.jpg)
Ülkemizde ve diğer ülkelerde obez bireylerin sayısı günden güne hızla artmaktadır. Obezite, yanlış beslenme ve yetersiz fiziksel aktivitenin bir sonucudur ve beraberinde çeşitli hastalıkları da getirmektedir.
Obezite genel olarak yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının istenilen düzeyin üzerine çıkmasıdır. Yetişkin erkek bireylerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %20-25'ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranların erkeklerde %25, kadınlarda %30'un üzerine çıkması obeziteyi oluşturmaktadır. Tanı koyma kriteri kişinin Beden Kitle İndeksi'nin (BKI) hesaplanması ile olmaktadır. Beden Kitle İndeksi; bireyin vücut ağırlığının boyunun karesine bölünerek hesaplanan bir değerdir. İdeal ağırlık değeri 18,5-25 arasındadır. Bu değer 25-30 arasında ise birey fazla kilolu, 30 ve üzeri ise kişi obezite tanısı alır. Ayrıca bel çevresi ölçümü de diğer bir değerlendirme yöntemidir. Kadınlarda bel çevresi 80 cm üzerinde olması risk, 88 cm üzerinde olması ise sağlık açısından tehlike oluşturmaktadır. Erkeklerde ise bu rakamlar 94 cm üzerinde riskli,102 cm üzerinde olduğunda sağlık tehlikesi oluşturmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2016 verilerine göre ülkemizde 18 yaş altı bireylerin %11.5'i, 18 yaş üstü bireylerin ise %32.1'inin obez olduğu bildirilmiştir.
Türkiye'de kanserlerin %35'i beslenme, %30'u sigara kullanımı ve maruziyeti, %10-15'i enfeksiyon hastalıkları nedeni ile oluşmaktadır. Obezite, kanser için risk faktörleri arasında belirli bir etkiye sahiptir. Tüm Dünya'da ve ülkemizde meme, böbrek, prostat, kolorektal, endometrial, pankreas ve over kanserlerinde artışın önemli bir nedeni olarak gösterilmektedir. Özellikle abdominal şişmanlığın çeşitli kanser türlerinin oluşumunda da etkili olduğunu gösteren çalışmalar dikkat çekmektedir. Obezite ve kolorektal kanser ilişkisini destekleyen pek çok çalışma bulunmaktadır. Kalori tüketimin fazla olduğu ülkelerde kolorektal kanserlere daha sık rastlanmaktadır. Bel çevresi ve bel-kalça oranı, erkeklerde kadınlara göre kolorektal kanserleri için daha güçlü bir gösterge olduğu belirtilmiştir. Endometrial kanseri kilo ile ilişkili olduğu düşünülen ilk kanser çeşididir. Birçok çalışmada kilo artışı ile bu kanser türü arasında lineer bir ilişki olduğu ve kanserden ölümde aşırı kilonun önemli bir faktör olduğu bildirilmektedir. Endometrial kanserli obez hastaların çoğunlukla vücut yağ miktarı yüksekliği ile ilişkili olan nedenlerden hayatını kaybetmesi dikkat çekmektedir. Obez veya fazla kilolu vakalarda renal hücreli kanser riskinde 1,5-2 katlık artış saptanmıştır fakat bunun mekanizması tam olarak anlaşılmamaktadır. Obezite ve aşırı yağ tüketimi faktörlerinden dolayı kadınlarda en sık görülen kanser çeşidi meme kanseridir. Özellikle menopoz sonrası kadınlar için risk faktörü olabilmektedir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada, kadınların %60'ında menopoz ile birlikte kilo artışı saptanmıştır ve meme kanserinde risk faktörü olabileceği belirtilmiştir. Günümüzde yapılan geniş çaplı kohort çalışmalarında da obezite ile birlikte prostat kanseri riskinde artış bulunmaktadır.
Sonuç olarak kanser ve obezite arasında bir ilişki olduğu, farklı organlarda kanseri tetiklediği yapılan çalışmalarla belirtilmektedir. Kanserden korunmak için kilo kontrolünün sağlanması ve bunun devamlılığının getirilmesi gerekmektedir. Bunun için ise fazla miktarda yağ tüketiminden, paketli ve işlenmiş gıda tüketiminden kaçınmak gerekmektedir. Gerekli miktarda lif tüketimi sağlanmalıdır. Kuru baklagil, sebze-meyve ve tam tahıllı ürünler de mutlaka tüketilmelidir. Dengeli bir beslenme ve düzenli yapılan fiziksel aktiviteler ile obeziteden korunmada en önemli yol olacaktır.
Diyetisyen Nurselen Yıldız
Kaynakça
1- Calle EE, Rodriguez C, Walker-Thurmond K et al.Overweight, obesity, and mortality from cancer in a prospectively studied cohort of U.S. adults.
2- Giovannucci E, Colditz GA, Stampfer MJ et al. Physical activity, obesity, and risk of colorectal adenoma in women (United States).
3- MacInnis RJ, English DR, Hopper JL et al. Body size and composition and colon cancer risk in men. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2004.
4- Chia VM, Newcomb PA, Trentham-Dietz A et al. Obesity, diabetes, and other factors in relation to survival after endometrial cancer diagnosis. Int J Gynecol Cancer 2007.
5- Aslan FE, Gürkan A. Kadınlarda meme kanseri risk düzeyi. Meme Sağlığı Dergisi 2007
6- Engeland A, Tretli S, Bjorge T. Height, body mass index, and prostate cancer: a follow-up of 950000 Norwegian men. Br J Cancer 2003
7- http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
8- hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite
