.jpg)
COVİD-19’lu Günlerde Dezenfektan ve Maskeler
Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (Covid_19) kaynaklı hastalık yaklaşık 3 ay içerisinde tüm dünyaya yayıldı. Ülkeler birer birer karantinaya alınırken, hastalığın bize uğramayacağı düşünüldü ki yeterince önlemler alınmadı.
Eczane, medikal ve üreticilerden maskeler, ateş ölçerler toplatılarak yurtdışına satıldı. Kısa bir zaman içerisinde ürünlerin fiyatı 10 katına çıktı. Bir gün bizlerin de ihtiyacı olabileceği düşünülmedi. Yurtdışına satışları ancak aylar sonrasında yasaklandı.
Bu süreçte bizler, eczanemizi, personelimizi ve kendimizi nasıl koruyacağımızı düşünürken, birliğimizden destek adımları beklerken, birliğimiz aracılığıyla ‘eczanelerde hızlı tanı testi uygulanabilir mi’ tartışmasının içerisine çekildik. Ayrıca Kooperatifler, Odalar ve TEB’nin bünyesindeki kuruluşlarca, maske ve dezenfektan üretilmesi ya da üreticiden daha ucuza temini noktasında da adımlar atılmadı.
Tüm bu sürecin şahitliğini yaparken, dezenfektanlar ve maskeler hakkındaki bilgileri özet niteliğinde toparlamak istedim.
Salgın süresince hayatını kaybeden tüm sağlık çalışanlarını saygıyla anıyorum. Gelecek günlerin daha aydınlık olacağı inancıyla, sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.
Dezenfektanlar
Biyosit; mikroorganizmalar, böcek ve kemirgenler üzerine öldürücü etkisi olan kimyasal maddelerdir.
Biyosidal ürünler; içerdikleri aktif madde ya da maddeler sayesinde zararlı olarak kabul edilen bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalar ve diğer canlılar üzerine (hamam böceği, kene, karasinek, sivrisinek gibi böcekler, fare ve sıçan gibi kemirgenler) kimyasal veya biyolojik etki göstererek zararlı canlıları etkisizleştiren ürünlerdir.
Dezenfeksiyon; cansız ortamdaki bakteri endosporları dışında kalan patojen mikroorganizmaların öldürülmesi veya üremelerinin durdurulması işlemidir. Bu amaçla kullanılan kimyasal maddeler dezenfektan olarak adlandırılmaktadır. Biyosidal ürünlerden biri olan dezenfektanlar insan hijyeni, kişisel alanların ve umumi alanların temizlenmesi, veteriner hijyeni, gıda yem alanı ve içme suyunun temizlenmesinde kullanılmaktadır.
Kişisel hijyenin sağlanması ve umumi alanların temizlenmesi konusunda DSÖ’nün tavsiyelerini birkaç maddede özetlemek gerekirse;
· Alkol bazlı el dezenfektanı (%80 oranında etanol veya %75 oranında izopropil alkol) veya su ve sabun ile iyice ovalanarak düzenli olarak eller temizlenmesi gerekmektedir.
Sabunla ellerin yıkanması; virüsün hücre bütünlüğünü bozarak su ile uzaklaşmasını sağlamaktadır.
Virüsü %75 etanol, klor içeren dezenfektanlar, perasetik asit ve kloroform etkili bir biçimde deaktive etmektedir. Klorheksidin ise SARS-CoV-2 deaktivasyonunda etkili bulunmamıştır.
Banyo, tuvalet yüzeyleri ve diğer yüzeyler 1:99 (h/h) seyreltilmiş çamaşır suyu çözeltisi (% 1 çamaşır suyu ve % 99su) içeren dezenfektanlar ile günde en az bir kere temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Şu anda piyasada farklı isimlerle antiseptikler bulunmaktadır. Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı biosidal ürünlere/dezenfektanlara aşağıdaki bağlantı yolunu kullanarak ulaşabilirsiniz.
Maskeler
Fiziksel, kimyasal, biyolojik ajanların damlacık, toz ve partikülerine karşı koruyan kişisel koruyucu ekipmandır.
· Cerrahi maske; TSE-EN 14236 standardına göre üretilerek CE belgesi almış maskelerdir. Sağlık profesyonelleri tarafından ameliyat ve hasta bakımı sırasında, kullanıcının ağzındaki ve burnundaki sıvı damlacıkları tarafından bulaşabilecek hastalıklardan korunmak amacıyla kullanılmaktadır. Cerrahi maskeler hasta kişilerin solunum sıvılarını damlacık şeklinde yayılmasını engellemektedir. Cerrahi maskeler kenarlarındaki boşluklar sebebiyle kişiye tam bir koruma sağlamamaktadır.
· Solunum maskeleri; Amerikan İş Güvenliği ve Sağlığı Ulusal Enstitüsü ( NIOSH ) nün belirlediği iş sağlığı ve güvenliği standartlarına göre FDA tarafından onaylanan maskeler N95, N99 N100 olarak sınıflandırılır. TSE-EN 149 standardına göre üretilerek CE almış maskelerdir. Toz Maskeleri (FFP), Yarım Yüz ve Tam Yüz Maskeleri, Hava Destekli Maskeler olmak üzere 3 kısımda incelenebilir.
COVID-19 salgını sürecinde en çok merak edilen FFP ve N95 maskelerinin özellikleri aşağıda kısaca açıklanmıştır;
FFP (filtreli yüz maskesi) maskeler; havada bulunan, gözle görülemeyecek kadar küçük ve zararlı olan organizma, buhar, enzim ve virüs ile tahrip edici özelliğe sahip toz zerrecikleri ve damlacıkların vücudumuza girmesine engel olabilmek için kullanılan maskelerdir. FFP1, FFP2 ve FFP3
FFP1 maskeler, zararsız toz ve nemden korunmak amacıyla kullanılmaktadır. Parçacıkların 0,6 μm’ye kadar en az %80’ini filtreler. Toplam sızma miktarı maksimum %25 olabilir. Zararlı toz, kimyasal ve bulaşıcı hastalık riski taşıyan ortamlarda FFP2 maskeler kullanılabilir. Parçacıkların 0,6 μm’ye kadar en az %94’ünü filtreler. Toplam sızma miktarı maksimum %11 olabilir. İlaç üretimi, uçucu solventlerin bulunduğu ortamlar, zehirli toz, duman ve virüs, bakteri ve mantar sporları risklerinde de FFP3 maskeler kullanılmaktadır. Toplam sızıntı maksimum %5 olabilir ve bu maskeler 0,6 μm’ye kadar tüm parçacıkların %99’u filtrelemektedir.
N95 Maske; Havadaki çok küçük partiküllerin (0,3 μm) en az %95’ni filtrelerken, petrole (oil) dirençli olmayan filtreli solunum maskesidir. Cerrahi N95 maskesi sadece; hava kaynaklı ya da sıvı tehlikelerden (damlacık, aerosol spreyler) korunmaya ihtiyaç duyan sağlık personeli tarafından kullanılması gerekmektedir. Filtre boyutu olarak görece küçük damlacık ve partikülleri (0,3 μm) geçirmemesi ve % 95 oranındaki filtrasyon özelliğiyle diğer maskelere göre daha güvenilirdir.
Dünya Sağlık Örgütü sağlık profesyonellerin kullanması gereken Solunum maskelerinin özelliklerini;
· Solunum cihazı maskeleri FDA Sınıflandırmasına göre minimum "N95" (21 CFR 878.4040 ve CDC NIOSH)
· Avrupa Birliği KKD Yönetmeliği 2016/425 III. Kategori (EN 149) uygun minimum "FFP2" solunum cihazı olarak belirtilmiştir.
Cerrahi maske, N95 ve FFP maskelerinin filtrelerinin çapı, birçok virüsün boyutundan büyüktür. Virüslerin çoğunluğu yaklaşık olarak 20 ila 300 nanometre çapa sahiptirler. Fakat virüsler damlacık ya da katı partiküller halinde yayıldıkları için boyutları büyümekte ve filtreler virüslere karşı korumaktadır.
Kaynaklar
file:///C:/Users/exper/AppData/Local/Packages/Microsoft.MicrosoftEdge_8wekyb3d8bbwe/TempState/Downloads/sarscov2__-fip-yayini-cevirisipdf%20(1).pdf
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/respirator-use-faq.html
https://www.fda.gov/medical-devices/personal-protective-equipment-infection-control/n95-respirators-and-surgical-masks-face-masks
https://actopharma.com/actonews/maskeler-ve-kullanimi-hakkinda-bilgiler/
