http://www.teis.org.tr/news/120/ARTICLE/1533/2008-06-25.html
TEİS
Tebliğ
Tarım ve Köyişleri Bakanlığından:
Türk Gıda Kodeksi
Takviye Edici Gıdalar Tebliği
(Tebliğ No: 2008/taslak)
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, takviye edici gıdaların tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim, hazırlama, işleme, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlanmasını sağlamak üzere taşıması gereken özelliklerini belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, takviye edici gıdaları kapsar.
Hukuki dayanak
MADDE 3- (1) Bu Tebliğ, 16/11/1997 tarihli ve 23172 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği'ne göre hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Tebliğde geçen;
a) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b) Takviye edici gıdalar: Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asitler gibi besin ögelerinin ve/veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri olan bitki, bitkisel kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstrelerinin tek başına veya karışımlarının, kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzer sıvı veya toz formlarda hazırlanarak doz halinde sunulan ürünü
ifade eder.
Ürün Özellikleri
MADDE 5- (1) Bu Tebliğ kapsamındaki takviye edici gıdaların özellikleri aşağıda verilmiştir;
Takviye edici gıdalarda kullanılmasına izin verilen vitamin ve mineraller, Ek-1 de yer almaktadır. Ek 1’de yer almayan iz minerallerin ürünlerde kullanılmasına, tek başına veya sadece bunların karışımı şeklinde olmamak şartı ile izin verilir.
Takviye edici gıdalarda kullanılan vitamin ve minerallerin formları Ek-2’ ye uygun olmalıdır.
c) Takviye edici gıdalarda kullanılacak vitamin ve minerallere ait maksimum günlük dozlar Ek-3’ e uygun olmalıdır.
ç) Takviye edici gıdalarda kullanılan bitkiler, Bakanlık tarafından oluşturulan Bitki Listesi içinde yer alan pozitif bitkilerden olmalıdır.
Katkı maddeleri
MADDE 6 - (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, 25/8/2002 tarihli ve 24857 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi - Gıdalarda Kullanılan Renklendiriciler Tebliği", 22/05/2008 tarihli ve 26883 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği" ile 21/9/2006 tarihli ve 26296 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerinde Kullanılan Tatlandırıcılar Tebliği" ne uygun olmalıdır.
Bulaşanlar
MADDE 7 - (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, 17/5/2008 tarihli ve 26879 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerindeki Bulaşanların Maksimum Limitleri Hakkında Tebliğ”de yer alan hükümlere uygun olmalıdır.
Pestisit kalıntıları
MADDE 8 - (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerin üretiminde kullanılan bitkisel kaynaklı gıda maddelerine ilişkin pestisit kalıntı miktarları, 11/1/2005 tarihli ve 25697 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi - Gıdalarda Maksimum Bitki Koruma Ürünleri Kalıntı Limitleri Tebliği" hükümlerine uygun olmalıdır.
Veteriner ilaçları tolerans düzeyleri
MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerde bulunabilecek veteriner ilaçları kalıntı düzeyleri 28/4/2002 tarihli ve 24739 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Kökenli Gıdalarda Veteriner İlaçları Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliğinde yer alan hükümlere uygun olmalıdır.
Hijyen
MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin Gıda Hijyeni bölümünde yer alan genel kurallara uygun olarak üretilmeli ve 2/9/2001 tarihli ve 24511 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi-Mikrobiyolojik Kriterler Tebliği"ne uygun olmalıdır.
Ambalajlama, etiketleme ve işaretleme
MADDE 11- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerin ambalajlanması, etiketlenmesi ve işaretlenmesinde, "Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği"nin Ambalajlama ve Etiketleme-İşaretleme Bölümü ile 25/8/2002 tarihli ve 24857 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi-Gıda Maddelerinin Genel Etiketleme ve Beslenme Yönünden Etiketleme Kuralları Tebliği"nde yer alan hükümlerin yanı sıra aşağıdaki kurallara da uyulmalıdır:
(2) Takviye edici gıdaların etiketinde;
Ürüne özelliğini veren besin ögeleri ve/veya diğer bileşenlerin gruplarını tanımlayan veya bunların kaynağını belirten ifade,
b) Tavsiye edilen günlük alım dozu,
c) Aşağıdaki uyarı ifadeleri;
1) “Takviye edici gıdadır. Normal beslenmenin yerine geçmez,”
2) “Tavsiye edilen günlük dozu aşmayınız,”
3) “Çocukların ulaşamayacağı yerde saklayınız,”
4) “İlaç değildir, hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz,”
“Hamilelik, emzirme dönemi veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuza danışınız,”
ç) Olması halinde, üreticinin diğer uyarıları,
yer almalıdır.
(3) Takviye edici gıdaların etiketinde, sunumunda ya da reklamında besin öğelerinin yeterli ve dengeli bir beslenme ile karşılanamayacağını belirten, ima eden veya vurgulayan ifade bulunamaz,
(4) Bu tebliğ kapsamındaki ürünlerde beslenme yönünden etiketleme zorunludur. Enerji ve besin öğeleri tablosu, tavsiye edilen günlük alım dozu üzerinden verilmelidir. Besin ögeleri tablosunda yer alan vitamin ve mineraller Ek 4 ‘de yer alan çevirim faktörleri kullanılarak hesaplanır.
(5) Beslenme referans değerleri (RDA) yetişkinler için olduğundan, hem yetişkinlere hem de çocuklara tavsiye edilen ürünlerin etiketlemesinde, % RDA değerleri belirtilirken “Yetişkinler için % RDA değeridir.” ifadesi etiket üzerinde açıkça belirtilmelidir.
(6) RDA’sı olmayan besin ögeleri ve diğer bileşenler için “RDA değeri belirlenmemiştir.” ifadesi etiket üzerinde açıkça belirtilmelidir.
(7) Üretici tarafından hamilelik, menopoz ve yaşlılık dönemleri ile yetişkin kadın ve erkeklere yönelik tavsiye edilen ürünlerin etiketinde, ürünün adı geçen kullanıcı gurubu için üretildiğini belirten ifade yer alabilir.
(8) Ürünlerin bileşen türü ve/veya bileşen miktarlarının arttırılması durumunda, ürün adı ile birlikte “geliştirilmiş”, “artı” ve benzeri ifadeler; ürünlerin ağırlıklı olarak vitamin ve minerallerden oluşması durumunda, ürünün bileşiminde bulunan vitamin ve minerallerin en az %70’inin RDA’nın en az %100’ ünü karşılaması halinde ise “maksimum”, “yüksek”, “süper” ve benzeri ifadeler etiket üzerinde yer alabilir.
Taşıma ve depolama
MADDE 12– (1) Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınması ve depolanması, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin Gıdaların Taşınması ve Depolanması bölümünde yer alan kurallara uygun olmalıdır.
Numune alma ve analiz metotları
MADDE 13 - (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Numune Alma ve Analiz Metodları Bölümü”nde belirtilen kurallara uygun olarak numune alınmalıdır. Numune, uluslararası kabul görmüş metodlarla analiz edilmelidir.
Tescil ve denetim
MADDE 14 - (1) (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerleri; tescil ve izin, ithalat işlemleri, kontrol ve denetim sırasında bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu hükümlere uymayan işyerleri hakkında gerekli işlemler, 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı "Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun" hükümlerine göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yapılır.
Avrupa Birliğine uyum
MADDE 15- (1) Bu Tebliğ, 2002/46/EC sayılı “Takviye edici gıdalar” Direktifi dikkate alınarak, Avrupa Birliği’ne uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
Uyum zorunluluğu
GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Halen faaliyet gösteren ve Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerleri bu Tebliğin 5inci maddesinin a be b bentlerinde yer alan hükümlere 31 Aralık 2009 tarihine kadar, diğer hükümlerine ise 2 yıl içinde uymak zorundadır. Bu süre içinde gerekli düzenlemeleri yapmayan işyerleri ve satış yerlerinin faaliyetlerine izin verilmez. Bu sürenin sonunda söz konusu üretim yerleri ile Tebliğ hükümlerine uymayan ürünleri satan işyerleri hakkında, 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun hükümlerine göre yasal işlem yapılır.
Yürürlük
MADDE 16 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.
EK - 1
Gıda Takviyelerinin Üretiminde Kullanılabilecek Vitaminler ve Mineraller
1. Vitaminler |
2. Mineraller |
Vitamin A (mcg RE) |
Kalsiyum (mg) |
Vitamin D ( mcg) |
Magnezyum (mg) |
Vitamin E (mg alfa-TE) |
Demir (mg) |
Vitamin K (mcg) |
Bakır (mcg) |
Vitamin B1 (mg) |
İyot (mcg) |
Vitamin B2 (mg) |
Çinko (mg) |
Vitamin B6 (mg) |
Manganez (mg) |
Vitamin B12 (mcg) |
Fosfor (mg) |
Vitamin C (mg) |
Potasyum (mg) |
Pantotenik asit (mg) |
Selenyum (mcg) |
Folat (mcg) |
Krom (mcg) |
Biyotin (mcg) |
Molibden (mcg) |
Niasin (mg NE) |
Flor (mg) |
EK - 2
Takviye Edici Gıdaların Üretiminde Kullanılabilecek Vitamin ve Minerallerin Formları
1. VİTAMİNLER |
|
1) VİTAMİN A |
— retinol |
— retinil asetat |
— retinil palmitat |
— beta-karoten |
|
2) VİTAMİN D |
— kolekalsiferol |
— ergokalsiferol |
|
3) VİTAMİN E |
— D-alfa-tokoferol |
— DL-alfa-tokoferol |
— D-alfa-tokoferil asetat |
— DL-alfa-tokoferil asetat |
— D-alfa-tokoferil asit suksinat |
|
4) VİTAMİN K |
— fillokuinon (fitomenadion) |
|
5) VİTAMİN B1 |
— tiamin hidroklorit |
— tiamin mononitrat |
|
6) VİTAMİN B2 |
— riboflavin |
— riboflavin 5’-fosfat, sodyum |
|
7) NİYASİN |
— nikotinik asit |
— nikotinamid |
|
8) PANTOTENİK ASİT |
—D-pantotenat, kalsiyum |
—D-pantotenat, sodyum |
— dekspantenol |
|
9) VİTAMİN B6 |
— piridoksin hidroklorit |
— piridoksin 5'-fosfat |
|
10) FOLAT |
— kalsiyum-L-metilfolat |
|
11) VİTAMİN B12 |
— siyanokobalamin |
— hidroksokobalamin |
|
12) BİYOTİN |
— D-biyotin |
|
13) VİTAMİN C |
— L-askorbik asit |
— sodyum L-askorbat |
— kalsiyum L-askorbat |
— potasyum L-askorbat |
— L-askorbil 6-palmitat |
|
2. MİNERALLER |
|
1) KALSİYUM |
|
— kalsiyum karbonat |
— kalsiyum klorür |
— sitrik asidin kalsiyum tuzları |
— kalsiyum glukonat |
— kalsiyum gliserofosfat |
— kalsiyum laktat |
— ortofosforik asidin kalsiyum tuzları |
— kalsiyum hidroksit |
— kalsiyum oksit |
|
2) MAGNEZYUM |
— magnezyum asetat |
— magnezyum karbonat |
— magnezyum klorür |
— sitrik asidin magnezyum tuzları |
— magnezyum glukonat |
— magnezyum gliserofosfat |
— ortofosforik asidin magnezyum tuzları |
— magnezyum laktat |
— magnezyum hidroksit |
— magnezyum oksit |
— magnezyum sülfat |
|
3) DEMİR |
— ferroz karbonat |
— ferroz sitrat |
— ferrik amonyum sitrat |
— ferroz glukonat |
— ferroz fumarat |
— ferrik sodyum difosfat |
— ferroz laktat |
— ferroz sulfat |
— ferrik difosfat (ferrik pirofosfat) |
— ferrik sakkarat |
— elementel demir (karbonil+elektrolitik+hidrojen indirgenmiş) |
|
4) BAKIR |
— bakır karbonat |
— bakır sitrat |
— bakır glukonat |
— bakır sülfat |
|
5) İYOT |
— sodyum iyodür |
— sodyum iyodat |
— potasyum iyodür |
— potasyum iyodat |
|
6) ÇİNKO |
— çinko asetat |
— çinko klorür |
— çinko sitrat |
— çinko glukonat |
— çinko laktat |
— çinko oksit |
— çinko karbonat |
— çinko sülfat |
|
7) MANGANEZ |
— manganez karbonat |
— manganez klorür |
— manganez sitrat |
— manganez glukonat |
— manganez gliserofosfat |
— manganez sülfat |
|
8) SODYUM |
— sodyum bikarbonat |
— sodyum karbonat |
— sodyum klorür |
— sodyum sitrat |
— sodyum glukonat |
— sodyum laktat |
— sodyum hidroksit |
— ortofosforik asidin sodyum tuzları |
|
9) POTASYUM |
— potasyum bikarbonat |
— potasyum karbonat |
— potasyum klorür |
— potasyum sitrat |
— potasyum glukonat |
— potasyum gliserofosfat |
— potasyum laktat |
— potasyum hidroksit |
— ortofosforik asidin potasyum tuzları |
|
10) SELENYUM |
— sodyum selenat |
— sodyum hidrojen selenit |
— sodyum selenit |
|
11) KROM |
— Krom(III) klorür |
— Krom(III) sülfat |
|
12) MOLİBDEN |
— Amonyum molibdat (molibden VI) |
— Sodyum molibdat (molibden VI) |
|
13) FLOR |
— Potasyum florür |
— Sodyum florür |
EK 3*
Vitamin ve Mineraller |
4-10 Yaş Çocuklar için Takviye Olarak İzin Verilecek Maksimum Günlük Doz |
11 Yaş ve Üzeri Çocuklar ile Yetişkinler İçin Takviye Olarak İzin Verilecek Maksimum Günlük Doz |
Vitamin A (RE) (mcg) |
500 |
1000 |
Beta-karoten (mg) |
3,5 |
7 |
Vitamin D (mcg) |
17,5 |
35 |
Vitamin E (alfa-TE) (mg) |
135 |
270 |
Vitamin B1 (Tiamin) |
- |
- |
Vitamin B2 (Riboflavin) |
- |
|
Vitamin B3 (NE) (mg) |
410 |
820 |
Vitamin B5 (Pantotenik Asit) |
- |
- |
Vitamin B6 (Piridoksin) (mg) |
9 |
18 |
Vitamin B12 (Kobalamin) |
- |
- |
Vitamin C (mg) |
825 mg |
1650 |
Vitamin K |
- |
- |
Folik Asit (mcg) |
300 |
600 |
Mangan (mg) |
1 |
2 |
Selenyum (mcg) |
100 |
200 |
Molibden (mcg) |
175 |
350 |
Biyotin |
- |
- |
Magnezyum (mg) |
125 |
250 |
İyot (mcg) |
??75-100 |
150 |
Çinko (mg) |
7,5 |
15 |
Bakır (mg) |
1 |
2 |
Kalsiyum (mg) |
750 |
1500 |
Krom |
- |
|
İnositol (mg) |
500 |
1000 |
Kolin (mg) |
500 |
1000 |
Bor (mg) |
6,5 |
13 |
Demir (mg) |
10 |
20 |
Fosfor (mg) |
625 |
1250 |
Potasyum (mg) |
750 |
1500 |
Flouride (mg) |
1,75 |
3,5 |
*AB Komisyonu Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel Müdürlüğü’nün Gıda Zinciri Güvenliği Genel Müdür Yardımcılığı tarafından yayınlanmış gıdalardaki vitamin ve minerallerin maksimum ve minimum miktarlarını belirleyen 26.07.2007 tarihli “Uyarlama Dokümanı” esas alınmıştır.
EK 4
Vitaminler İçin Çevirim Faktörleri
Vitamin A kaynak materyal miktarının retinol aktivite eşdeğeri (RAE) ve vitamin A aktivitesi (IU) çevirim faktörleri | ||
Kaynak materyal (1 mcg) |
Vitamin A miktarı (mcg RAE) |
Vitamin A aktivitesi (IU) |
all-trans beta karoten (beta karoten) |
0.50 |
1.67 |
all-trans retinol (1 mcg RAE) |
1.00 |
3.33 |
all-trans retinil asetat (vitamin A asetat) |
0.87 |
2.94 |
all-trans retinil palmitat (vitamin A palmitat) |
0.55 |
1.82 |
Vitamin D (Vitamin D3 = kolekalsiferol) | |||
|
1 mcg vitamin D3 |
= |
40 IU vitamin D3 |
Vitamin E kaynağının alfa-tokoferol (AT) vitamin E ve IU vitamin E aktivitesine çevirim faktörleri | ||
Kaynak materyal (1 mg) |
Vitamin E miktarı (mg AT) |
Vitamin E aktivitesi (IU) |
RRR-alfa-tokoferol (d- alfa-tokoferol) |
1.00 |
1.49 |
RRR-alfa-tokoferil-asetat ([d] -alfa-tokoferil asetat) |
0.91 |
1.36 |
RRR-alfa-tokoferil-süksinat |
0.81 |
1.21 |
all rac- alfa-tokoferol ([dl] -alfa-tokoferol |
0.50 |
1.10 |
all rac- alfa-tokoferil asetat ([dl] -alfa-tokoferil asetat) |
0.46 |
1.00 |
all rac- alfa-tokoferil süksinat |
0.41 |
0.89 |
Vitamin B1 (Tiamin) | |||
|
1 mg tiamin monohidrat |
= |
0.816 tiamin baz |
|
1 mg vitamin B1 HCl |
= |
0.9500 mg B1 HCl anhidröz |
Vitamin B3 (Niasin, Niasin Eşdeğeri) | ||||
|
1 mg NE (niasin eşdeğeri) |
= |
1 mg nikotinik asit (niasin) ve/veya nikotinamid ( niasinamid) | |
|
|
|
|
|
Pantotenik Asit | ||||
|
1 mg pantotenik asit |
= |
1. 1240 mg kalsiyum pantotenat | |
|
|
= |
1.0880 mg kalsiyum pantotenat (anhidröz) | |
|
|
|
|
|
Vitamin B6 (Piridoksin) | ||||
|
1 mg piridoksin (baz) |
= |
1.255 mg piridoksin HCl | |
|
|
|
|
|
Vitamin C (Askorbik Asit) | ||||
|
1 mg askorbik asit |
= |
1.124 mg sodyum askorbat | |
|
|
= |
1.120 mg kalsiyum askorbat | |
|
|
= |
2.350 mg askorbil palmitat |