Sosyal güvenliğe yeni düzenleme
TBMM Plan ve Bütçe Alt Komisyonu, Anayasa Mahkemesinin iptal kararının ardından yürürlüğü ertelenen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasasında değişiklik öngören tasarı üzerindeki çalışmalarını tamamladı.
Alt komisyon güncelleme katsayısı, emekli aylığı bağlama oranları ve emeklilik yaşı gibi tasarının ana parametrelerinde herhangi bir değişiklik yapmadı.
Alt Komisyonda benimsenen tasarıya göre, emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayında açıklanan TÜFE ile o yılın GSYİH gelişme hızının yüzde 25'inin toplamına bir tam sayının ilave edilmesiyle hesaplanacak.
Kanun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa devlet memuru olanlar, bu kanuna tabi olacak ve Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınacak. Daha önceki memurlar ise yürürlükteki kanuna tabi olacak.
Sigortalı kadına ve eşi çalışmayan sigortalı erkeğe emzirme ödeneği, çocuğun yaşaması kaydıyla doğum tarihinde geçerli olan asgari ücretin üçte biri tutarında bir defaya mahsus ödenecek. Cenaze yardımı tutarı ise brüt asgari ücret tutarı kadar olacak.
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının doğum yapması halinde, sigortalılara iş göremezlik ödeneği olarak günlük kazancının yarısı, ayakta tedavilerde ise üçte ikisi oranında verilecek.
Alt komisyonda Bağ-Kur'lulara da analığı halinde iş görememezlik ödeneği verilmesi sağlandı.
Ölüm aylığı için 1800 gün şartı
Tasarıya göre, 50 yaşını doldurmuş ancak erken yaşlandığı tespit edilmiş sigortalıların diğer koşulları sağlamaları halinde yaşlılık aylığından yararlanabilmelerini olanak sağlayan yaş sınırı, 50'den 55'e çıkartılacak.
Malullük aylığı ve ölüm aylığından yararlanmak için en az 1800 gün prim ödeme şartı aranacak. Ölmeden önceki son 5 yıl içinde 900 gün prim ödeyenler de ölüm aylığından yararlanabilecek.
Sigortalıların kız çocukları ile eşlerine, 1 yıllık yetim, dul aylığı tutarı kadar evlenme ödeneği verilecek.
Malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlama oranları yeniden düzenlenen tasarıya göre, aylık bağlama oranı sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için kanunun yürürlük tarihinden itibaren yüzde 2 olarak uygulanacak.
Fiili hizmet zammı
Alt Komisyon, sanatçı ve gazetecilerin de aralarında bulunduğu bazı iş kollarında, kamuoyunda "yıpranma hakkı" olarak bilinen fiili hizmet zammını kaldıran düzenlemede herhangi bir değişiklik yapmadı.
Gazeteciler, PTT dağıtıcıları, infaz koruma memurları, Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Karantina teşkilatı ile Veteriner Teşkilatında görev yapanlar, devlet tiyatrosu sanatçıları, hava yollarındaki uçucu personel, lokomotif makinistleri, gemi adamları, Cumhurbaşkanlığı senfoni Orkestrası üyeleri de fiili hizmet zammından yararlanamayacak.
Sigortalıların, fiili hizmet zammından yararlanabilmek için en az 10 yıl (3600 gün) fiilen çalışma koşulu getirildi.
Alt Komisyon, toplumun büyük kesimini ilgilendiren genel sağlık sigortasının kurgusunu da değiştirdi. Çalışanlardan alınacak sosyal güvenlik destek primlerine kademe getirildi.
Buna göre, aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı, brüt asgari ücretin üçte birinden az olanların (202.80 YTL) primleri, devlet tarafından ödenecek. Bu tutar her bir kişi için mevcut asgari ücrete göre 18.25 YTL olacak.
Bu kişilerin 18 yaşından büyük işsiz çocuklarına yeşil kart verilecek. 2 yıl sonra yeşil kartın kalkacak olması nedeniyle bu kişilerin primleri devlet tarafından ödenecek.
Geliri, brüt asgari ücretin üçte biri ile asgari ücretin tamamına (202.80-608.40 YTL) kadar olanların ödeyeceği destek primi, 24.34 YTL olacak.
Asgari ücret ile asgari ücretin 2 katına kadar gelire sahip olanlar, (608.40-1216.80 YTL arasında) 73.01 YTL destek primi ödeyecek.
Geliri asgari ücretin 2 katından fazla olanların ödeyeceği destek primi ise 146.02 YTL olacak.
Hiçbir geliri bulunmayanlar, geçici köy korucuları ile dünya, Avrupa ve olimpiyat şampiyonu olanlar ile aileleri, sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilecek.
Katkı payları
Alt Komisyon, sosyal tarafların itiraz ettiği katkı payları hakkında da yeni düzenleme yaptı ve yatan hastalardan alınan yüzde 1 oranındaki katkı payını değiştirdi. Sosyal Güvenlik Kurumu, hastalardan alınacak yüzde 1'lik katkı payını bir kat arttırmaya veya kaldırmaya yetkili olacak.
Tasarıyla kamu hastaneleri; sadece otelcilik hizmeti ve öğretim üyesi farkı, sözleşmeli özel hastaneler ise sundukları sağlık hizmeti karşılığında SGK'nın belirleyeceği tutarın yüzde 20'si kadar ilave ücret talep edebilecek. Ayakta tedavide doktor ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL, ilaçlar ile protez gibi iyileştirme araç gereçleri için ise yüzde 10-20 oranlarında katılım payı ödenecek. Katılım payı, her bir yatarak tedavide asgari ücretin yüzde 25'ini, bir yılda da asgari ücretin tamamını geçemeyecek.
Özel hastaneler; İstiklal Savaşı, Kore, Kıbrıs ve terör gazileri ile hak sahiplerinden fark alınmayacak.
Alt Komisyon, ilaç geri ödemelerine ilişkin maddede de yeni düzenleme yaptı. Yapılan düzenlemeyle sağlık sunucularına 45 gün içinde avans verilecek. 90 gün içinde de alacakların tamamı ödenecek. Mevcut tasarıda sağlık hizmet sunucularına tahakkuk etmiş alacakları faturaların teslim tarihinden itibaren en geç 75 gün içinde ödenmesi koşulu vardı. İşlemlerin uzaması durumunda da sağlık sunucularına yüzde 75 ile yüzde 90 arasında avans verilmesi hükmü bulunuyordu.
2000 yılından önceki faturalar da test yöntemi ile tasfiye edilecek.
Prime esas kazançlar
SSK, BAĞ-KUR ile kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa devlet memuru olanların prime esas kazançları yeniden düzenlenecek.
SSK'lıların prime esas kazançları; ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki ödemelerin brüt toplamı esas alınacak. Bağ-Kur'lularda aylık prime esas kazanç, kanunda belirtilen alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartıyla beyan edecekleri günlük kazancın 30 katı olacak. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk defa devlet memuru olarak göreve başlayanlar için ise prime esas kazanç matrahına makam, temsil ve görev tazminatları, döner sermaye katkıları ve ek ödemeler de dahil tüm kazançlar ilave edilecek.
Kamu çalışanlarının fiili hizmet zammı prim oranları artırılacak. 60 gün fiili hizmet zammı alacak kamu görevlilerinin yüzde 20 prim oranına 4 puan, 90 gün fiili hizmet zammında 6 puan, 180 gün fiili hizmet zammında 12 puan eklenecek. Kamu idarelerinden, vazife malullüğü ve ölüm sigortası için yüzde 5 ek prim alınacak. Prim borcu bulunan işverenlere teşvik verilmeyecek.
TBMM üyeliği sona eren milletvekillerine, emeklilik şartlarını taşımadığı için aylık bağlanamayanlara sigortalı bir işte çalışmadıkları veya aylık bağlanmadığı takdirde, 30000 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, her ay temsil tazminatı olarak ödenecek.
2048'de emeklilik yaşı 65'te eşitlenecek
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte işe giren sigortalının emekli olması için aranan 7000 prim ödeme gün sayısı, her yıl 100 gün artırılacak. Bu süre, 2028 yılında 9000'e ulaşacak. İlk defa 2028 yılında işe girecek olan bir sigortalının emekliliğinde 9000 gün prim ödeme şartı aranacak.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra işe girenlerde emeklilikte kademeli yaş şartı aranacak.
Buna göre emeklilikte; 1 Ocak 2036 ile 31 Aralık 2037 tarihleri arasında kadınlarda 59, erkeklerde 61; 1 Ocak 2038 ile 31 Aralık 2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ile 31 Aralık 2041 tarihleri arasında kadınlarda 61, erkeklerde 63; 1 Ocak 2042 ile 31 Aralık 2043 tarihleri arasında kadınlarda 62, erkeklerde 64; 1 Ocak 2044 ile 31 Aralık 2045 tarihleri arasında kadınlarda 63, erkeklerde 65; 1 Ocak 2046 ile 31 Aralık 2047 tarihleri arasında kadınlarda 64, erkeklerde 65 yaş yaş olarak uygulanacak.
Kadın ve erkeklerde 2048 yılından sonra emeklilik yaşı 65'te eşitlenecek.
TBMM Plan ve Bütçe Alt Komisyon Başkanı Zekai Özcan, tasarının önümüzdeki hafta Sayıştay üyeliklerine yapılacak seçim nedeniyle üst komisyonda görüşülemeyeceğini bildirdi.
