.jpg)
Aşı karşıtlarının iddiaları ve yanıtları
Bazı aşılara (difteri-tetanoz, HepatitB, kuduz) bakteriyel ve mantar kontaminasyonunu engellemek amacıyla koruyucu olarak eklenen Tiyomersal ağırlıkça %49,6 etil civa içeren 1930’lu yıllardan bu yana birçok aşı ve ilaçta kullanılan bir bileşiktir.1 Doğada organik ve inorganik olarak bulunan civanın organik formları metil civa ve etil civadır. Metil-cıva vücutta birikerek yüksek dozlarda insanlarda toksik etki gösterirken, etil-cıva ise metil-cıvaya göre çok hızlı vücuttan atıldığı için toksik dozlara ulaşmaz ve vücutta birikmez. Metil civa hakkında santral sinir sistemi zararları, böbrek, cilt ve toksik etkileri bildirilirken, etil civa (tiyomersal) hakkında kesin bir etki bildirilmemiştir.1,2 DSÖ, tiyomersalin aşı koruyucu olarak 10 yıldan uzun bir süredir Aşı Güvenliği Küresel Danışma Komitesi aracılığıyla kullanılmasına ilişkin bilimsel kanıtları yakından izlemiştir. Komitenin yaptığı çalışmalara göre; aşılarda kullanılan thiomersal miktarının sağlık riski oluşturduğuna dair bir kesin kanıt yoktur.3 Ayrıca Thiomersal içeren aşıların kullanımı ile Otizm başta olmak üzere bir takım kronik hastalıkların arttığı iddiaları üzerine bu ilişkiyi araştıran birçok bilimsel araştırma yapılmıştır. Epidemiyolojik çalışmaların büyük bir kısmında Thiomersal ile otizm arasında kesin bir ilişki saptanmamıştır.1 Danimarka Psikiyatri Merkez Araştırma Kurulu tarafından; 1971-2000 yılları arasında, 2-10 yaş arası otizm teşhisi koyulan çocuklar incelenmiştir. Yapılan çalışmada 1991 yılına kadar otizm insidansında artış görünmüş, fakat 1992 yılında tiomersalin aşılardan çıkartılmasıyla da otizm insidansında artış devam etmiştir. Bu çalışma tiomersal içeren aşıların otizme sebep olduğu fikrini desteklememektedir.4Ayrıca ABD’de yapılan bir araştırmada, aşıların içeriğinden tiomersalin çıkarılmasına rağmen otizmin artarak devam ettiği görülmüştür.5 Tiomersal çok dozlu aşı flakonlarına çok sayıda kişiyi kısa sürede aşılamayı sağlamak için kullanılmaktadır. Tek kullanımlık aşılarda genellikle bulunmamaktadır. Ayrıca zorunlu aşı takviminde de bulunan BCG aşısı, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşısı ve sıklıkla yaptırılan suçiçeği aşısı, hepatit A aşılarında da tiomersal bulunmamaktadır. ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde kesin bir kanıt olmasa da oluşabilecek risklere karşı çıkartılan Tiomersal gelişmekte olan ülkelerde çok dozlu aşılarda kullanılmaya devam etmektedir. Tiomersal içeren aşılar gelişmiş ülkelerde de acil durumlarda hızlı dağıtımı sağlamak için kullanılmaktadır. (pandemik influenza aşısı)6
Aşılarda adjuvan olarak kullanılan alüminyum, kişideki immün yanıtı artırmak için, aşılarda 70 yıldan fazladır kullanılmaktadır.7 Bir kişiye yaşamı boyunca uygulanan aşıların tamamının içindeki toplam alüminyum miktarı 4,25 mg’dır. DSÖ‘nün belirlediği ve insan sağlığına zararı olmayacak şekilde çok düşük düzeydedir. Alüminyum içme sularında, un ve un mamüllerinde, ilaçlarda özellikle de mide ilaçlarında, meyve sebzelerde de bulunmaktadır.8 Yapılan çalışmalarda alüminyum içeren aşıları vurulan çocukların, aşı ve beslenmeyle aldıkları serum alüminyum seviyelerinin toksik değerin oldukça altında olduğu gösterilmiştir.9 Bebeklik çağı aşılarının güvenliğini kanıtlamak için yapılan çalışmada, 9 ile 13 aylık bebeklerin kan ve saç alüminyum seviyeleri, aşı öyküsü ve bilişsel, dil ve motor gelişim skorları açısından değerlendirilmiştir. Kan düzeyi veya saçta tespit edilen alüminyum seviyeleri ile aşı öyküsü arasında veya kan alüminyum ile genel gelişim durumu arasında bir ilişki bulanamıştır.10
1 yaşındaki bebeklere uygulanan Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşısı (KKK)’nın otizme sebep olabileceğine dair ilk çalışma 1998 yılında yayınlanmıştır. 1998 yılında yayımlanan makaleden kısa bir süre sonra, KKK aşısı ile otizm arasında bir ilişki bulanamayan bir dizi epidemiyolojik çalışma yayınlandı. Ulusal nüfus ve sağlık kayıtları kullanılarak, 1991-1998 yılları arasında Danimarka’da doğan tüm çocukların (>500 000) retrospektif incelemesinde KKK aşılanma yaşı ya da aşılanmadan sonra otizmin gelişimi arasında bir ilişki bulanamamıştır.11
Guillain-Barré sendromu (GBS) ilk kez 1976’da Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanan domuz gribi aşısı programı sırasında tespit edildi. Grip enfeksiyonu, GBS için grip aşısından daha güçlü bir risk faktörüdür. Bu nedenle, grip mevsiminde grip aşısının yapılması, influenza enfeksiyonuna karşı koruyarak GBS riskini azaltmış ve grip aşısı yaptırmayan kişilerin GBS riski, grip aşısı yaptıranlardan daha yüksek görülmüştür. 12Ayrıca diğer aşılarla yapılan çalışmalarda, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, insan papilloma virüsü (HPV), meningokok, çocuk felci, pnömokok, varicella, Haemophilus influenzae tip b (Hib), kuduz, tetanoz, difteri, hepatit A ve hepatit B aşılarının GBS riskini artırmadığını göstermiştir.13
HPV aşısının otoimmün hastalık oluşma riskini artırabileceğine dair haberler yapılmaktadır. Fakat İsveç ve Danimarka’dan, yaklaşık 800.000’i HPV aşısı yapılmış 4 milyon kadını kapsayan ulusal veri analizi çalışmasında, HPV aşısı yapıldıktan sonra multipl skleroz veya diğer demiyelinizan hastalıklar için risk artışı olmadığı tespit edilmiştir. Aşılarla ilgili bir diğer spekülatif konu da yaşamın erken döneminde verilen aşıların bağışıklık sistemini baskılayabileceği iddialarıdır. Aşılanmış ve tüm aşıları yapılmamış 3 ile 5 yaş arasındaki çocuklarda çocukluk aşılarının immün yanıtının incelemesi ile yapılan çalışma, aşılamanın immün sistemde uzun süreli kalıcı değişikliğe neden olmadığını göstermiştir.11
Dr. Ecz. Derya BEKTAŞ
Kaynaklar
1. Anne M. Hurley, Mina Tadrous, Elizabeth S. Miller, Thimerosal-Containing Vaccines and Autism: A Review of Recent Epidemiologic Studies,The Journal of Pediatric Pharmacology and Therapeutics. 2010 Jul-Sep; 15(3): 173–181.
2. C.John Clements, The evidence for the safety of thiomersal in newborn and infant vaccines, Vaccine, Volume 22, Issues 15–16, 7 May 2004, Pages 1854-1861.
3. Thiomersal in Vaccines. Erişim 30 Kasım,2019. https://www.who.int/vaccine_safety/committee/topics/thiomersal/questions/en/
4. Madsen KM, Lauritsen MB, Pedersen CB, Thorsen P, Plesner AM, Andersen PH, Mortensen PB. Thimerosal and the occurrence of autism: negative ecological evidence from Danish population-based data, Pediatrics. 2003 Sep, 112(3 Pt 1):604-606.
5. Robert Schechter, Judith K. Grether, Continuing Increases in Autism Reported to California’s Developmental Services System. Archives of General Psychiatry. 2008; 65: 19-24.
6. Siva N. Thiomersal vaccines debate continues ahead of UN meeting. Lancet. 2012; 379(9834):2328
7. Yüksel GH, Topuzoğlu A. Aşı Redlerinin Artması ve Aşı Karşıtlığını Etkileyen Faktörler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2019; 4(244-258).
8. Aşı Portalı. Aşı İçerikleri. Erişim 30 Kasım, 2019.
https://asi.saglik.gov.tr/genel-bilgiler/36-asi-icerikleri.html
9. Mitkus RJ, King DB, Hess MA, Forshee RA, Walderhaug MO. Updated aluminum pharmacokinetics following infant exposures through diet and vaccination. Vaccine 2011; 29:9538–43.
10. Karwowski MP, Stamoulis C, Wenren LM, et al. Blood and hair aluminum levels, vaccine history, and early infant development: a cross-sectional study. Acad Pediatr 2018; 18:161–5.
11. Frank De Stefano, Heather Monk Bodenstab and Paul A. Offit , Principal Controversies in Vaccine Safety in the United States, Clinical Infectious Diseases, 2019;69(4):726–31
12. Vellozzi C, Iqbal S, Stewart B, Tokars J, DeStefano F. Cumulative risk of Guillain-Barré syndrome among vaccinated and unvaccinated populations during the 2009 H1N1 influenza pandemic. American Journal of Public Health 2014; 104:696–701.
13. Baxter R, Bakshi N, Fireman B, et al. Lack of association of Guillain-Barré syndrome with vaccinations. Clinical Infectious Diseases. 2013; 57:197–204.
