GELECEKTE ECZACILIK
Ecz. Ahmet Turgay YAŞAR
Diyarbakır Eczacı Odası
Yönetim Kurulu Başkanı
Geleceğin eczacılığı nasıl olacak?
Eczacılık teknolojinin neresine konumlanacak?
İnsanın bilgisi mi, öngörüşü mü, tecrübesi mi, yoksa yapay zeka mı ?
Yapay Zeka Teknolojisinin Eczacılıktaki yeri ne olacak. Dünyadaki Teknolojik devrimlerin ne zaman hızlandığına baktığımızda ya savaşların ya da doğal afet veya salgınların katkısını görüyoruz. Eczacılık mesleğine başladığımdan beri en büyük fobimiz zincir eczanelerin devreye girdiğinde, eczacının rol modellerinin ne olacağı ve sistemden pasifleştirileceği ile kaygılarımız vardı. Dünyadaki pandemi salgını ve Türkiye’deki 6 Şubat Depremi aslında mesleğimizin ve eczacının bu gibi kritik anlarda ne derece önemli olduğumuzu hem dünya ya hem de ülkemize gösterdi. Hükümetin uyguladığı 85 milyon insanımıza 24 saat kesintisiz ilaca erişiminin sadece ve sadece serbest eczane modelinde, buradaki donanımlı eczacılarla hizmet vereceği 1. Basamak sağlık sunuculuğuyla olabileceğini ve bu sistemin vazgeçilmez unsuru olduğumuzu artık şüphe götürmeyen bir şekilde ispatladık.
Mevcut eczacılığın bu hali ile sitemin yürümediğini görmekteyiz. Artık raftan ilacı alıp hastaya sunmanın ötesine taşımalıyız. Bizlerin ilaç satmanın dışında bizlere verilen bu nitelikli eğitimin bir şekilde birinci basamak sağlık hizmetleri içine entegre edip bunları eczacılığa ekonomik olarak katma değer sağlamalıyız.
O zaman aslında yapmamız gereken şeyler, geleceğin eczacılığını tasarlamaktır. Tüm mesleklerin eğer ki geleceği için planlamamışsanız bir şekilde yavaş yavaş eriyip yok olmaya doğru gittiğini geçmişteki örneklerle görüyoruz.
Binlerce yıldır farklı isimler adı altında sürdürülen bu meslek hastalık ve insan var oldukça sürecektir. Ama inisiyatifin eczacı dışına taşınması veya kurgulanması bir mesleği yok etmeye başlayacaktır.
18 Aralık 1953 yılında çıkarılan 6197 sayılı kanun ve 1956 yılındaki 6643 sayılı kanunlarımız ve onların eklentileri günümüz eczacılığı ve geleceğin eczacılığı için yeterli olup, olmadığını tartışmalıyız gerekirse geniş kapsamlı bir revizyon yapılması hasıl olabilir. Bu tür büyük ve geleceğe yönelik projelerin startını Türk Eczacılar Birliği çatısında defalarca eczacılığın tüm dinamiklerini bir araya getirip karşılıklı tartışma, olası senaryoları yazma ve sonuçların oluşturulması gerekmektedir.
Peki geleceğin eczacılığının nasıl olacağı ile ilgili öngörümüzü bir iki kelam ile sizlere aktarmamız lazım. Artık sağlık politikalarına muhafazakâr yaklaşımdan liberal yaklaşımlara geçilmesi gerekmektedir.
Yeni tüketicilerin tüm ilaç ve ilaç dışı ürünlerinin eczanelerden (sadece) alması veya tercih etmesini sağlanmalıdır. Özellikle internet ile Rekabet etmek için yasaların uyum sürecine getirilmesi için çeşitli düzenlemeler yapılmalıdır. artık 35 m² küçük eczanelerden uzaklaşıp daha geniş alanlara sahip eczaneler yaratmalıyız, bir eczanede en az 3 meslektaşın birlikte çalışabileceği her birinin görev tanımları ve yetki sorumlukların farklı alanlarda olabileceği bir konsept oluşturmanız gerekiyor.
Eczane içi yerleşim planlarını ihtiyaçlara uygun dekorasyonlar ve bunun için teknolojinin kullanılması gerekmektedir. Eczane yönetimlerinin eczacılar üzerinden profesyonel olarak yapılan bilimsel analizleri uygulayarak hayata geçirilen yani doğru işletim yönetimi ve bilimi kullanmak, ekip yönetimi, finans ve raporlama analizlerinin yapılması, istatiksel veriler üzerinden kısa ve orta vadeli hedefler üzerinde çalışılması.
Yapay zekanın artık eczacılığa girmesi ve bunun la ilgili altyapı çalışmalarının yapılması gerekir. Robotların eczanelerde kullanımı, E ticaretinin yapılması sağlanmalıdır. Hedef kitleye kısa sürede ulaştırılması için teslimatının dron veya farklı teslim araçlarıyla yapılması. Hastalarla görüntülü konuşarak 1. Basamak Sağlık Hizmeti sunumunu tele eczacılık metoduyla sunmak. Akıllı raflar yaparak robotik teknolojiyi kullanmak suretiyle hata payının minimuma indirmek, hastalara konsültasyon yapılacak alanlar oluşturmak ve yerinde teşhis, tedaviyi uygulamak, vs. vs.
Ben şimdi bir taş attım kuyuya bugün Utopik olarak görünen bu projeler gelecek yıllarda bir şekilde karşımıza çıkıp çıkmayacağını hep birlikte yaşayıp göreceğiz.
