Ecz. Ömrüm ERGÜVEN
Ecz. B. Sefa MUMAY
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri
2. Bölüm: Kalite Güvence, Spesifik Uzmanlık Gelişimi
Geçtiğimiz ay, eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri serimizin ilk bölümünü, bu paragraf ile yayınlamıştık:
“Dünyadaki en iyiyi bilmeden, yerli ve milli olunamaz. Lokal olarak güçlenmek için global olarak mesleki yaklaşımları takip etmeli, bu yaklaşımlardan güç alarak kendi yolumuzu daha güçlü bir şekilde çizebilmeliyiz. “
İlk yazımız yayınlandıktan sonra çok güzel dönüşler ve katkılar aldık. İlk bölümde genel girişin ardından “Akademik Kapasite” ve “Erken Kariyer Stratejileri” başlıklarını ele alarak bu konuda FIP’nin tavsiyelerini, bölgesel şartları da göz önüne alarak yorumlamıştık. Bu yazıda, “Kalite Güvence” ve “Spesifik Uzmanlık Gelişimi” başlıkları üzerine konuşacağız.
Hadi başlayalım!
Hedef 3: Kalite Güvence
Birçok satın alma ve tercih etme davranışında, kalite güvence kavramı çok büyük bir rol oynamaktadır. Son dönemlerde biraz azalmış olsa da, halk arasında “Eczacı” kimliği hala belirli bir güven ve kalite taşımaktadır. Eczacılık mesleği ile ilgili gerekli önlemlerin alınması ve inovasyonların kabul edilmesi, “Eczacı” markasının sürdürülebilmesi açısından önemlidir.
- İş Gücü & Eğitim: Şeffaf, çağdaş ve yenilikçi süreçler, ihtiyaç temelli eğitim ve öğretim sistemlerinin kalite güvencesi için şarttır. Bu noktada, hedefler, problemler eksiklikler net bir şekilde tanımlanmalıdır.
- Bir eczanede, bir üniversitede veya bir özel sektör firmasında, çalışanların kalitesi, sürekli gelişimi, yeterli ve uygun eğitimin verilmesi sağlanarak garanti altına alınmalıdır. Kalite güvencesinin, gerekli ihtiyaçları ve yeterlilik temelli eğitim ve öğretimi sunmak için akademik ve kurumsal altyapıyı ele alması gerekmektedir.
- Yerel ihtiyaçlar ve uygulama bağlamında eczacılık eğitiminin kalite güvencesi için standartlara dayalı küresel rehberler oluşturulmalıdır.
- Eczacılık eğitiminin kalite güvencesi için adil, etkili ve şeffaf politika ve prosedürler uygulanmalıdır.
- Yeterli eğitim ve öğretim ile adil ve etkili politikaların geliştirilmesinde dış paydaş katkısı, öğrenci katkısı, sektör katkısı göz önüne alınmalıdır.
- Pratikteki Uygulamalar: Meslek içi standartlar ve yönetmelikler belirlenmelidir. Etik kavramı meslek içinde önemli bir yere oturtulmalıdır.
- Bir eczacının veya eczane personelinin iş tanımının net olarak tanımlanması gerekmektedir. Bu durum, bir hastanın eczaneye geldiğinde nasıl bir hizmet alacağının standardını oluşturur.
- Etik kavramı önde tutulmalıdır. Eczacılık ile ilgili tüm faaliyet alanlarda etik kavramı sürdürülebilir olarak yerleşmelidir.
- İşbirliği, hasta güvenliği ve mesleki standartlar gibi kalite iyileştirme mekanizmaları planlanmalıdır.
- Eczacılık hizmetlerinin kalitesi ve etkililiği, bu hizmetleri sunmaya uygun bir işgücünü yetiştiren eğitim, performans ve mesleki gelişim standartları güvence altına alarak sağlanmalıdır.
- Hizmet uygulaması ve hizmet değerlendirmesi için gerçek dünya temelli, kullanışlı kanıta dayalı mekanizmaları ve denetim sistemleri, hasta geri bildirimi, sağlığı araştırma ve maliyet etkinlik ölçümleri gibi sistemler kurulmalıdır.
- Farmasötik Bilimler: Dünya genelinde güvenli ve etkili tıbbi ürünlere erişimi sağlamak için ilaç araştırma, geliştirme, üretim ve regülasyon düzenlemelerinde kalite yönetimi ve kalite bütünlüğü sağlanmalıdır.
- Farmasötik bilimlerin kapsadığı tüm alanlarda rehberler oluşturulmalıdır. Oluşturulan rehberler, kütüphane düzeniyle birleştirilmelidir.
- Tıbbi ürünler için regülasyon düzenleyicilerin bilgisini geliştirmek için projeler geliştirilmelidir.
- Düşük kaliteli veya sahte tıbbi ürünleri azaltmayı amaçlayan çalışmaları geliştirmek için küresel ve bölgesel paydaşlarla işbirliği yapılmalıdır.
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri
Hedef 4: Spesifik Uzmanlık Gelişimi
Spesifikleşmek ve uzmanlaşmak, 21. Yüzyılın en temel özellikleri arasındadır. Ancak bu kısımda, geçmişteki gibi dikey uzmanlık çeşitleri değil, yatay uzmanlık yapıları kurulmalıdır. Dikey uzmanlıkta, tek bir alanda uzmanlaşma söz konusu iken, yatay uzmanlıkta, tek bir alanı destekleyen diğer alt alanlarda da kısmi uzmanlaşma istenmektedir. Bu durum, “spesifik uzmanlık” kavramını desteklemektedir.
- İş Gücü & Eğitim: Hasta bakımını ve sağlığın daha kaliteli ve nitelikli sunulması alanında gelişen eczacılar yaratabilmek için eğitim ve eğitim altyapılarının geliştirilmesi gerekmektedir.
- Tıp alanında 'uzmanlık' ve 'ileri uygulama' terimlerinin uygulama kapsamı ve ilaçların sorumlu kullanım bağlamında ne anlama geldiğine dair tüm disiplinleri kapsayan ortak ve paylaşımlı bir anlayış gerekmektedir.
- Tüm sektörlerde (endüstri ve yönetim alanlarına kadar uzanan uzmanlık alanlarını içeren) ileri düzeyde uzman bir eczacının yetkinlik ve yeteneklerini sağlayacak bir eğitim programı planlanmalıdır.
- İyi yaşam eczacılığı, spor eczacılığı, adli eczacılık, klinik eczacılık, onkoloji eczacılığı, uzay eczacılığı, fitofarmasi, bilişim eczacılığı, inovasyon eczacılığı, dermokozmetik eczacılığı, afet ve acil durum eczacılığı, telefarmasi eczacılığı gibi eczacılık alanları güçlendirilmeli, bu alanlar akademik olarak desteklenmelidir. Yüksek lisans veya sertifikalı eğitim programları düzenlenebilir.
- Pratikteki Uygulamalar: Sektöre özgü yetkinlik ve gelişim çerçeveleri ile ileri düzeyde veya uzmanlaşmış eczacılık uygulamaları ve insan odaklı hizmet altyapıları oluşturulmalıdır. Uzmanlık alanları oluşturulurken sektörden fikir alınmalıdır.
- Uzmanlaşmayı desteklemek için uygulama altyapıları geliştirilmelidir. Bu, sertifikasyon kurulları, staj eğitimi, sürekli mesleki gelişim ve yetkinliklerin kazanılması gibi faktörleri içerebilir.
- Eczacılıkta hasta odaklı bakım uygulamaları geliştirilmelidir. Tüm uzmanlıklar, hastaya daha kaliteli bir bakım vermeyi hedeflemelidir.
- İleri hizmetlerin geliştirilmesi ve sunulması için yeni yollar, projeler ve planlar oluşturulmalıdır.
- İleri düzey yeteneklerin ve uzmanlaşmanın uygun bir şekilde tanınmasını için uygun kariyer seçenekleri ve teşvikler kurgulanmalıdır.
- Uzmanlık eğitimi ve/veya sertifikasyon programlarının kapasitesi artırılmalıdır.
- Farmasötik Bilimler: Eğitim, uygulamalar ve farmasötik bilimlerde inovasyon ve uzmanlığı teşvik etmek için mentorluk ve eğitim programları kurulmalıdır.
- Sadece uzmanlık alanlarının kurgusu değil, aynı zamanda bu alanlarda nasıl uzmanlaşılabileceğini anlatan içerikler üretilmelidir ve bu konuda uzmanlaşmak isteyen kişilere mentorluk yapılmalıdır.
- Uzmanlığı alanını tanımak, tanıtmak ve genişletmek için patentler, burs programları, teşvik ödülleri, hibeler ve destekler gibi mekanizmalar oluşturulmalıdır.
- Endüstri ve akademi ile işbirliği yaparak, tüm seviyelerdeki bilim insanları için ek mentorluk, ağ oluşturma, uluslararası deneyim ve liderlik geliştirme sunan programlar tanımlanmalıdır.
Kalite Güvence, mesleğimizin sürdürülebilirliği için çok önemlidir. Özellikle etik ilkelerin uygulanması ve benimsenmesi mesleğimizi gelecek kuşaklara aktarabilir.
Spesifik uzmanlık konusu ise ülkemizde gittikçe önem kazanmaktadır. Ancak yine de, daha fazla alt uzmanlık alanının açılması, bu alanlardaki akademik kapasitenin arttırılması çok önemlidir. Mesleğimizin dalları uzadıkça, mesleki yetkinliklerimiz ve faaliyet alanlarımız da genişleyecektir.
Bir sonraki yazımızda kalan hedefleri de detaylı inceleyerek yorumlayacağız. Mesleğimizi, ülkemizi ve değerlerimizi geliştirmek için dünyadaki en iyiyi takip ederek, onu geçecek katma değere sahip olmak için çalışmalıyız.
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri – 1. Bölüm – Giriş, Akademik Kapasite, Erken Kariyer Stratejileri -> https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16121
Saygılarımızla;
Kaynakça:
FIP. (2020). FIP Global Development Goals. Erişim Adresi: https://developmentgoals.fip.org/ (Erişim Tarihi: 02.10.2023)
Mumay, B. S. (2021) Adli Bilimler, Adli Eczacılık ve İlgili Alanlarda Kullanılan Yapay Zekâ Uygulamalarının İncelenmesi. Adli Bilimler Dergisi, 20(1):49-55.
Mumay, B. S., Ergüven, O. (2021). Artificial Intelligence Applications Used in Pharmacy and Pharmacy Related Fields: Pharmacy and Artificial Intelligence. Journal of Artificial Intelligence in Health Sciences, 1 (2), 34-42.
