Tüm elektronik atıklar nereye gidiyor?

Bilgisayar, telefon ve televizyon gibi eski elektronik eşyaların sayıları her yıl hızla artmaktadır. Çoğu ülkede, ucuzlayan fiyatlar çoğu zaman daha düşük kalite ve daha kısa kullanım ömrü getirse de elektronik eşyaların tamiri yerine yenisinin alınmasını da getirdiğinden bunlar en hızlı büyüyen atık tipleridir.

Çoğu gelişmiş ülkelerde, “kullan - at” kültürünün parçası olduğu için, sunulan çözümler daha geride kalırken, e-atığın miktarı dramatik olarak artmaktadır. Daha sıkı düzenlemelerin olduğu Avrupa Birliği ülkelerinde bile e-atığın yüzde yetmiş beşi kayıt altında değildir. Her yıl yaratılan 8.7 milyon ton e-atığın 6.6 milyon tonu geri dönüştürülememektedir.

ABD’de ise elektronik atıklarla ilgili çok az düzenleme vardır. Örneğin elektronik atıkların %20’den daha azı yeniden dönüşüm için kullanılıyor. PC’lerde bu oran %10 ve TV’lerde ise %14 olarak daha da düşüktür. Dijital TV’lere geçiş ise kullanılmayan analog TV’lerin miktarında aşırı derecede artış getirmiştir.

ABD’deki e-atığın % 20’si ise dışarıya ihraç edilir. Çünkü ABD biriktirilmiş e-atığın Afrika ve Asya’ya gönderiminin yasal olduğu birkaç ülkeden biridir.

Yeniden dönüştürülemeyen büyük miktardaki elektronik atığın sebepleri aşağıda sayılan nedenlerle açıklanabilir:

-Depolama: Eski elektronik parçalar ve aletler çoğunlukla kullanıcıların evlerinde saklanır. Bu ise onların atılacağı günü geciktirmeye hizmet eder ve efektif olarak tekrar kullanım şanslarını azaltır.
Toprağa gömme/yakma: Elektronik atıklar ev atıklarıyla karşılaştırılınca çoğu zaman dönüştürülemeden toğrağa gömülür ya da yakılırlar. Her iki yol da toksik kimyasalların çevreye zarar vermesine yol açar.
Tekrar kullanım ve ihraç:Eski bilgisayarlar ve telefonlar sık sık tekrar kullanım ya da dönüşüm için gelişmekte olan ülkelere gönderilirler ve bu da daha özensiz ve işlenmemiş yine çevre kirliliğine yol açacak elektronik atıklara yol açar.

Dijital Bölünme

Hindistan ve Çin gibi ülkeler, ABD’den ya da Avrupa’dan gelen elektronik atıklardan bazı etik dışı tacirlerin kolay paralar kazanabilmesi için uzun süreden beri hedeftir ve bu ülkeler tarafından üretilen elektronik atıkların miktarı da hızlı bir şekilde artmaktadır. Örneğin Hindistan’da bu elektronik atıkların yalnızca %1 gibi çok çok küçük bir dilimi izinli yeniden dönüştüme işlemlerine girebilmektedir.

Asya ve Afrika’da yeniden dönüşüm alanları hızla artmaktadır çünkü, düşük ücretli göçmen işçiler içindeki değerli metallari çıkarabilmek için ilkel metodları kullanırlar. Bu yeniden dönüşüm süreci büyük oranda çevresel kirlilik yaratır ve bölgedeki insanların sağlığını tehdit eder.

Hatta iyi derecede, tekrar kullanım için yüklenen kargolar bile suistimal edilmektedir. Ghana’da çoğu tüccar birkaç çalışan bilgisayar alabilmek için aynı konteynır içinde diğer atıkları da kabul etmek zorunda kaldıklarını bildirmektedir. Bu kırılan parçalar ve sonunda çalışan bilgisayarlar bile kaçınılmaz olarak çöplüğe atılır ve tekrar güvenli olarak dönüştürülebilecekleri bir yapı yoktur.

Çözümler

Açık ve kesin çözümlerden biri çoğu elektronik firmalarının ürünlerinden en zararlı toksik kimyasalları elimine etmeleri ve kendi yeniden dönüşüm programlarını düzeltmeleridir. En son yeni cep telefonu ve dizüstü bilgisayarlar için çok geniş talep olduğu ve bu satışlardan çok geniş bir alanda kar yapabildiği için şirket ve firmaların bunu ihmal etmemeleri gerekir.

2006’da bir milyardan fazla mobil telefon dünya çapında ihraç edilmiştir. Bununla birlikte, Nokia (Pazar lideri) yalnızca bu satışlardan %2’sini yeniden dönüştürmüştür.

En önemli bilgisayar üreticileri ise biraz daha iyisiyle şu an ortalama %9 geri dönüşüm oranına sahiptirler. Bu demektir ki büyük şirketler kendi eski sayılabilecek ürünlerinin %90’ını yeniden dönüştürmemektedir.

Elektronik atık yükselimini çözümleyebilmek için, tüm üretici firmalar müşterilerine ürünlerinin geri dönüşümünü ücretsiz ve güvenli bir şekilde sağlamayı sunmalıdırlar. Bunu yapmaya gönülsüz olduklarında ise elektronik malzemlrin güvenli dönüşümü için yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin Japonya’da etkili yasal düzenlemelerle eski ürünlerin %53’ünün dönüştürüldüğü bilinmektedir. Bu tüm PC üreticileri için ortalamanın beş katından daha fazla bir orandır ve çözümlerin halihazırda mümkün olduğunu gösterir.

Greenpeace Philips’i yeniden dönüştürmeye çağırıyor:,

Çoğu üretici firma ürünlerinin yeniden dönüşüm için sorumluluğunu kabul ederken ve bu yöndeki programları müşterileri için düzenleyip düzeltirken, çoğu TV üreticisi birçok ülkedeki eski TV’lerin yeniden dönüşümü için ayak diremektedirler. Bu şirketlerden Philips, kamuya yeniden dönüşümün kullanıcıların sorumluluğu olduğunu duyurmuş ve firmanın değil hükümet ve müşterilerin yeniden dönüşüm için ücret ödemesi gerektiğini açıkça belirtmiştir. Ayrıca arka tarafta, Philips lobileri üretici firmaların ürünlerinin yeniden dönüşüm konusunda sorumluluğu almalarını sağlayacak yasal düzenlemeleri de engellemeye çalışmaktadır.

Bu şekilde Philips sorunun çözümsüz kalmasına yardım etmekte ve bu da büyük miktarda elektronik atık problemine yol açmaktadır. Biz bu raporumuzu elektronik atık problemini gizlemeyi durdurmalarına ne kadar ihtiyaçları olduğunu göstermek için Philips ve diğer şirketlere direk olarak ilettik.

Elektronik atık: İyi, kötü ve çirkin:

Ağustos 2006’dan beri, başlıca elektronik malzeme üretici firmaları için toksik kimyasalları atmak ve yeniden dönüşüm programlarını iyileştimek için aldıkları hayati önlem ve adımlar bakımından derecelendiriyoruz.

Çoğu kuruluş bu konuda büyük adımlar atmıştır. Fakat hiçbir firma ise tamamen tüm ürünlerinin aralığında, tamamen ücretsiz, global bir geri dönüşüm şeması sunmada başarılı olamamıştır.