Mükelleflerin gelirlerini hiç beyan etmemesi veya eksik beyan etmesi ya da vergi yasalarına aykırı davranması halinde vergi, ikmalen, re’sen veya idarece tarh ediliyor (hesaplanıyor). Bu şekilde tarh edilen vergiye ayrıca ceza da kesiliyor.
Böylece idare ile aranızda bir vergi uyuşmazlığı çıkmış oluyor. Yapılan işlemin yargıya taşınması mümkün. Ancak çoğu zaman değişik sebeplerle bu yol ’son çare’ olarak düşünülüyor. Böyle durumlarda yargıdan önceki son idari çözüm yolu tarhiyat sonrası uzlaşmadır.
TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA
Tarhiyat sonrası uzlaşma, tarh ve tebliğ yapıldıktan sonra gidilebilecek bir idari yol. Tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına ikmalen, re’sen ve idarece tarh edilen vergiler ile bunlara ilişkin olarak kesilen vergi ziyaı suçu girer. Beyana dayalı olarak yapılan tarhiyatlar ile genel usulsüzlük ve özel usulsüzlük suçlarına verilen cezalar tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına girmez. Kaçakçılık suçunu oluşturan ağır nitelikli fiillerle vergi ziyaı suçunun işlenmesi halinde tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalar, kanunda açıkça belirtilmek suretiyle tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamı dışında tutulmuştur.
BAŞVURU VE UZLAŞMA GÖRÜŞMELERİ
Uzlaşma talebinin, vergi veya ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihini takip eden günden itibaren otuz gün içinde yapılması gerekiyor. Uzlaşma görüşmeleri en az onbeş gün önceden belirlenen yer ve zamanda uzlaşma komisyonu ile mükellef arasında yapılır.
Uzlaşma toplantısına mükellef davet edildiği halde katılmazsa görüşmelerin başlaması ve sürdürülmesi mümkün olmaz. Doğal olarak bu durumda uzlaşmaya varılmadığı kabul edilir.
Mükellef uzlaşmaya katılmakla birlikte uzlaşmazsa, komisyonca kendisine son teklif edilen miktarı kabul etmediğini beyan eder ve tutanağı imzalar. Bu durumda da uzlaşma sağlanamamış olur. Uzlaşmanın sağlanamaması durumunda ihtilaf yargıya taşınarak yola devam edilir.
UZLAŞMADA DÜŞÜNME ZAMANI
Uzlaşma görüşmelerinde uzlaşmayan mükellef açısından her şey bitmiş sayılamaz. Sonuçsuz kalan uzlaşma görüşmelerinden sonra mükellefin bir de düşünme zamanı vardır. Bu, komisyonun dava açma süresinin sonuna kadar teklifiyle bağlı kaldığı ve mükellefin de komisyonun teklif ettiği miktarı kabul ettiğini vergi dairesine dilekçeyle bildirebileceği süredir. Bu durumda kabule ilişkin dilekçenin verildiği gün itibariyle uzlaşma sağlanmış kabul edilir.
UZLAŞMANIN SAĞLANMASI
Uzlaşma sağlandığı takdirde bu durum karşılıklı tutanak altına alınır ve mükellefe tebliğ edilir. Tutanak bir anlamda tahakkuk fişi niteliği taşır. Uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği vergi dairelerince derhal yerine getirilir. Tarafların karşılıklı irade uyumunu ifade eden uzlaşma sağlandıktan sonra bir tarafın vazgeçmesi veya tutanağın iptali mümkün değildir.
Üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit edilen hususlar hakkında vergi mahkemesinde dava açılamayacağı gibi hiçbir birime şikayette bulunulamaz. Ayrıca, üzerinde uzlaşılan cezalar için Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesine göre cezalarda indirim istenemez.
Uzlaşmada gecikme faizi
MÜKELLEFLER uzlaşmada en çok, uzlaşılan tutarların nihai ödeme olduğu noktasında yanılgıya düşüyorlar. Uzlaşılan vergi üzerinden ayrıca tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihe kadar ’gecikme faizi’ hesaplanır. Yani, mükellefin komisyonda uzlaştığı vergiye ilişkin rakam, ödeyeceği vergi aslının faiz uygulanmamış tutarıdır. Dolayısıyla sonradan sürprizle karşılaşmamak için bu konunun da görüşmelerde göz önüne alınması gerekir.
GÜNÜN SÖZÜ
’Fark yaratmak için çok küçük olduğunuzu düşünüyorsanız sivrisinekle hiç yatağa girmemişsiniz demektir.’ Anita Roddick
Prof. Dr. Metin Taş - Sezgin Özcan 14.02.2012
