Ecz. Ömrüm Ergüven & Ecz. Beşir Sefa Mumay
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri
3. Bölüm: Yetkinliklerin Gelişimi, Lider Geliştirmek
Dünya’nın eczacılık vizyonunu anlayabilmek ve ülkemiz adına yorumlayabilmek adına başlatmış olduğumuz Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri serimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. Serinin ilk 2 bölümünü henüz okumayan varsa, bu yazının sonunla ilgili bağlantıları bırakacağız. Bu yazımızda, ‘‘Yetkinliklerin Gelişimi’’ ve ‘‘Lider Yetiştirmek’’ başlıklarını ele alıp bölgesel şartlarımıza göre FIP’in tavsiyelerine uyarak yorumlayacağız.
Hazırsak başlayalım!
Hedef 5: Yetkinliklerin Gelişimi
Eczacılıkta yetkinlik gelişimi, eczacının görev yaptığı iş yerindeki davranışlarını geliştirmek ve performansını arttırmak için sahip olduğu bilgi, beceri ve tutumların kombinasyonunu ifade eder. Eczacılık Deontoloji Tüzüğü’ne göre mesleki sorumluluklarımızdan birisi de sürekli kendimizi güncel tutmamız gerektiğidir. Bu durum, ‘‘Yetkinliklerin Gelişimi’’ başlığına işaret etmektedir.
- İş Gücü & Eğitim: Eczacılıkta kariyer aşamaları için liderlik gelişimi dahil olmak üzere yeterlilikleri ve uygulama alanlarını tanımlayan erişilebilir ve somut gelişim kılavuzları belirlenmelidir.
- Bütün ülkelerde yerel ve ulusal hedeflere yönelik, eczacılık biliminin gelişebilmesi için kanıta dayalı gelişim çerçeveleri yaratılmalıdır.
- Eczacıların kariyer gelişimini desteklemek amacı ile eczacının mesleki yeterlilik ve mesleki davranışlarını tanımlayan yetkinlik çerçeveleri yaratılmalıdır.
- Eczacıların ve eczacılık fakültesi öğrencilerinin mesleki kariyerlerindeki liderlik yetkinliklerinin geliştirilebilmesi için politikaların belirlenmesi ve bu politikaların belgelere dökülmesi gerekmektedir.
- Pratikteki Uygulamalar: Pratikte gerçekleştirilen mesleki hizmetlere ait yetkinlikler tam ve net bir şekilde tanımlanmalı ve mesleki uygulamalarda gelişim çerçeveleri yaratılmalıdır.
- Eczacılar en yakın sağlık danışmanlarıdır ve halk sağlığının geliştirilmesinde büyük görevleri bulunmaktadır. Akılcı ilaç kullanımı, majistral ilaç yapımı, enfeksiyon hastalıklarını yönetme, aşı konusunda bilgilendirme gibi halk sağlığını da destekleyen belirli mesleki yetkinliklerini kapsayan uygulamalarda, eczacıların mesleki gelişimini destekleyen kanıta dayalı yetkinlik çerçeveleri belirlenmelidir. Ülkemizde halk sağlığı eczacılığı kavramının üzerine daha çok düşülmeli ve bu alan eczacılık müfredatına dahil edilmelidir.
- Eczacılar ve eczane personelleri için eczanelerde verilen temel ve ileri düzeydeki hizmetler için somut listeler yaratılmalıdır. Ayrıca bu listedeki hizmetleri sunabilmek için gereken yetkinliklerin ve becerilerin de somut listeleri oluşturulmalıdır.
- Eczacının iş gücü yönetimini daha iyi yapabilmesi adına liderlik, etik ve insan odaklı bakış açısı kavramlarını merkezine alan gelişim çerçeveleri oluşturulmalıdır.
- Eczacıların hizmet becerilerinin geliştirilmesi adına eğitimler, kurslar, sertifikasyonlar ve diğer mesleki gelişim fırsatları yaratılmalıdır.
- Farmasötik Bilimler: Akademi, endüstri ve diğer kurumlarda yer alan eczacıların profesyonel kariyerin gelişimi için yetkinlik ve gelişim tanımları yapılmalıdır.
- Eczacıların eczane dışında çalıştığı kurumlarda belirli görev tanımları bulunmaktadır. Eczacıların fakülte eğitimleri bu kurumları tanıtmaya yönelik olmalı ve buradaki görev tanımlarına göre eczacı yetkinlikleri belirlenmelidir.
- 21. yy yetkinlikleri, eczacıların sahip olması gerektiği yetkinlikler arasındadır. Mesleki yetkinlik çerçeveleri oluşturulurken 21. yy becerileri ile mesleki beceriler birleştirilerek oluşturulmalıdır.
- Hedef 6: Lider Yetiştirmek
- Dünya Sağlık Örgütü, her eczacının yerine getirmesi gereken roller detaylandırdığı ‘‘Dokuz Yıldızlı Eczacılık’’ kavramını oluşturmuştur. Bu rollerden bir tanesi ise liderlik rolüdür. Eczacılıkta liderlik, eczacının bilgisi ile hastaya, ekip üyelerine ve sağlık sistemine liderliğini kapsamaktadır.
- İş Gücü & Eğitim: Küresel hedef olarak eczacılara profesyonel hayatları boyunca liderlik yönlerinin geliştirilmesi için stratejiler belirlenmeli ve eğitim programları düzenlenmelidir.
- Eczacılık yönetim becerisi yüksek olmayı gerektiren bir alandır. Tüm eczacıları kariyer hayatları boyunca destekleyecek mentorluk sistemleri kurulmalı ve liderlik becerilerinin geliştirilmesine yönelik programlar düzenlenmelidir.
- Sağlık hizmetleri birçok meslek grubunun birlikte çalıştığı zincir bir yapıdır. Eczacılar, sağlık hizmetlerinin sunumunda takım halinde çalışmayı içselleştirmeli ve sağlık personelini birlikte çalışmaya teşvik etmelidir. Bu yüzden eczacıların sağlık ekiplerinde liderlik gelişimi önemsenmelidir.
- Eczacılık fakültelerinde de liderlik eğitimine önem verilmeli ve önemli bir kariyer gelişim adımı sayılmalıdır.
- Pratikteki Uygulamalar: Eczacıların pratik uygulamalarda takım çalışması ve iş birliği yapabilme yetkinliklerini, karar alma yetkisini gösteren liderlik programlarının oluşturulması ve stratejilerin belirlenmesi gerekmektedir.
- Profesyonel olarak iş gücünün yönetilmesi, ekip yönetimi, eczane içi ekonomik yönetim gibi konularda yetkinliklerin geliştirilebilmesi için eczacılar teşvik edilmelidir.
- Eczacılara verilecek liderlik gelişimi, eczane içi liderliği ve ekip yönetimini de gözeterek tüm sağlık hizmetlerinin iş birliği ile yapılmalıdır.
- Eczacıların profesyonel yetkinliklerini ve mesleklerini hükümetlere ve çeşitli politikalara etkili bir şekilde savunabilmek için, mesleki savunuculuk becerilerinin geliştirilmesine yönelik teşvikler sunulmalıdır. Eczacılar sağlık sisteminde karar verici konuma getirilmelidir.
- Farmasötik Bilimler: Eczacılık, ilacın üretiminden tüketimine kadar tüm aşamalar ile ilgilenen meslek grubudur. Bilimsel bakış açısı ile ilaç araştırma, geliştirme, üretim ve tüm proseslerin mükemmelliğinde eczacının liderliği önemlidir. Bu yüzden bilimsel çalışmalarda eczacının liderlik stratejileri belirlenmelidir.
- Çeşitli kurumlar ile iş birliği yaparak özellikle bilimsel alanda çalışan eczacılar için yapılandırılmış, ulusal ve uluslararası liderlik programları tasarlanmalıdır.
- Akademide, ilaç endüstride ve çeşitli düzenleyici kurumlarda (TİTCK gibi) eczacı bilim liderleri ile mentorluk programları oluşturulmalıdır.
- Oluşturulacak programların bir envanteri hazırlanmalı ve mesleki gelişim fırsatları bu sayede geliştirilmelidir.
Mesleğimiz, odağında hasta olan, bilimsel çalışmaların yoğun gerçekleştirildiği ve multidisipliner çalışma yapısına sahip bir meslektir. Eğitimimiz ve meslek hayatımız boyunca edindiğimiz yetkinlikler, sahada ve bilimsel araştırmalarda liderlik yönümüz başta olmak üzere birçok becerimizi ön plana çıkarmamızı sağlar. Ulusal düzeyde bu becerilerimizin meslek hayatımız boyunca güncellenmesi ve geliştirilmesi için çeşitliği eğitim programlar, stratejiler ve mentorlük programları düzenlenmeli, eczacıların ömür boyu gelişimi desteklenmelidir.
Sağlık sisteminin vazgeçilmez ögesi olan eczacılar, yetkinlik gelişimleri sırasında sağlık ekosistemine liderlik yapacak şekilde eğitilmeli ve geliştirilmelidir. Bunun için ülkemizde liderlik eğitimleri yaygınlaştırılabilir ve hasta iletişimi, ekip iletişimi, kurumsal ve bilimsel iletişim kavramları müfredata dahil edilebilir.
Cumhuriyetimizin 100. Yılında, Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘‘Vatanını en çok seven, görevini en iyi yapandır.’’ sözüne istinaden, ülkemizde görevini en iyi şekilde yapmaya çalışan ve hangi alanda çalışıyor olursa olsun mesleğini ve kendisini geliştirmek için uğraşan tüm meslektaşlarımızı saygı ile selamlıyoruz.
Cumhuriyetiminizin 100. yılı kutlu olsun!
Saygılarımızla;
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri – 1. Bölüm – Giriş, Akademik Kapasite, Erken Kariyer Stratejileri -> https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16121
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri – 2. Bölüm – Kalite Güvence, Spesifik Uzmanlık Gelişimi -> https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16204
Kaynakça:
FIP. (2020). FIP Global Development Goals. Erişim Adresi: https://developmentgoals.fip.org/ (Erişim Tarihi: 04.11.2023)
Türk Eczacıları Deontoloji Tüzüğü. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=610314&MevzuatTur=2&MevzuatTertip=5
Aksu, B. Hussein, H.A. İyi Bir Lider Olarak Eczacı. Dokuz Yıldızlı Eczacı Rehberi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.20-5.
