.jpg)
Ecz. Tuncay SAYILKAN
İzmir Eczacı Odası Başkanı
Hazırlanma aşamasında Eczacı Odalarından özenle kaçırılarak ancak 22 ayda hazırlanabilen yönetmelik; 12 Nisan 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Önceleri uygulamanın nasıl şekilleneceğinin belirlenmesi gerekçesiyle İl Sağlık Müdürlüklerinde bir süre tüm işlemler donduruldu. Hatta bu süreçte yeni mezun meslektaşlarımızın eczane açılış başvuruları bile kabul edilmedi. Devamında ise yönetmelikle ilgili yapılan yorumlar ve değerlendirmeler biraz daha netleşmeye başladı.
İl sağlık müdürlükleri uygulamanın nasıl yürüyeceğini bakanlıkla veya kendi içlerinde yaptıkları toplantılarla belirlemeye çalıştılar. Çalıştılar diyoruz çünkü Eczacı Odalarından yani tabandan kaçırılarak hazırlanan yönetmeliğe ilk baktığımızda bazı hükümlerin yeterince net olmadığı, bazı hükümlerin ise sanki Kuzey Avrupa ülkeleri için hazırlandığı izlenimi oluştu.
Sır gibi saklanarak oluşturulan yönetmelikte yoruma açık hükümlerin varlığı net olarak görülmekteydi. Farklı illerdeki Sağlık Grup Başkanlıklarındaki meslektaşlarımız ise anlaşılmaz bir biçimde yorumlarına doğaçlama da katarak neredeyse ayrı bir sıkıyönetim talimatına dönüştürme çabasına giriştiler.
Bunların içinde Eczacının Sesi E-Gazete’de yayınlanan ve İstanbul’da görev yapan bir meslektaşımızın kaleme aldığını sandığımız manifesto ise, grup başkanlığında görev yapan bir eczacının eczane sahibi meslektaşlarına nasıl sevgiyle(!) baktığının açık bir işaretiydi.
Bu süreçte öne çıkan ya da çıkartılan bazı maddeleri ve uygulanabilirliklerini değerlendirecek olursak;
*Yeni denetim formlarında yer alan "eczanede reçetesiz ilaç satılıyor mu?" bölümü bu ülkede yaşayan, sağlık hizmetlerini ve eczanelerin yapısını iyi bilen herkesin anlamakta güçlük çektiği bir noktadır. Ülkemizde eczacılık yapan, sağlık hizmetlerinin işleyişini ve eczane pratiğini bilen herkes (yeşil-kırmızı reçeteli ilaçlar ve kontrole tabi olanlar hariç) reçetesiz ilaç satışının engellenmesinin güçlüğünü iyi bilmektedir. Tüm ilaçların sadece reçete ile verilmesi demek, zaten ciddi sorunlar yaşanan sağlık sisteminin tıkanması anlamına gelecektir. Ayrıca bu konuda eczanelerin tamamına işlem yapılması da mümkün görülmemektedir. Buradaki amaç reçetesiz ilaç listesini tartışmaya açmak ise, biz eczacıların bu oyuna gelmeyeceğini herkesin bildiğini sanıyoruz.
*Eczanelerin en az bir cephesinde, özellikleri TEB tarafından belirlenen standart tabela konusu bu gün için aciliyet içermese de, eczanelerin diğer cephelerindeki levhaların sorun yaratmayacağı konusu açıklığa kavuşturulmalıdır.
*“Eczaneler ticarethane değildir" ilkesine uygun olarak tasarlanan, eczane vitrinlerindeki ürün reklamlarına ve görsellere yasak getiren hükümler ilgili olarak da popülizme kaçmadan sağlıklı bir yaklaşım gerekiyor. Bazı meslektaşlarımızın reklam ve tanıtım işini abarttığı doğrudur. Ama bizler ilaçlarınızı ve ilaç dışı diğer tüm sağlık ürünlerinizi eczanelerden alın diyorsak, bu ürünlerin reklamı eczane dışında her yerde serbest ise, bu durumda yeni ve özel bazı ürünlerin(endikasyon içermeyen) tanıtımlarını da yapabilmeliyiz. Halka doğru bilginin ve danışmanlık hizmetinin sürdürülebilmesi için eczanelerin vitrinlerinde standart bir tanıtım alanı oluşturulmasını ve kontrol edilebilir tanıtımların yapılabilirliğini tartışmalıyız.
*Diğer konuların gölgesinde kalmış gibi görünse de, yönetmelikte Kuzey Avrupa ülkeleri için çıkarıldığı hissi veren en sorunlu hüküm ısı-nem ölçerle ilgili olanıdır. Bugün, kayıt yapan cihaz sayısı yeterli sayıda olmadığı için, yaşatacağı sıkıntılar net olarak anlaşılamasa da bu uygulama büyük sorunlara gebedir. Ülkemizin Batı ve Akdeniz yöresinde özellikle yaz aylarının nasıl geçtiği dikkate alınırsa eczane iç ısılarının 25 C ve altında tutulmasının güçlüğü net olarak anlaşılacaktır. Bu koşulu sağlamak için eczanelerimize 2. hatta 3. klimaları almak, 24 saat çalıştırmak ve ciddi elektrik faturaları ödemek de yetmeyecektir. Ülkemizdeki elektrik kesintileri göz önüne getirildiğinde her eczane için jeneratör de kaçınılmaz olacaktır. Uzunca bir süredir ekonomik sorunlarla mücadele eden meslektaşlarımıza yeni yükler getirecek bu uygulama yeniden değerlendirilmek zorundadır.
*Eczaneden ayrılma konusu ise geçmiştekinden çok farklı yorumlanmamalıdır. Sadece 14 günü geçmeyen durumlarda eczanesi olmayan bir meslektaşımızın sorumlu gösterilmesi yeterli olacaktır.
*Ciroya göre ikinci eczacı çalıştırılmasına yönelik şu ana kadar her hangi bir adım atılmamış olup önümüzdeki süreçte uygulanması beklenmektedir.
Görüldüğü gibi, eczanelerde yaşanan sorunları çözmekten uzak, sadece AB normları gözetilerek hazırlanmış bir yönetmelikle karşı karşıyayız. Eczaneleri birinci basamak sağlık hizmet sunucusu olarak tanımlamasını, yine biz eczacılar için meslek ve uygulama standartlarının belirlenmesini, kısacası var olan sorunları çözmesini ve belirsizlikleri gidermesini beklediğimiz bir yönetmelik umarken, ne yazık ki yine kaotik bir süreçle karşı karşıyayız.
Masa başında hazırlandığı anlaşılan ve eczane pratiği olmayanların şekillendirdiğini düşündüğümüz yönetmeliğin bazı hükümleri ivedilikle değiştirilmek durumundadır. Bu değişiklikler yapılırken de Eczacı Odalarından ve hatta pratiği iyi bilen İl Sağlık Müdürlükleri’nde görev yapan meslektaşlarımızdan da katkı istenmelidir. Yönetmelikte değişiklik yapmak yenisini hazırlamaktan çok daha kolay olacaktır. İşlerin daha sağlıklı yürüyebilmesi için de yönetmelikte değişiklik yapılması dünyanın sonu olmayacaktır.
Kaldı ki; üyelerine ilaçtan para kazanma devri bitti, ilaç dışı ürünlere yönelin diyen üst birlik yöneticilerimizin eczanelerde zulüme dönüşebilecek hükümlerin değiştirilmesi için ivedilikle harekete geçmesi zorunludur.
Her geçen yıl biraz daha artarak devam eden sıkıntılardan bunalan meslektaşlarımızı yeni ekonomik kayıplara yöneltmek ve böylesine sorunlu hükümlerle baş başa bırakmak doğru değildir.
Kısacası yıllardır var olan uygulamaları geliştirecek, meslektaşlarımıza ve sağlık hizmetlerine katkı sağlayacak hükümlerin yer aldığı, eczacının danışman kimliğini güçlendirecek ve çağı yakalayacak gelişmeleri hep birlikte başarmalıyız.
Saygılarımla…
