktör VIII, Faktör 8, Advate, Beriate, Emoclot, Factane, Fandhi, Haemoctin SDH, Hemofil M, Koate, Kogenate, Novoeight, Octanate, Refacto
