PricewaterhouseCoopers'ın araştırmasına göre dünya ilaç devlerinin yüzde 65'inin yatırım planlarında Türkiye öne çıkıyor. Ancak son fiyat kararnamesinin bu eğilime darbe vurması bekleniyor.
Kriz öncesinde baş döndürücü hızda birleşme ve satın almalara sahne olan Türk ilaç sektöründe Fiyat Kararnamesi yeni yatırımları tehlikeye soktu. Uluslararası denetim, vergi ve danışmanlık firması PricewaterhouseCoopers'ın (PwC) ortağı Serkan Tarmur, hazırladıkları bir rapora göre dünya ilaç devlerinin yüzde 65'inin gelecekte Türkiye'ye ilişkin planları olduğunu belirterek, 18 Eylül tarihinde yayımlanan ve aralık ayından itibaren uygulanacak ilaç fiyatlarını yüzde 75'e varan oranlarda düşüren Fiyat Kararnamesi'nin olası yatırım, ortaklık ve satın almaları askıya alacağını açıkladı.
İlaç sektörü Türkiye'de 2006-2008 arasında yabancı yatırımcıların ilgi gösterdiği sektörlerin başında geldi. 2007'de gerçekleşen 5 birleşmenin toplam değeri 641 milyon dolardı. Eczacıbaşı İlaç'ın Zentiva tarafından satın alınması tek başına 610 milyon dolar olmuştu. Krize rağmen 2008'de de ilaç ve tıbbi cihazlar sektöründe 13 adet birleşme ve satın alma gerçekleşti. Bunlardan işlem değeri açıklanan 4'ünün toplam hacmin 125 milyon dolar oldu.
2006-2008 yılları arasında yaşanan bu hızlı satın alma ve ortaklık trafiğinin gelecekte de sürüp sürmeyeceği sorusundan yola çıkaran PWC ise "İlaç Sektörü Birleşme ve Satın Almaları'' konulu bir rapor hazırladı. Raporda Türkiye'deki ilaç şirketleri ve potansiyel yatırımcıların yüzde 65'inin gelecekte Türk pazarına yönelik birleşme ya da satın alma planlarının olduğu ortaya çıktı. Araştırma ayrıca katılımcıların yüzde 80'inin son beş yıl içinde birleşme veya satın alma amacıyla en az bir hedef şirketle, yüzde 50'sinin ise 2 ya da daha fazla hedef şirketle ilgilendiğini ortaya koydu. Ancak yabancı yatırımcıları kaygılandıran konulardan birinin fiyatlandırma olduğu da saptandı.
SEKTÖRDE TAŞLAR YERİNDEN OYNADI
Raporun yayımlandığı günlerde gündeme gelen fiyat kararnamesi bu kaygıları haklı çıkardı. Uygulanması aralık ayına ertelenen kararnameyi değerlendiren PWC yöneticilerine göre fiyatlandırma konusunda atılan adımlar yatırımcıları caydıracak. PwC ortağı ve ilaç sektörü uzmanı Zeki Gündüz, sektörün krizde bile büyümeye devam etmesinin firmaların iştahını kabarttığını ancak sektörün son üç yıldır çok ciddi bir vergi denetimine tabii olduğunu belirtti. Gündüz, "Bu durum bir belirsizlik ve tedirginlik yaratıyor. Daha önceden netliği konulmamış konularda tartışmalar var. Firmaların çoğu yargıya başvurdu. Bu sektörü olduğu kadar yatırımcıyı da rahatsız ediyor" dedi.
Serkan Tamur da, bu araştırmanın hemen ardından gelen Fiyat Kararnamesi'nin yatırımcı iştahını azaltacağını dile getirerek, "Rapordan çıkan sonuçlara göre, 2010'dan itibaren sektör yeniden hareketli bir döneme girebilirdi. Ancak bu rapor hazırlandıktan sonra kararname çıktı. Sektörde taşları yerinden oynatan, firmaların kârlılığını eriten bu gelişme ile yatırımcılar Türk pazarına ilişkin planlarını yeniden değerlendirecek ya da en azından bir süre bekleyecek" diye konuştu.
FİYAT KARARNAMESİ YÜZDE 75'E VARAN İNDİRİM ÖNGÜRDÜ
Hükümet 18 Eylül 2009 tarihinde Fiyat Kararnamesi ve Sağlık Uygulama Tebliği yayımladı. Sözkonusu tebliğe göre, ilaç fiyatlandırmasında Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden aldığı referans oranını yüzde 60 ile sınırlayan hükümet, diyabetten kolestrole, tansiyondan göz damlalarına kadar çok sayıda ilacın 4 Aralık 2009'dan itibaren yüzde 75'e varan indirimlerle satılmasına karar verdi. Kararname hem ilaç üreticilerinden hem de eczacılardan tepki gördü. İlaç üreticileri maliyetleri sabit kaldığı halde fiyatların düşmesi nedeniyle kârlılıklarının eridiğini bu durumun yatırımcılar için de caydırıcı olduğunu savunuyor. Eczacılar söz konusu indirimlerin mevcut stoklarına yansıması nedeniyle büyük zarara uğrayacaklarını belirtirken uygulamayı önümüzdeki günlerde "Eczacılar can çekişiyor" sloganıyla protesto etmeye hazırlanıyor.
RAPORDAN NOTLAR
Türkiye Avrupa'da en büyük altıncı pazar
* 2008'de 9.4 milyar dolara ulaşan Türkiye reçeteli ilaç pazarı; Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya'nın ardından Avrupa'nın en büyük 6'ıncı pazarı.
* Yaklaşık 300 firmanın faaliyet gösterdiği Türkiye ilaç pazarı bölünmüş bir yapıya sahip. Piyasadaki ilk on şirketin pazar payı yüzde 50'nin altında. Bu durumun ilaç piyasasında daha fazla konsolidasyon getireceği düşünülüyor.
* İthal ürünlerin Türkiye ilaç pazarındaki payı hacimsel olarak 2008'de yüzde 36 oldu. İthal ürünlerin çoğunluğunu orijinal ilaçlar oluştururken yerel üretim oranı yüzde 64, yerel üretim içinde jenerik ürünlerin payı ise yüzde 72.
* Piyasadaki jenerik ilaçların çoğunluğu, yoğun promosyon çalışmaları ile desteklenen markalı jenerik diye nitelendirilen ilaçlardan oluşuyor.
* İlaç dağıtımı piyasası oligopol bir yapıya sahip. En büyük iki ilaç dağıtım şirketi ilaç dağıtım pazarının yüzde 70'ine hâkimken, 250-300 küçük distribütör kalan yüzde 30 için rekabet ediyor.
Cosmos Kaos’a Karşı 
