1- Uzlaşmanın konusu ve içeriği
Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemesi sonucunda tespiti yapılan ve sigortalılara maledilemeyen fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı uygulanacak idari para cezalarında, konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabilir.
Uzlaşmaya varılması halinde, bu durum tutanakla tespit edilir. Uzlaşılan tutarlar kesin olup, uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işverence dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayet ve itirazda bulunulamaz.
Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.
İşveren, uzlaşılan idari para cezası tutarı için ayrıca peşin ödeme indiriminden yararlandırılmaz. Uzlaşılan tutarların, bu sürede tam olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulur ve uzlaşılan tutarlar kazanılmış hak teşkil etmez.
Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış olması veya uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren, bu konuya ilişkin daha sonra uzlaşma talep edemez.
Uzlaşma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil edilmemiş olan sigorta primlerinin daha sonra Kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi halinde, daha önce eksik tahsil olunan sigorta primleri, sigortalının çalıştığı süre ve sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil olunur.
2- Uzlaşma Talebi
Uzlaşma için nezdinde inceleme yapılan işverenin bizzat veya noterden alınmış vekaletnameye dayanarak vekili vasıtasıyla; tüzel kişiler, küçük ve kısıtlılarla, vakıflar ve cemaatler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde ise bunların kanunî temsilcileri marifetiyle yazılı olarak SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına başvurması esastır.
İncelemeyi yapan Müfettişe veya Müfettişin sürekli görev yaptığı Grup Başkanlığına ya da ilgili İl Müdürlüğüne uzlaşma talep dilekçesi verilmesi veyahut uzlaşma talebinin inceleme tutanağında yer alması da ilgili mercie yapılmış yazılı başvuru yerine geçer. Söz konusu talep bu mercilerce derhal SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına iletilir.
3- Uzlaşma talep süresi, tebliğ ve işverenin uzlaşmadan vazgeçmesi
Nezdinde inceleme yapılan işverenler, incelemeye ilişkin tutanağın düzenlenme tarihinden, konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesine kadar geçen süre içerisinde her zaman uzlaşma talebinde bulunabilirler.
Müfettiş veya SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca nezdinde inceleme yapılan işverene uzlaşmaya davet niteliğinde bir yazı gönderilmez. Şu kadar ki Müfettiş tarafından, işveren ile birlikte incelemeye ilişkin tutanağın düzenlenmesi esnasında, işverene uzlaşma hakkının olduğu hatırlatılır ve bu durum da tutanakta belirtilir.
Uzlaşma gün ve saatinin bildirilmesi işleminde, 11/02/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
Uzlaşma talebinde bulunan işveren, tayin edilen uzlaşma gününden önce yazılı olarak SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına veya komisyona bu talebinden vazgeçtiğini bildirebilir. Bu durumda işveren uzlaşma talep etmemiş gibi işlem tesis edilir.
4- Uzlaşma gününün, prim tutarının ve idarî para cezasının tespiti ve bildirilmesi
SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, işverenin uzlaşma talebi üzerine, Asgarî İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen periyotlar dahilinde uzlaşma gününü belirler ve uzlaşma gününden en az bir ay önce durumu ilgili komisyon başkanına ve incelemeyi yapan Müfettişe bildirir.
Kendisine uzlaşma günü bildirilen Müfettiş, gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim tutarı ve uygulanması önerilen idarî para cezası miktarını içeren bir yazıyı üç gün içinde ilgili komisyon başkanına sunar. Komisyon başkanı ise uzlaşma gün ve saati ile gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim tutarı ve uygulanması önerilen idarî para cezasını bir yazı ile uzlaşma gününden en az onbeş gün önce işverene bildirir.
5- Uzlaşma tutanağının düzenlenmesi ve tutanak üzerine yapılacak işlemler
Belirlenen gün ve saatte işveren veya işveren vekilinin iştiraki ile toplanan Komisyon, uzlaşma sağlandığı takdirde durumu bir tutanakla tespit eder. Bu tutanak, Komisyon başkan ve üyeleri ile işveren veya işveren vekili tarafından imza olunur. İmzalanan tutanağın bir nüshası işveren veya işveren vekiline verilir. Bir nüshası da rapora eklenmek ve ilgili il müdürlüğüne gönderilmek üzere SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilir. İl müdürlüğü raporla birlikte intikal eden uzlaşma tutanağında belirtilen hususlara göre uzlaşılan gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim ve idarî para cezaları üzerinden gerekli işlemleri yapar.
Uzlaşma tutanağında;
a) İşverenin adı soyadı/unvanı, T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası ve adresi, işyerinin bağlı olduğu il müdürlüğü ve işyeri sicil numarası,
b) İncelemenin konusu, dönemi, tespit edilen ve sigortalılara mal edilmeyen sigorta primine esas kazanç farkı, hesaplanan prim aslı tutarları ve önerilen idarî para cezalarının kanunî dayanakları ve miktarları,
c) Üzerinde uzlaşılan prim aslı miktarı,
ç) Uzlaşılan idarî para cezası miktarı,
d) İncelemeyi yapan Müfettişin adı ve soyadı hususların yanı sıra uzlaşma ile ilgili açıklamalar yer alır.
6- Uzlaşma sağlanamayan haller ve yapılacak işlemler
Uzlaşmanın temin edilememesi halinde durum Komisyonca tutanak düzenlenmek suretiyle taraflarca imza altına alınır. İşverenin veya işveren vekilinin;
a) Komisyonun davetine icabet etmemesi,
b) Uzlaşmaya geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması,
c) Uzlaşma tutanağını ihtirazı kayıtla imzalamak istemesi,
d) İşverenin veya işveren vekilinin bilinen en son adresine uzlaşma günü bildirme yazısının tebliğ edilememesi ya da tebliği yapılan yazıda belirtilen tarih ve yerde işveren veya işveren vekilinin uzlaşma toplantısına katılmaması hallerinde de uzlaşma sağlanamamış sayılır. Posta ile veya memur vasıtasıyla gönderilen yazının tebliğ edilemeyerek geri gelmesi, tebliğ edilememeyi ifade eder.
Komisyonca birinci fıkrada belirtilen uzlaşmanın sağlanamama nedenini belirtmek üzere düzenlenecek tutanağın bir nüshası hazır bulunan işverene veya işveren vekiline tebliğ olunur. İşverenin uzlaşmaya icabet etmemesi veya tebellüğden kaçınması halinde bu hususu belirten tutanağın bir örneği muhatabına posta ile gönderilir.
Uzlaşmanın temin edilemediğine dair tutanağın bir nüshası rapora eklenir.
7- Kısmi uzlaşma
İşveren veya işveren vekili tarafından uzlaşma görüşmeleri sırasında kısmi uzlaşma talebinde bulunulabilir.
Uzlaşma görüşmeleri sırasında kısmi uzlaşma talebinde bulunulması halinde, tutanağın açıklama bölümünde raporda belirtilen sigortalılara mal edilmeyen sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden hesaplanacak prim aslı tutarı veya idarî para cezalarından hangileri için uzlaşma talep edildiği ve bunlara ilişkin olarak uzlaşılan gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim aslı ve idarî para cezası miktarı belirtilir.
8- Uzlaşmanın kesinliği ve dava konusu edilemeyeceği
Komisyonların, uzlaşma neticesinde düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği Grup Başkanlıkları ve il müdürlüklerince derhal yerine getirilir.
Uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işveren veya işveren vekilince dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayet ve itirazda bulunulamaz.
İşverenler Asgarî İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği uyarınca, üzerinde uzlaşılan idarî para cezaları için ayrıca Kanunun 102 nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan peşin ödeme indiriminden yararlandırılmaz.
9- Ödeme zamanı
Gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanan prim aslı tutarları ve idarî para cezalarının toplam tutarı uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.
10- Uzlaşmaya uymama ve uzlaşmanın bozulması
Uzlaşılan tutarların, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde tam olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulur ve uzlaşılan tutarlar kazanılmış hak teşkil etmez. Bu durumlarda, ilgili il müdürlüğü Müfettiş raporuna göre işlem yapar.
Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma görüşmesinde uzlaşmaya varılamamış olması veya uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren veya işveren vekili, bu konuya ilişkin daha sonra tekrar uzlaşma talep edemez.
KAYNAKÇA
· 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
· Asgarî İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği
Umut Çiray
Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi
