Uzm. Ecz. Ayşe ARIK

Veriyle donatılmış, yeni bir çağın eşiğindeyiz. İnsan eliyle anlam kazandığında ise birçok alanda devrim niteliğinde etkiler yaşanacak. Bizim mesleğimize yansımaları neler olacak?

Eczacılık mesleği, ilaç tedariği ve danışmanlığından çok daha fazlasını temsil eder. Bu meslek; bilimle, insanla ve etikle örülü bir köprüdür. Ancak son yıllarda bu köprünün altından çok hızlı bir nehir akmaya başladı: Yapay zeka. Kimi bu akıntıya karşı direniyor, kimi hızla içine atlıyor. Ama gerçek şu ki, eczacılık da dönüşüyor, hem de kökten.

Peki bu dönüşüm ne kadar somut ne kadar ütopya? Gelin birlikte, güncel dönüşümlerin izinden gidelim.

 Eczacılıkta Yapay Zekânın Şu Anki Ayak İzleri

1. Klinik Karar Destek ve Dokümantasyon

• Google Health’in Care Studio projesi, elektronik sağlık kayıtlarını daha anlamlı hale getiriyor; eczacılar ve doktorlar hastanın ilaç geçmişine, laboratuvar verilerine daha hızlı erişebiliyor.
• Suki AI, doktorlar için klinik not alma sürecini sesli komutlarla otomatikleştiriyor. Klinik eczacılığa adapte edildiğinde hasta izlem notlarında büyük kolaylık sağlayabilir.

2. Eğitimde ve Hastanede Otonom Sistemler

• ASHP Forecast 2023 raporu, ABD’deki farmasötik kurumların %65’inin, önümüzdeki 3 yıl içinde AI tabanlı sistemleri kullanmayı planladığını bildiriyor.
• Stanford Health Care gibi kurumlarda ilaç hazırlama ve etiketleme robotları zaten aktif olarak kullanılıyor.

3. Reçete Optimizasyonu

• PharmMT ve benzeri modeller, reçeteleri doğal dile çevirerek hasta uyumunu artırma yönünde çalışılıyor. ABD’de test edilen sistemler %94 doğrulukla çalışıyor.

4. Farmakovijilans 2.0

• GSK, sosyal medya, forum ve blog gibi platformlardan gelen verileri YZ ile analiz ederek advers etkileri daha erken raporlayabiliyor.

5. Yeni Nesil Klinik İzlem: PillBot™

• Endiatx tarafından geliştirilen PillBot, yutulabilir ve yönlendirilebilir bir kapsül robot. Mide görüntülemesini yaparken, yapay zekâ ile anormallikleri tanıma üzerine çalışılıyor. Klinik eczacılık tarafında ise ilaç etkileri ve ilaç biyoyararlanımı için takip datası oluşturmada önemli bir adım. 

 Geleceğe Projeksiyon: Eczacı Nerede Duracak?

 Son Söz:

Yapay zekâ, eczacılığı kolaylaştıracak mı yoksa dönüştürecek mi?

Cevap ikisi birden

Yurtdışında eczacılık fakülteleri yapay zeka ile eczacı çözümlerini birleştiren ders ve eğitim içeriklerini oluşturmaya başladılar. Bu eczacılığın yapay zeka adaptasyonu için etik çerçevede çok kıymetli bir adım.

Eczacılık, algoritmalarla değil, insan eliyle anlam bulan bir bilimdir. Ama eğer bu eli veriye dokundurmazsak, geleceğin sağlığında yalnızca izleyici oluruz. Şimdi yapmamız gereken şey, bu teknolojileri korkmadan anlamak, mesleğimizin etik çerçevesiyle şekillendirmek ve gerçek ihtiyaçlara hizmet eden sistemler tasarlamaktır. Çünkü hâlâ geçerli olan bir şey var:

“Bilgiyi kaynak sunabilir; mesleki bilgeliği taşıyacak ve yorumlayacak olan yine eczacılardır.”

KAYNAKLAR

https://www.healthcare.digital/single-post/google-care-studio-improving-patient-outcomes

https://www.suki.ai/

https://www.ashp.org/?loginreturnUrl=SSOCheckOnly

https://www.researchgate.net/publication/359865013_
PharmMT_A_Neural_Machine_Translation_Approach_to_
Simplify_Prescription_Directions

//efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://
medsafe.govt.nz/consultations/phv-guideline-submission-glaxosmithkline.pdf

https://endiatx.com/

Dünyada Eczacılık / Son Eklenen

Yapay Zeka Eczacılığı Nereye Götürüyor?

• Uzm. Ecz. Ayşe ARIK
• 27-06-2025

İngiltere’deki Eczacılık Modeli

• Ecz. Ömrüm Ergüven
• 27-05-2025

Astrofarmasi – Uzay Eczacılığı

• Uzm. Ecz. Ayşe ARIK
• 13-02-2024

Eczacıların Sorumlulukları Artsın

• Eczacının Sesi/ Dünyada Eczacılık
• 11-11-2023

Yapay Zeka ve Eczacılık

• Uzm. Ecz. Ayşe ARIK
• 01-10-2023

Dünyada Eczacılık / Tüm Yazılar