İLAÇ FİYAT KARARNAMESİ DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ SÜREÇ

Türkiye’de ilaç fiyatları 1262 sayılı “İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu” ve 3359 sayılı “Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu” gereğince beşeri tıbbi ürünlerin uygun şartlarda kullanımının sağlanması amacı ile Sağlık Bakanlığı önerisiyle Bakanlar Kurulu tarafından karar altına alınmaktadır. Kuşkusuz ilaç fiyat kararnameleri ve tebliğler eczacıların yaşamını derinden etkilemektedir. Türk Eczacıları Birliği de bir sosyal taraf olarak ve 6643 sayılı Türk Eczacıları Birliği Kanunu’nun kendisine verdiği yetkiye ve sorumluluğa dayanarak, ilaç fiyatlarının düzenlenmesine ilişkin odaları ve üyeleri ile birlikte görüş oluşturmayı ve bu görüşlerinin gerçekleştirilmesi için çaba harcamayı hiçbir zaman ihmal etmemiştir.

Türk Eczacıları Birliği 1984 tarihli Kararname’yi ilga eden 14/2/2004 tarihli ve 2004/6781 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ilgili olarak da yoğun bir görüşme ve yazışma sürecine girmiştir. Kararname 14.02.2004 tarihli yazı ile Odalarımıza bildirilmiş ve görüş sorulmuştur. Eczacı Odalarımızdan da alınan görüşler doğrultusunda Kararname ile ilgili olarak değişiklik önerilerimiz Türkiye eczacılarının, yasa koyucunun ve Bakanlık yetkililerinin bulunduğu her örgütsel ve açık toplantıda, seminer ve konferansta ve diğer zeminlerde yazılı ve sözlü olarak ifade edilmiştir.

2004 Kararnamesi’nin 06.02.2004 tarihinde yayımlanmasının ardından eczacı odalarımızla yapılan görüşmeler sonucu T.C. Sağlık Bakanlığı’na hitaben 17.02.2004 tarihli kaleme aldığımız yazımızda İlaç Fiyat Kararnamesi’nde ilaç fiyat artış ve düşüşlerinin peşinen uygulanması ile ilgili olarak iki alternatifli bir öneri sunulmuştur:

Öneriler ve gerekçeleri aşağıdaki gibidir:
“ÖNERİ 1: Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Karar ile fiyatları düşen ilaçların piyasada (depo ve eczanede) bulunanlarının farkları, üretici-ithalatçı tarafından telafi edilir.
ÖNERİ 2: Yeni fiyatlı ilaç kutuları 4 (dört) ay süre ile şeritli etiketle piyasaya verilir.  Mevcut ilaçlar şimdiki gibi devam eder. Bu sürede iki fiyat da geçerli olur. Dört ay sonra yeni-eski fiyat farkı kalmaz. İlaç son fiyatla alıcıya verilir.
GEREKÇE:
Yayınlanan Karar’a göre piyasada bulunan ilaçların fiyatlarının düşeceği, çoğunlukla ithal ilaçlarda fiyatların düşeceği Kararın içeriğinden anlaşılmaktadır.
Fiyatlar yaklaşık %10 düşerse eczacılar eczanelerinde bulunan ilaçlar için %10 kayba uğrayacaklardır. Bu ise her eczane için ciddi bir kayıp demektir. Birçok eczane sıkıntıya düşer, hizmet aksar. Eczacılar depolara olan taahhütlerini yerine getiremezler. Eczaneler sorunlu hale gelirler.
Bu nedenle, Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Kararın eczanelere zarar vermeyecek şekilde düzeltilmesi için yayınlanacak tebliğde yukarıdaki istemlerimizden birinin yer almasını arz ederiz.”
 
İkinci öneri, daha sonra şekil değişikliğine uğramış ve Birliğimiz tarafından Mart 2004’ten itibaren yazılan yazılarda “Öneri 1” ile birlikte ilaç fiyatlarında 90 günlük bir geçiş süresi tanınması konusu ifade edilmiştir.

Sağlık Bakanlığı’na 30.06.2005 tarih ve 8888 sayılı yazımız ile ilaç fiyatlarının yürürlük tarihinin fiyatların belirlendiği tarihten itibaren bir ay sonra olması konusundaki talebimiz bildirilmiştir.

Özellikle 15 Temmuz 2005 tarihinden geçerli olmak üzere gerçekleşen yüzde 8.83 oranındaki düşüşten dolayı 01.06.2005-15.7.2005 tarihleri arasında eczaneler tarafından satın alınan müstahzarlar için oluşan fiyat farklarının dağım kanalları aracılığı ile eczanelere ödenmesi sağlanmıştır.

İlaç Fiyat Kararnamesi’nde ne tür değişikliklere gidilmesi gerektiği konusundaki görüşlerimiz bir kez daha toplu olarak 8. Türkiye Eczacılık Kongresi’nde dönemin Merkez Heyeti Başkanı Ecz. Mehmet DOMAÇ tarafından ifade edilmiştir. Buna göre;
 İlaç fiyatlarını spekülatif değişimlerden kurtarmak temel ilke olmalıdır.
 Referans ülkelerin ekonomisine göre Türkiye’nin koşullarını ayarlamak doğru değildir. Fiyat, referans ülkelerdeki fiyat değişikliklerinden etkilenmemelidir.
 İlaç fiyatı bir kez Euro ile saptandıktan sonra kur ortalamasına ya da Türkiye’deki enflasyon oranına bağlanmalıdır.
 Fiyat değişikliklerinden eczaneler özellikle etkilenmektedir. Bu nedenle en az 45 günlük bir geçiş süresi tanınmalıdır.
 Kararnamede eczacılara 100 YTL’nin üstündeki ilaçlar için kutu başına 2 YTL hizmet bedeli ödenmelidir

Görüldüğü gibi, süreç içinde görüşlerimiz geliştirilmiş olmakla birlikte, 90 günlük geçiş süresi tanınmasına ilişkin önerimiz “en az 45 gün” olarak ifade edilmiştir. Bunun temel nedeni, süreç içinde Türkiye ekonomisinin seyrinin göreli olarak stabilize olmasıdır. Diğer yandan, daha sonra Büyük Kongrelerimizde de gündeme alınacak olan “meslek hakkı” talebimiz de ifade edilmiştir.

1 Ağustos 2007 yürürlük tarihli İlaç Fiyat Kararnamesi yürürlüğe girene kadar ilaç fiyatlarındaki artış ve azalışlar şöyle gerçekleşmiştir:  Haziran 2005’te Euro düşüşüne bağlı olarak yüzde 8.83 düşüş,  Temmuz-Ağustos-Eylül 2006’da Euro artışına bağlı olarak yüzde 5’er artış yaşanmıştır. Bunun ilaç fiyatlarına üç yıllık yansıması yüzde 5.6 artış şeklindedir. Fakat referans fiyat uygulaması ilaç fiyatlarını kutu bazında da değiştirdiği için, bu toplam artış tüm pazara aynı biçimde yansımamıştır. Kutu bazında ilaç fiyatları incelendiğinde Şubat 2004 – Mayıs 2007 tarihleri arasında kutu bazında ortalama yüzde 1.2’lik bir artış gerçekleştiği görülmektedir. Fiyat artışı ile piyasadaki reel artış arasındaki bu fark referans fiyat uygulamasının başlangıç etkisinin fiyatları düşürücü özelliğinden kaynaklanmaktadır.

“Beşeri İlaçların Fiyatlandırılmasına Dair Karar”ın yürürlüğe konulması; Bakanlar Kurulu’nca 12/6/2007 tarihinde kararlaştırılmış ve 30 Haziran 2007 tarih 26568 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Kararnamede göze çarpan değişiklikler 30.06.2007 tarih 8315 sayılı yazımız ile Bölge Eczacı Odalarına duyurulmuştur.

Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü 13.07.2007’de Birliğimize gönderdiği yazısı ile söz konusu kararnamenin uygulama esaslarının belirlenmesi amacıyla hazırlanacak olan Beşeri İlaçların Fiyatlandırılmasına Dair Tebliğ Taslağı hakkında 23.07.2007 gününe kadar görüş istenmiştir. Bunun üzerine 16.07.2007 tarihinde Bölge Eczacı Odalarına tebliğ taslağı gönderilerek konu hakkında 20.07.2007 tarihine kadar Birliğimize görüşlerini iletmeleri istenmiştir.

Odalarımızdan gelen görüşler derlenerek 27.07.2007 tarih 8670 sayılı ve 02.08.2007 tarih, 8726 sayılı yazılarımız ile Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’ne bildirilmiştir.

Ardından 01 Ağustos 2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olan Kararname hükümlerinin gereğinin yerine getirilmesi hususunda Birliğimizce Sağlık Bakanlığı’nın her hafta yayımlamakta olduğu güncel fiyat listesi takip edilerek, Beşeri İlaçların Fiyatlandırılmasına Dair Karar’da yer alan “Fiyat listesinde yapılacak değişiklikler, yayımlandığı tarihten 45 gün sonra uygulanmaya başlanır. Ancak, fiyat listesine ilave edilen yeni ürünler için bu süre beklenilmez. Firmaların kendi istekleriyle yapılan fiyat düşüşlerinde ise, eczane stoklarında oluşan kayıpların telafi edileceğinin ilgili firma tarafından taahhüt edilmesi kaydıyla bu süre beklenilmeyebilir.” hükmüne uymayan Eczacıbaşı, Biomeks, Biofarma, Ali Raif, Tripharma ve Sandoz isimli firmalara 16.08.2007 tarihinde gerekli yazılar yazılarak eczane stoklarında meydana gelen maddi zararın karşılanması ve kararname hükümlerinin uygulanması için gereğinin yapılması istenmiştir. Ayrıca aynı gün konu hakkında T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’ne yazılan 16.08.2007 tarih, 8891 sayılı yazımızda,  Yeni İlaç Fiyat Kararnamesi ile fiyat listesinde yapılacak değişikliklerin uygulanması için 45 günlük geçiş süresi şartının ve  depocuya satış fiyatı 200 YTL üzerinde kalan kısmı için eczacı karının %12’ye çıkarılması başta olmak üzere Kararname hükümlerinin gereğinin yerine getirilmesini teminen sektörün tüm temsilcileri ile birlikte Bakanlığın koordinatörlüğünde bir toplantı yapılması talep edilmiştir.

Ayrıca 21.08.2007 tarihli ve 8954 sayılı yazımız ile 16.08.2007 tarihli ve 8891 sayılı yazımız hatırlatılarak,  45 günlük geçiş süresini beklemeksizin fiyat düşüren firmaların isimleri Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’ne bildirilmiş olup, bu fiyat düşüşü nedeniyle eczane stoklarında meydana gelen maddi zararın karşılanması hususunda gereğinin yerine getirilmesi talep edilmiştir. 

30.07.2007 tarihli İlaç Fiyat Kararnamesi, fiyat farklarından doğan zararın karşılanması konusunda ifade ettiğimiz önerilerin tamamını karşılamamaktadır. Ancak ilaç fiyatlarında 45 günlük geçiş süresi tanınması ile birlikte yeni ilaç fiyatlarını hemen uygulamaya başlamak isteyen firmaların eczacıların stok zararlarını karşılaması konularının Kararname’de yer almış olması; en azından fiyat dalgalanmalarına karşı eczacıyı koruma konusundaki talebimizin dikkate alındığını göstermektedir. Bundan sonraki çabalarımız bu maddenin uygulanmasını sağlamak yönünde olacaktır.

Fiyat farklarından doğan zararların karşılanması ile ilgili olarak önerilerin oluşması, yaygınlaşması ve nihayet kabul edilir noktaya gelinmesi, tüm eczacılarımızın ve Eczacı Odalarımızın ortak aklı ve kolektif çalışmasının ürünüdür. Türk Eczacıları Birliği, İlaç Fiyat Kararnamesi’nde özellikle Fiyat Değerlendirme ve Geri Ödeme Komisyonları’nda Birlik olarak yer alma konusundaki girişimlerini sürdürecektir. Diğer yandan, Kararname ile karşılanmayan sıkıntıların takipçisi olmaya devam edecektir. Bunların başında kademeli karlılık oranları gelmektedir. Kararname ile eczacı karlarının yeniden değerlendirilmesi konusu Fiyat Değerlendirme Komisyonu’nun uhdesine bırakılmıştır. Bu da eczacıların meslek örgütünün söz konusu komisyonda yer alması gerektiğini bir kez daha göstermektedir. Konu ile ilgili girişimlerimiz sürmektedir.

Tüm eczacı kamuoyuna duyurulur.