Dr.Ecz. Derya BEKTAŞ
Koronavirüs aşısı eski yaşamımızı geri getirecek mi?
Çin’in Wuhan kentinde 2019’un Aralık ayında ortaya çıkan virüs, SARS-COV2, COVID-19 virüsü olarak adlandırıldı. Mart ayında DSÖ tarafından pandemi olarak ilan edildi. Bu süreç 1 yıla ulaşırken insanlık için bir ışık doğdu gibi görünüyor. Aşılar…
Salgın sürecinde yüzlerce aşı adayı ortaya çıktı. Çalışmalarda, Faz 3 çalışmalarına geçen ve öne çıkan 5 aşı var. Moderna (ABD), BioNTech/Pfizer, Sputnik V(Rusya), Oxford-AstraZeneca (İngiltere), Sinovac (Çin). Biontech firması Pfizer ile birlikte geliştirdiği aşıya FDA’in onayıyla acil durum kullanım özel izni aldı. Moderna aşısı da yakında acil durum izni almış olacak.
Toplumsal bağışıklığın sağlanması için nüfusun en az yüzde 60’ının aşılanması ya da hastalığı geçirmiş olması gerekiyor. Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 3’nün ancak koronavirüse karşı bağışık olduğu açıklandığından toplumsal bağışıklık için aşılanmaya ihtiyaç var. Hastalığı geçiren kişilerin tekrar hastalanması ya da hafif belirtilerle geçirenlerin yeterince antikor oluşturmaması aşının etkililiği konusundaki soru işaretleri. ‘Aşı mı ilaç mı daha etkili olacak’ sorusunun cevabını da zamanla göreceğiz.
Ülkemizde ve dünyada pandeminin maddi manevi kayıpları büyük oldu. Dünya genelinde bugüne kadar 1,66 milyon kişi hayatını kaybetti. Pandeminin ilk dönemindeki karantina ve sonrasında, binlerce kişi işsiz kaldı. Ve değişen dünyada ‘E-yaşam’ salgın sürecinde daha da çok gelişti.
E-yaşamın değiştirdikleri arasında sağlık hizmetleri de var. Online sağlık hizmetiyle birlikte internetten tedavi seçenekleri de hız kazandı. Covid-19 tedavisine yardımcı olan C vitamini, D vitamini ve bağışıklık sistemi güçlendirici ilaçların eczane dışı satışı hızlandı. Kalitatif ve kantitatif analizleri yapılmamış ‘bitkisel gıda takviyesi ürünleri’ olarak satılan ‘bitkisel ilaçların’ da kontrolsüz satışı büyüdü. Tarım bakanlığından onay almış ürünler aslında ilaç olduğundan kalite, etkinlik ve güvenilirlik açısından kanıtlanması gerekir. Bitkisel ürünlerin gerekli analizler yapılmadan ruhsat alması ve ilaç kategorisinde olan bu ürünlerin eczane dışında satılmasının halk sağlığı açısından ciddi sonuçları olabilir.
2020 biterken, ‘Salgın 2021 yılında kontrol altına alınacak mı? Aşılar etkili olacak mı? E-yaşamın hayatlarımıza kalıcı etkisi olur mu?’ tüm bu sorularımızın yanıtlarının umut dolu olması dileğiyle…
Dr.Ecz. Derya BEKTAŞ
