6197 sayılı yasanın 5. maddesi 6308 sayılı yasa ile değiştirilerek nüfusa göre eczane sınırlaması konulmuş, bu uygulamanın devamı ve bir parçası olarak, kazanılmış haklar hariç eczane açmak isteyen eczacılar için puanlama usulü getirilmiştir.
2013 yılından itibaren Eczacılık Fakültelerine girerek mezuniyetten sonra eczacılığa başlayacak eczacılar, eczane açmak istediklerinde puanlama sistemine tabi olacaklar, Sağlık Bakanlığının her yıl en az iki kere ilan edeceği boş ilçelerde eczane açabilmek için başvuruda bulunacaklar ve puanlarına göre kendilerine gösterilecek yerlerde eczane açabilecekler.
Öte yandan yasanın bir kereye özgü kazanılmış hak tanıdığı eczacılar da aynı uygulamayla karşı karşıyadırlar. Yani bulundukları ilçe dışına eczanelerine bir kere nakil edenler veya eczanelerini devredenler yasaya göre ikinci kez nakil etmeye ve eczane açmaya kalkıştıklarında nüfusa göre eczane sınırlamasına, dolayısıyla puanlama sistemine tabi olacaklar.
Yasa değişikliği kabaca budur. Ancak ortada Yönetmelik ve alt mevzuat olmadığı için ayrıntıların nasıl olacağı belli değildir.
Yasaya göre puanlama işlemi ise şu şekilde gerçekleştirilecek:
Öncelikle puanlama için “ilçelerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralamasına göre sınıflandırılmasına” ihtiyaç var. Ancak bunun DPT tarafından yapılan çok eski araştırma verilerine dayandırıldığı, hatta üç Büyükşehir ilçesi için hiçbir katsayının olmadığını, daha önce Eczacının Sesi’nde 19.10.2012 tarihinde yayınlanan “Yeni Eczacılık Düzeninde İlçe Kavramı ve Eczanelerin Sınıflandırılması” başlıklı makalemizde ayrıntılı incelemiştik.
Yazıda bu uygulamanın altyapı çalışmasından yoksun ve eksik bir düzenleme olduğu ayrıntısıyla ortaya konulmuştu. Nitekim Eczacının Sesi Yayın Yönetmeni Ecz. Ertan Çiftçi çok önemli bir habercilik yaparak Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanı’ndan “mevcut yasa değişikliğindeki puanlama sisteminde bazı düzeltmelere ihtiyaç olduğu…” bilgisini almış, 08.05.2013 tarihli yazısında belirtmişti. Yani yeni düzenlemelerin, daha uygulanmadan değiştirilmesi gerektiği noktasına gelinmiştir.
Bu konuyu bir tarafa bırakarak, bir an için ilçelerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralama katsayılarının doğru hesaplandığı ve eksikliğin düzeltildiğini varsayalım.
Buna göre eczacı puanlamasında iki puan esas olmaktadır.
Bunlardan birincisi “hizmet puanı”, ikincisi ise “yerleştirme puanı”… Nihai puan yerleştirme puanı olmakta, hizmet puanı bunun hesaplanmasında en önemli veri haline gelmektedir.
Sırayla gidersek, “hizmet puanının” hesaplanmasında “ilçe katsayıları” önem kazanmaktadır. Eczacılara, bulundukları ilçede mesleki faaliyetlerini sürdürdükleri yıl sayısı ile ilçe katsayısının çarpımı kadar hizmet puanı verilecek, şayet eczacı doktora yapmış ise ilçe katsayısı dörtte bir oranında artırılarak uygulanacaktır.
Yerleştirme puanı ise eczane açmak için gerekli olan asıl puandır. Yasaya göre eczacılara, meslekte geçirilen toplam yıl sayısı ile eczacının hizmet puanı çarpımı sonucu tespit edilen yerleştirme puanı verilir. Önemle hatırlatmak gerekir ki buradaki meslekte geçirilen süreden kastedilen, sadece serbest eczacılıkta geçen süre değil, her nerede olursa olsun ama mutlaka eczacı olarak çalışılan süredir.
Nüfus kriterine göre eczane açılabilecek yerler, her yıl en az iki kez olmak üzere Sağlık Bakanlığınca ilan edilecek ve ilan edilen yerlere müracaat eden adaylardan yerleştirme puanı en yüksek olanlar eczane açma hakkı kazanacaktır.
Öte yandan eczanesini devretmiş bir eczacı, yeni bir eczane açmak istediğinde yerleştirme puanı yarı oranında düşürülecektir.
Son yılların en önemli ve en çok tartışılacak konusu olan eczane açmada puanlama usulünü, 6197 sayılı yasanın değişen 5. maddesi çerçevesinde anlaşılır şekilde özetledik. Ancak kısa özete bakarak konunun çok basit, derinliksiz olduğu sanılmasın; tersine gayya kuyusu gibi, girip de çıkamayacağınız, başlayıp da bitiremeyeceğiniz bir konuyla karşı karşıyayız. Bu nedenle alt mevzuat düzenlemeleri çok büyük önem kazanmıştır.
Hepsinden önemlisi maalesef uygulama daha başlamadan, çeşitli nedenlerle nüfusa göre eczane açma ve puanlama usulünün değiştirilmesi ihtiyacı da bir gerçeklik olarak ortada durmaktadır.
