UYUZUN DİRENCİNİ KIRIN!
Yaklaşık 3 yıldır en az Covid-19 salgını kadar uyuz hastalığıyla da mücadele ediyoruz. Özellikle pandemiyle birlikte karantina sürecindeki kalabalık ailelerde aile içi yakın temasın artması ve hastaların hastaneye gitmeye çekinmesiyle birlikte hastalık iyice yayılım göstermiştir.
Bilindiği üzere tedavinin yanı sıra hasta olsun olmasın bütün ailenin tedavi edilmesi ve hijyen de bu hastalığın iyileşmesinde çok önemlidir. Özellikle giysilerden çarşaflara ve havlulara kadar hastanın temas halinde olduğu her şeyin günlük düzenli olarak en az 60°C’de yıkanıp ütülenmesi kritik olmakla birlikte realitede hasta açısından bu önlemler işkence gibi olmaktadır. Hijyen kurallarına dikkat edilmediğinde ise parazit, kumaşların dikişlerine yerleşebilir ve orada yeni konakçıya bulaşmayı bekleyebilir. Böylece kişi, ilaçlarla kendi vücudundaki parazitlerden kurtulsa bile düzenli olarak temizlenmeyen giysi ya da çarşaf gibi malzemelerden geçen parazitlerle tekrar tekrar hasta olur, parazit kullanılan ilaçlara direnç kazanır, direnç kazanan parazit hastanın yakın temasta bulunduğu kişilere yayılır ve salgın çığ gibi direnç kazanarak büyür. Özellikle “Norveç Uyuzu” da denilen “Kabuklu Uyuz” vakalarında çok kısa süreli temaslar bile hastalığın bulaşması için yeterlidir ve zaten tedavide esas zorlu kısım bu tip dirençli parazitler nedeniyle yaşanır.
Uyuz tedavisinde topikal olarak kükürt, benzil benzoat, permethrin, peru balsamı gibi etkin maddeler sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak uzun süreli topikal tedavilerde bu etkin maddelerin kullanımı ve hastalığın sürekli tekrarlaması ya da geçmemesiyle birlikte yeni tedavi arayışlarına gidilmiştir.
PEKİ, BU KADAR DİRENÇLİ UYUZA ÇÖZÜM YOK MU?
Aslında konuya “Evet, var!” diyerek başlamak yanlış olmayacaktır. Modern Majistral kavramıyla beraber GALENİK ECZA olarak Farma Kalite Zinciriyle ülkemize kazandırdığımız ham maddederden biri olan “İvermektin” gerek topikal gerek sistemik olarak dirençli uyuza karşı en etkin çözümlerden biridir.
İvermektin, özellikle veterinerlikte yıllardır paraziter hastalıkların tedavisinde kullanılan bir etkin maddedir. Henüz uyuz endikasyonu için FDA onayı olmamakla birlikte yapılan çalışmalar, ivermektinin insanlardaki dirençli uyuz ve demodex kaynaklı gül hastalığının tedavisinde de başarıyla kullanılabileceğini göstermiştir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, her majistral gibi doktor tarafından reçete edilen formülde farma kalite ivermektin kullanımı ve hekimin hastanın kilosuna göre hesaplaması gereken dozudur. (detaylar için yazıyı sonuna kadar okumanız gerekecek.)
Veteriner hekimlikte kullanılan ilaçlarda resmi olarak farma kalite şartının aranma zorunluluğu yoktur. Ayrıca ivermektin genellikle at ve inek gibi ağır hayvanlarda kullanıldığı için veteriner hekimlikte kullanılan hazır ilaçlardaki ivermektin dozları çok yüksektir. Bu nedenle insanlarda uyuz tedavisinde kullanılacak olan ivermektin formülasyonları, veteriner ilaçlarından hareketle hazırlanmamalı, mutlaka GMP şartlarında üretilen ve tedarik edilen farma kalite ivermektin kullanıldığından emin olunmalıdır. Çünkü DSÖ’nün ilaç yapımında farma kalite hammadde kullanımını zorunlu tutmasının yanı sıra ivermektin, zaten kendi başına yan etki potansiyeli yüksek bir etkin maddedir. Dolayısıyla farma kalite olmayan ivermektin, farmakope standartlarını sağlamadığından vücuda alındığında çok daha yüksek bir yan etki potansiyeline sahiptir.
GMP şartlarında üretim ve tedarik ise hammaddenin, eczacı bu ürünü kullanana dek bozunmadan kaldığını, yani analiz sertifikasındakiyle aynı spesifikasyonlara sahip olmasını sağlar. Bu nedenle farma kalite ivermektin tedariği ve kullanımında GMP büyük öneme sahiptir.
(ELİNİZDEKİ İVERMEKTIN VE DIĞER HAM MADDELERIN FARMA KALİTE OLUP OLMADIĞINI ÖĞRENMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNKE TIKLAYABİLİRSİNİZ)
https://galenikecza.com.tr/p/analiz-belgesi-msds
KİŞİYE ÖZEL İVERMEKTİN DOZLAMASI NASIL OLUR?
Doz ise gerek oral gerekse topikal ivermektin kullanımında bir başka önemli husustur.
15 kg’ın üzerindeki hastalara uygulanan oral tedavilerde doz;
1 kapsülde hastanın kilosu başına 200 mikrogram
(200 µg/kg/doz) ivermektin şeklinde, kişiye özel olarak ayarlanır.
Buna göre örneğin hasta 50 kg ise doz:
200 x 50 = 10000 µg = 10 mg = 0.010 g olacaktır.
Fakat hasta 60 kg ise doz:
200 x 60 = 12000 µg = 12 mg = 0.012 g olacaktır.
Yukarıda da görüldüğü üzere 2 mg arasında 10 kg’lık bir fark vardır. Bu da doz tartımının özellikle bu formülasyonda ne kadar hassas yapılması gerektiğini gösterir.
Tartılan tozlar, küme dansisitesine göre hesaplanan miktardaki dolgu maddesi ile birlikte kapsüllere doldurarak kapsüller hazırlanır. Dolgu maddesi olarak mikrokristalize selüloz yerine laktoz da kullanılabilir. Ancak kişinin laktoz intoleransının olabilme ihtimaline karşı mikrokristalize selüloz daha güvenli bir seçenektir.
İVERMEKTİN İLE DİRENÇLİ UYUZDA SİSTEMİK TEDAVİ
Hasta aç karnına 1 kapsül alır. İlk kapsülün alımından itibaren 2 hafta içinde hastaların büyük bir çoğunluğunda iyileşme gözlemlenir. İyileşme gözlemlenmezse ya da doktor bir kapsül kullanımını daha uygun görürse 2 haftanın sonunda hasta 1 kapsül daha alır. Böylece 2 haftada toplam 2 kapsül verilmiş olur.
TOPİKAL İVERMEKTİN VE BEBEK HASTALAR
15 kg’ın altındaki hastalar için her ne kadar oral tedaviye yönelik bazı klinik çalışmalar yapılmış olsa da tedavinin güvenilirliğini göstermek için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu nedenle 15 kg’ın altındaki çocuk ve bebeklerde oral ivermektin kullanılmaz. Bunun yerine 1-10 yaş arası çocuklarda yapılan bir klinik çalışmada 400 µg/kg/doz ivermektin içeren kremlerin uyuz tedavisinde topikal olarak kullanılabileceği gösterilmiştir.
Örneğin 10 kg olan bir çocuk için doz;
400 x 10 = 4000 µg = 4 mg = 0.004 g olacaktır ve bu çocuk, bu dozu kremin bütün vücuduna uygulanmasıyla tek seferde almak zorundadır. Örneğin boynun altında kalan bütün vücuda uygulamak üzere hazırlanması gereken krem miktarı 50 g ise ivermektin bir miktar propilen glikolde çözündürülüp istenilen miktarda kreme dahil edilerek çocuğa uygulanabilir. Etkin madde krem içinde homojen olarak çözündürüleceği için kremde doz homojenitesi sağlanacak ve boynun altında kalan bütün vücuda uygulama erişimi sağlanabilecektir. Doktor gerekli gördüğünde bu uygulama 1 hafta sonra tekrarlanabilir.
Demodex kaynaklı gül hastalığının (rosacea) tedavisinde kullanılan “İvermektin %1, Fitalite™” formülasyonunu daha önce paylaşmıştık. Bu formülasyonda Fitalite™, fitozomal bir krem bazı olduğundan etkin maddeyi derinin daha derin katmanlarına taşıyıp tedavinin etkinliğini güçlendirmektedir. Ancak bebeklerin cildi zaten ince ve hassas olduğundan bu denli derin iletim onlar için uygun olmayacaktır ve tedavinin etkin yöresi zaten cilt yüzeyidir. Hastalık koşulları ve kişiye özel tedavi göz önüne alındığında fitozom teknolojisine sahip Fitalite™ gibi deriye yüksek oranda nüfuz eden bir baz yerine normal y/s emülsiyonu olan Beeler Bazı’nın kullanımı daha uygun olacaktır. Bu nedenle aşağıdaki formülasyon kullanılabilir:
Bu yazıda anlatılan tedavi protokolünün henüz FDA onayı almadığını sadece klinik çalışmalarla desteklendiğini tekrar hatırlatmak isteriz.
Uyuzun direncini kırmak için hazırlanacak gerek oral gerek sistemik İvermektin formüllerinde dikkat edilecek noktalar özet olarak şu şekildedir;
Bir sonraki yazımızda FONKSİYONEL TIPTA ve HORMON REPLASMAN TEDAVİSİNDE MAJİSTRAL’e değinmeye başlayacağız. Dünyada nasıl uygulanıyor, hangi şartlar ile yapıldığında güvenli tedavi sağlanıyor gibi konu başlıkları ilk yazının spoiler’ı olsun.
Özellikle sorulan formüllerin klinik çalışmaları ve hazırlanışlarını yazı dizimizde görmek istiyorsanız bize egitim@galenikecza.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
Sağlıkla kalın…
Ecz. Gaye KARAATA Ecz. Gülce Erişmiş
Galenik Ecza Pazarlama Direktörü Majistral Teknik Uzmanı
*** Bu yazıda geçen formüller ve bütün majistraller doktor tarafından reçete edilip eczacı tarafından FARMA KALİTE HAM MADDELER ile eczane laboratuvarında hazırlanmalıdır. Tavsiye niteliğinde değildir.
REFERANSLAR
-
Kaşıntının Alerjik Hastalık Dışındaki Nedenleri: Uyuz. Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği. https://www.aid.org.tr/kasintinin-alerjik-hastalik-disindaki-nedenleri-uyuz/
-
Uyuzlu Hastaya Yaklaşım. Ayşegül YOLASIĞMAZ ÜNVER, Nevin TURGAY. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30 (1): 78-83, 2006.
-
Annex 6 - Good Trade and Distribution Practices for Pharmaceutical Starting Materials, WHO Expert Committee on Specifications for Pharmaceutical Preparations, 50th Report.
-
Good Manufacturing Practices, WHO, Ocak 2019, https://www.who.int/biologicals/vaccines/good_manufacturing_practice/en/
-
Non-pharmaceutical and Pharmaceutical Grade Compounds in Research Animals, Indiana University Office of Vice President for Research, Bloomington Institutional Animal Care and Use Committee (IACUC) and Office of Research Compliance (ORC), Fred H. Cate, Ocak 2013.
-
IACUC: Use of Pharmaceutical Grade and Non-Pharmaceutical Grade Substances in Vertebrate Animals, Boston University Institutional Animal Care and Use Committee, Kasım 2011, gözden geçirme 2014, güncelleme 2018, https://www.bu.edu/researchsupport/compliance/animal-care/working-with-animals/procedures/use-of-pharmaceutical-grade-chemicals-and-other-substances-iacuc/
-
Difficult-to-treat scabies: oral ivermectin. Evidence summary [ESUOM29]. NICE: National Institute Care and Excellence. Published: 18 March 2014.
-
Elmogy M, Fayed H, Marzok H, Rashad A. Oral ivermectin in the treatment of scabies. Int J Dermatol. 1999 Dec;38(12):926-8. doi: 10.1046/j.1365-4362.1999.00865.x. PMID: 10632775.
-
Victoria J, Trujillo R. Topical ivermectin: a new successful treatment for scabies. Pediatr Dermatol. 2001 Jan-Feb;18(1):63-5. doi: 10.1046/j.1525-1470.2001.018001063.x. PMID: 11207977.
-
Why You Should Not Use Ivermectin to Treat or Prevent COVID-19. FDA, U.S. Food and Drug Administration. 12/10/2021. https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/why-you-should-not-use-ivermectin-treat-or-prevent-covid-19
