Yardımcı Eczacılık Nedir, Ne Zaman Başlıyor?
Yardımcı eczacılık, ilaç-eczacılık dünyasına 6197 sayılı temel eczacılık yasasını değiştiren ve 31.05.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6308 sayılı yasa ile girdi.
2013 yılında eczacılık fakültelerine girenler, mezuniyetleri sonrasında ilk defa yardımcı eczacı olarak çalışacak grubu oluşturacaklar.
Buna göre, bu yazıda, “uygulama henüz başlamadı, kazanılmış haklar da dikkate alındığında en erken Haziran-Temmuz aylarında yardımcı eczacıları göreceğiz” diyecektim. Ancak Mesleki Gelişim Toplantılarının Hatay ayağında, Hatay Eczacı Odasının değerli yöneticileri, okullarını üst sınıftan ders alarak erken bitiren iki eczacılık öğrencisinin yardımcı eczacılık için kendilerine başvurduğunu belirttiler.
Böylece bu erken doğumlarla birlikte, yardımcı eczacılarla tanışmış oluyoruz.
Peki nedir yardımcı eczacılık?
Yardımcı eczacılık, adının çağrıştırdığı bir düzenleme değil.
İlk bakışta, eczanelere alınacak eczacılık fakültesi mezunu eczacı çalışanların durumunu düzenliyormuş zannı yaratmaktadır. Bir kere eczanelerde “hizmet akdiyle çalıştırılacak eczacılar” için ne bu yasa değişikliğinden önce ne de sonra herhangi bir engel yoktur ve halen bu şekilde çalışma mevcuttur. Bu eczacılar eczanenin diğer çalışanlarından farklı değildir.
Halbuki yardımcı eczacılık tamamen farklı bir nedenle konulmuş ve bambaşka bir yerden işlemektedir.
Yardımcı eczacılık, bir zorunlu çalışma/çalıştırma ilişkisidir. Kimlerin yardımcı eczacılık yapacağı, istisnaları ve ücretleri kanunla düzenlenmiştir.
Yeni mezun eczacıların, belli bir süre, belli koşullar altında çalışmadan doğrudan serbest eczane açamayacakları sistemin/çalışma biçiminin adı yardımcı eczacılıktır.
Bunu bir mesleki staj olarak kabul edemiyoruz. Çünkü sosyal sigorta ve iş mevzuatında stajlar, genellikle ücret ve sigorta sisteminin farklı olduğu bir yetiştirme döneminin adı olmaktadır. Staj yapanlar uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalı sayılmamaktadır. Örneğin avukatlık stajı böyledir. Oysa yardımcı eczacılıkta ne kadar ücret verileceği sıkı bir kayıt altına alınmakta, tam bir sigortalı çalışma olarak kabul edilmekte ve çalışmanın niteliği yetiştirmeden çok koşullu bir ön çalışmaya bürünmektedir.
Kanun şöyle demektedir: “serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacı, en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorundadır.”
Şu halde yardımcı eczacılık sadece “serbest eczaneler” için ve “serbest eczane açacak eczacılar için” düzenlenmiştir. Başka bir yerde, örneğin hastane, ilaç firması, depo vb. işyerlerinde eczacı olarak çalışmak isteyenlerde yardımcı eczacı olarak çalışma zorunluluğu yoktur.
Buna karşın Kanun, zorunluluk kuralı için, hastane eczanelerinde veya ikinci eczacı olarak serbest eczanelerde en az bir yıl çalışanların, yardımcı eczacı olarak çalışma şartını yerine getirdiğini kabul etmek şeklinde bir istisna düzenlemesi yapmıştır.
Şu halde yardımcı eczacılığı, serbest eczacılık yapabilmek için konulmuş bir ön çalışma zorunluluğu olarak adlandırabiliriz.
Yasanın kazanılmış hakları ve geçici hükümleri düzenleyen Geçici 3. maddesine göre eczacılık fakültesine 2013 yılından itibaren girenler “yardımcı eczacılık yapma zorunluluğu” ile muhatap olacaklar. Yani içinde bulunduğumuz yıl olan 2018 yılında, en tartışmalı konularından birisi yardımcı eczacılık olacak demektir.
Peki yardımcı eczacı çalışma yükümlüğü tarih olarak bu kadar yakınken, hatta okullarını erken bitirenler yardımcı eczacılık süresini başlatmak için başvuru yapmışken; gerek bu çalışmanın içeriği, gerekse uygulamaya dönük eksikliklerine dair bir çalışma var mıdır? Maalesef bu işte de istim arkadan gelir politikasına devam edilmektedir.
Buradaki en kritik sorun, yardımcı eczacıları çalıştıracak eczacıların durumudur. Çünkü Kanun yardımcı eczacıları yanında çalıştıracak eczacılar için bir hüküm sevk etmemiş, bir zorunluluk koymamıştır. Zorunluluğu sadece yardımcı eczacı olarak çalışacak yeni mezun eczacılara koymuştur.
Buna karşın Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik kanundan kaynağını almamasına rağmen çalıştıran, yani mevcut eczacılar için zorunluluk kriterleri getirmektedir. Yönetmelik’le yapılan bu düzenleme, özellikle verilecek ücretin de kanunla belirlenmesi nedeniyle eczacılar için mali bir yük demektir.
Görünen o ki; eczacılık fakültelerinden mezun olan eczacıların yardımcı eczacılık yapabilecekleri bir eczane bulmak istemeleri ve bunun zorluğu, yardımcı eczacı çalıştırılması zorunluluğu kapsamına alınacak eczacılar için de fazladan mali ve yönetsel bir yükün oluşması, çözümlenmesi gereken eczacılık sorunlarına yeni bir halka eklemiştir.
Eczacılık fakülteleri giderek artmışken, bütün mezunlar yardımcı eczacılık süresini bir an önce doldurup eczane açmak isteyeceklerdir. Öte yandan Yönetmelik’e “yardımcı eczacıları çalıştırma zorunluluğu” konulması ve bunun getireceği yükler eczacıları zorlamaya adaydır.
Ve bütün bunların yanında, yardımcı eczacı başvuruları başlamışken sorunların giderilmesine ilişkin herhangi bir hareket yoktur.
Unutmayalım; H. Ford’un dediği gibi “zorluklar zamanında yapmadığımız kolay şeylerin birikmesinden oluşur”…
