.jpg)
Dr. Ecz. Derya BEKTAŞ
Covid-19 aşısına "hızlı, adil, eşit düzeyde erişim"
Grip aşısının kronik hastaların aşılanabileceği ölçekte Türkiye’ye gönderilip gönderilemeyeceği ve nüfusun yüzde kaçının aşılanacağı tartışılırken gelecek günler bir sıkıntıyı daha beraberinde getirecek gibi görünüyor. Henüz çalışmalar devam etse de, COVID-19 aşısının dağıtımı nasıl gerçekleştirilecek? Geliştirilecek aşının tüm ülkelere ’hızlı, adil, eşit düzeyde erişimi’ sağlanabilecek mi?
Bulaşıcı hastalıklar tarih boyunca insan yaşamını tehdit eden önemli sorunlardan biri. Pastörizasyon ve artan temiz suya erişim salgın hastalıkların oluşumunu azaltırken, ulaşım araçlarının gelişimi ve küreselleşen yaşam salgın hastalıkların tüm dünyayı tehdit edebilecek boyutlara gelmesine neden olmuştur. İnsanlığın salgın hastalıklarla mücadelesinde aşılama önemli bir yere sahiptir. Bağışıklama çalışmaları ilk aşının geliştirilmesinden daha öncesine dayanan Çiçek hastalığı, dünyada tamamen yok edilebilmiş tek hastalık. Bir aşının geliştirilmesi yaklaşık 5-10 yıllık bir süreyi alırken, HIV gibi bazı hastalıklara karşı aşıların geliştirilme süreci hâlâ devam etmekte. Aşıların; klinik öncesi çalışmalar ile Faz 1, Faz 2 ve Faz 3’ü kapsayan klinik çalışmaları tamamlanıp, etkinlik ve güvenliği kanıtlanarak geniş ölçekli kullanımına geçilmektedir.
DSÖ izleme listesindeki, COVID-19’a karşı geliştirilmekte olan 191 aşı çalışmasından 40 tanesi klinik araştırma aşamasını geçerek, insanlar üzerinde denenmeye başlandı. 28 Eylül 2020 tarihi itibarıyle üçüncü faza geçen sadece 10 aşı adayı var:
Oxford/Astrazeneca, CanSino
Sinovac: ’İnaktif virüs’ tekniğine göre hazırlanan aşıda, enfekte etme özelliğini yitirmiş olan virüs vücuda verilerek, vücudun hastalığa bağışıklık kazanması hedefleniyor. Sağlık Bakanlığı 17 Eylül’de yaptığı açıklamada, CoronaVac adlı aşı adayının Hacettepe Üniversitesinde görevli 3 gönüllü sağlık çalışanı üzerinde test edilmeye başladığını duyurmuştu. CoronaVac, Türkiye’de insanlar üzerinde denenen ilk potansiyel Kovid-19 aşısı olmuştu.
Sinopharm, Moderna
Gamaleya: 11 Ağustos’ta ülkenin ilk koronavirüs aşısı Sputnik V’nin Moskova’daki Gamaleya Ensititüsü tarafından geliştirildiği ve Rusya Sağlık Bakanlığı tarafından onaylandığı açıklanmıştı.
Johnson&Johnson, Novavax
*Türkiye’de Klinik öncesi çalışmaları devam eden 11 aşı çalışması bulunmaktadır.
İngiltere ve ABD’nin aralarında bulunduğu bazı ülkeler başarılı olması beklenen aşı adaylarını satın almaya çalışırken, DSÖ önderliğinde başlatılan COVAX (COVID-19 Vaccine Global Access Facility) girişimi Afrika, Asya ve Latin Amerika’daki düşük gelirli ülkelerin aşılama sorumluluğunu alarak COVID-19 aşısının tüm dünyaya ’hızlı, adil, eşit düzeyde erişimini’ amaçlamaktadır. COVAX girişimi, ilk aşamada her ülke nüfusunun yüzde 3’üne karşılık gelen aşının eşit şekilde ülkelere dağıtımını sağlayarak zaman içinde nüfusun yüzde yirmisini aşılamayı hedefliyor. Nihai hedef ise küresel nüfusun yüzde 64’ünün aşılanmasını sağlamak. Türkiye’ de ‘adil aşı dağıtım girişimi’ COVAX’a katılım için niyet mektubu gönderdi.
COVID-19’a karşı geliştirilecek aşının yeterli ölçekte üretilebilmesi tartışılırken, üretilen aşının uygun şartlarda saklanarak (2-8 °C) tüm dünyaya dağıtımı da kolay olmayacak gibi görünüyor.
Sosyal güvenlik sistemi olmayan birey ve sağlık sistemi gelişmemiş ülkeler olduğunu göz önüne aldığımızda, COVID-19 aşısının insanlığa adil bir şekilde, güvenilir kaynaklarla ulaştırılması tüm ülkelerin görevi olmalıdır.
Sağlıklı günler diliyorum.
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54118859
https://www.medikalakademi.com.tr/tuerkiye-adil-asi-dagitim-girisimi-covaxa-katilim-icin-niyet-mektubu-gonderdi/
