KANDA VE İDRARDA TATLİL DEĞERLERİ VE YORUMLARI(*)
TAM KAN SAYIMI (HEMOGRAM)
RBC: Red Blood Cells (Kırmızı kan hücrelerinin –eritrosit- sayısı). Bunlar oksijen taşıyan hücrelerdir. Ağır egzersiz ve yüksek rakımda sayıları artarken düşük olması kansızlık (anemi) veya kan kaybını gösterir. Ayrıca hemolize neden olan bazı ilaçlar da eritrosit sayısını azaltabilir. (Referans değer: 3,2-6 M/uL )
HGB: Hemoglobin (HB)Kandaki toplam hemoglobin miktarını gösterir. Anemi, kan kaybı, polistemi (eritrosit sayısının normalden fazla olması) v.b. durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Polistemi, egzersiz ve yüksek rakım hemoglobin miktarını artırırken anemi ise hemoglobin miktarını azaltır. (Referans değer: 10-18 g/dL)
HTC: Hematokrit Kandaki hemoglobin ve eritrosit miktarını gösterir. Bir başka ifadeyle kanın şekilli elemanlarının tüm kana oranıdır. Anemi ve kan kaybı gibi durumlarda miktarı azalır. Buna karşılık vücut su kaybederse (kusma v.b.) ya da yüksek rakımda hematokrit miktarı artar. (Referans değer: 30-55 %)
MCV: Mean Corpuscular Volume. Eritrositlerin ortalama büyüklüğüdür. (Referans değer: 78-105 fL)
MCH: Mean Corpuscular Hemoglobin. Eritrositlerdeki hemoglobin miktarını gösterir. (Referans değer: 25-33 pg)
MCHC: Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration. Eritrosit hemoglobin konsantrasyonunun yüzde olarak ifadesidir. (Referans değer: 30-36 g/dL)
RDW: Red cell Distrubition Width. Eritrositlerin dağılım genişliğini gösterir. (Referans değer: 9-18 %)
PLT: Platelets (Trombosit sayısı) Pıhtılaşmayı sağlayan hücrelerdir. Koagülasyon sistemi ve hemostaz bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Demir eksikliği anemisi ve akut enfeksiyonlarında trombosit sayısı artarken lösemiler, bazı enfeksiyonlar ve kemik iliğinin baskılanması ile trombosit sayısı düşer. (Referans değer: 150-500 K/µ )
MPV: Mean Platelet Volume. Trombositlerin ortalama büyüklüğüdür. (Referans değer: 0-15 fL)
PDW: Platelet Distrubition Width. Trombositlerin dağılım genişliğini gösterir. (Referans değer: 14-65 fL)
PCT: Prokalsitonin. Kalsitonin hormonunun yapımında rol alan bir bileşendir. Sepsis (halk dilindeki adı kan zehirlenmesi) şüphesi bulunan hastalara uygulanan bir kan testidir. PCT değeri, ciddi bir enfeksiyon olan sepsisin teşhisi için yol göstericidir. (Referans değer: 0-0,05 µg/L)
WBC: White Blood Cells (Beyaz kan hücrelerinin-lökosit-sayısı)Vücudun savunmasında ve bağışıklığında görevlidir. Değer aralıklarından yüksek çıkması mikrobik hastalıklara işarettir. Düşük çıkması ise kan kanserini gösterebilir. (Referans değer: 3-12 K/µ)
-NE%: Nötrofil Yüzdesi. Nötrofiller bakterileri öldürerek sindirir. Sayısı olarak diğer beyaz kan hücrelerinden daha fazladırlar ve vücudun enfeksiyona karşı savaşında ilk olarak nötrofiller kullanılır. (Referans değer: 35-80 %)
-LY%: Lenfosit Yüzdesi. Bakteri, virüs ve diğer potansiyel zararlı istilacılara karşı vücut direncini artırmak için antikor üretirler. (Referans değer: 15-50 %)
-MO%: Monosit Yüzdesi. Diğer beyaz kan hücrelerinden daha uzun ömürlü olan monositler bakterilerin ortadan kaldırılmasında kullanılır. (Referans değer: 2-12 %)
-EO%: Eozinofil Yüzdesi. Hücrelerinin ana görevi parazitleri öldürmek ve alerjiye bağlı olarak gelişen iltihabı önlemektir. Kanser hücrelerinin yok edilmesinde de kullanılırlar. (Referans değer: 0-6 %)
-BA%: Bazofil Yüzdesi. Bu hücrelerin görevi kanda enfeksiyon görüldüğünde bağışıklık sistemine haber vermektir. Örneğin alerjik bir reaksiyon sırasında histamin salgılanmasını sağlayarak bağışıklık sistemini vücutta istenmeyen bir madde olduğu konusunda uyarır. (Referans değer: 0-2 %)
BİOKİMYASAL DEĞERLER
CA: Kalsiyum. Endokrin ve metabolik bozuklukların değerlendirilmesinde kullanılır. Ayrıca kemik için de önemlidir. Kemik metastazları, akromegali gibi durumlarda kalsiyum düzeyi artarken D vitamini eksikliği, magnezyum eksikliği, kronik böbrek yetmezliği gibi durumlarda kalsiyum düzeyi azalır. (Referans değer: 8,4-10,5 mg/dL)
PHOS: Fosfor. Fosfor metabolizmasının ve kalsiyum-fosfor dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Böbrek yetmezliği ve akromegali gibi durumlarda, hipoparatiroidide fosfor düzeyi artarken D vitamini eksikliği ve kusma gibi durumlarda, hiperparatiroidi durumunda fosfor düzeyi azalır. (Referans değer: 2,4-4,3 mg/dL)
MAĞNEZYUM: Kemik dokusu, sinir dokusu ve kasların çalışmasını, kalp atımlarını düzenler. Eksikliğinde kaslarda kramplar oluşur. (Referans değer: 1,5-2,3 mg/dL)
POTASYUM: Vücudun su ve pH dengesini sağlamada etkilidir. (Referans değer: 3,5-5,1 mmol/L)
SODYUM: Kan basıncını düzenleyen bir elektrolittir. Vücudun su dengesi üzerinde etkilidir. (Referans değer: 136-145 mmol/L)
ÜREA: Üre. Böbrek fonksiyon testlerinden biridir. Protein metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Yüksek proteinli diyet, susuzluk, uzun süreli açlık, aşırı egzersiz gibi durumlarda, böbreklerin süzme yeteneği azaldığında üre düzeyi artarken düşük proteinli diyet, gebeliğin son dönemleri ve ağır karaciğer hastalıkları gibi durumlarda, emilim sorunlarında, pankreas yetmezliğinde, aşırı su tüketiminde üre düzeyi azalır. (Referans değer: 10-16 mg/dL)
GLU: Glukoz. Kan şekeri. Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. (Referans değer: AKŞ 74-106 mg/dL). Tokluk kan şekeri genelde yemeğin 2. saatinde bakılır.
Hb A1C : Glikozile Hemoglobin. Glikoza bağlanmış hemoglobin (a1c) bileşenini ölçer. Böylece kan plazmasındaki glikoz şekeri yoğunluğunu tespit etmeye yarar. Kan testi sonucunda okunan HbA1c anlık kan şekerini değil, son üç ayın ortalama şeker değerini verir. Yüksek değer; potansiyel şeker hastalığı belirtisidir. Cushing sendromu, böbrek yetmezliği, böbrek üstü bezi kaynaklı tümör, kortikosteroid tedavileri, uzun süreli ve aşırı alkol tüketimi, demir yetersizliği anemisi, B12 eksikliği, hipertrigliseridemi de yüksek değerler oluşturur. Düşük değer; hipoglisemi belirtisidir. (Referans değer: 4-6 %)
TP: Total protein. Kanda protein ölçümü yapılırken esas olarak albümin ve çeşitli globülin fraksiyonları ölçülür.
ALBUMİN: Karaciğer tarafından üretilen bir tür proteindir. Serum albümini de denilen bu yapı kanda en yaygın bulunan proteindir. Vücut gelişimini sağlar ve dokuların onarılmasında kullanılır. Düşük değer; yeterince protein sentezlenemediğinin veya aşırı protein kaybının göstergesidir. Gıdasız kalmak, böbrek fonksiyonlarında bozukluk, karaciğer hastalıkları, kalp yetmezliği, iltihaplı hastalıklar, bazı kanser türleri kanda albumin seviyesi düşüklüğünün nedenleridir. Yüksek değer; ciddi miktarda su kaybı göstergesidir. Kemik iliği sorunları, multipl miyelom, amiloidoz, HIV/AIDS, monoklonal gamopati, süreğen iltihaplı hastalıklar kanda albumin seviyesini yükseltir. (Referans değer:3,5-5,2 g/dL)
BİL-D: Biluribin (konjuge) Direk. Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Karaciğer tarafından üretilir. Safra kesesinde depolanır. Safra sıvısında, kanda ve dışkıda bulunur. (Referans değer: 0-0,3 mg/dL)
BIL-T: Biluribin Total. Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. (Referans değer: 0,3-1,9 mg/dL)
UA: Ürik asit. Gut ve diğer pürin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibinde kullanılır. Gut, böbrek yetmezliği, lösemi ve ağır egzersiz gibi durumlarda ürik asit düzeyi artar. (Referans değer: 3,5-7,2 mg/dL)
BUN: Kan Üre Azotu. Karaciğerin protein parçalaması sonucu açığa çıkan atıktır. Üre azotu açığa çıktıktan sonra kandan süzüldüğü yer olan böbreklere taşınır. BUN testi, kandaki üre azotu miktarını belirleyerek böbrek fonksiyonlarının yeterli olup olmadığını kontrol eder. (Referans değer: 7,94-20,09 mg/dL)
ALT: Alanin Aminotransferaz. Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Karaciğer hastalıkları, kas zedelenmeleri, akut ve böbrek yetmezliği gibi durumlarda ALT düzeyi artar. (Referans değer: 0-50 U/L)
AST: Aspartat Aminotransferaz. Bütün vücut dokularında bulunmakla beraber, karaciğer, kalp ve iskelet kası en çok bulunduğu dokulardır. Herhangi bir nedene bağlı olarak karaciğer hücre zedelenmesi veya hasarı, kalp ve iskelet kası travması, kalp yetmezliği ve ağır egzersiz gibi durumlarda miktarı artar. (Referans değer: 0-50 IU/L)
ALP: Alkalen Fosfataz. Karaciğer, safra kesesi ve kemik dokusuna bağlı hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Siroz, gebelik ve çocukların büyüme dönemlerinde ALP düzeyi artar. (Referans değer: (yetişkinlerde) 25-100 U/L)
LDH: Laktat Dehidrogenaz. Kalp ve karaciğer hastalıklarının tanısında kullanılır. Orak hücre anemisi ve lenfoma gibi durumlarda miktarı artar. LDH seviyesi yaş ilerledikçe düşer. (Referans değer: (18 yaş üstü) 122-222 U/L)
GGT: Gamma glutamil transferaz. Karaciğer sağlığı hakkında fikir verir. Ayrıca safra kanalı tıkanıklığını teşhis etmek için kullanılır. (Referans değer: 0-55 IU/L)
CK-MB: Kreatin Kinaz (CK). İskelet ve kalp kasında dejenerasyona yol açan durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Ağır egzersiz, gebeliğin son dönemleri ve doğum gibi durumlarda miktarı artar. Referans değer: erkeklerde <6,7 ng/mL, kadınlarda <3,8 ng/mL)
KREATİNİN: Kan testindeki kreatinin değerleri böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını anlamaya yarar. Kanda kreatinin yüksekliği genelde böbrekte bir sorun olduğu anlamına gelir. (Referans değer: 0,67-1,17 mg/dL)
AMYL: Amilaz. Pankreas fonksiyon testlerinden biridir. Alkol kullanımı miktarını artırırken pankreas yetmezliği amilaz düzeyini azaltır. (Referans değer: 28-100 U/L)
ALKALEN FOSFATAZ: Yüksekliği karaciğer, kemikler, bağırsaklar, böbrekler ve hamile kadınlarda plesantada bir sorun olduğu anlamına gelir. (Referans değer: 30-120 U/L)
FE: Demir. Her türlü anemi, demir eksikliği ve demir zehirlenmesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Demir eksikliği anemisi gibi durumlarda demir düzeyi azalır.
FERRİTİN: Ferritin hücrelerimiz içinde bulunan bir tür proteindir. Daha sonra kullanmak için demir depolar. Ferritin kan tahlili, dolaylı yoldan vücuttaki demir miktarını ölçer. (Referans değer: 23,9-336,2 ng/mL)
DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ, TOTAL (TIBC): Total demir bağlama. kandaki proteinler tarafından bağlanarak taşınan toplam demir miktarını belirler. Kandaki demirin tamamına yakını transferin ile taşındığından, TIBC miktarı aynı zamanda transferin miktarını da yansıtır. (Referans değer: 250-400 µg/dL)
DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (UIBC): (Referans değer: 155-300 mg/dL)
VİTAMİN B12 : Kırmızı kan hücrelerinin oluşumuna ve merkezi sinir sisteminin sağlıklı işleyişini sürdürmesine yardımcı olur. (Referans değer: 126,6-505 pg/mL)
VİTAMİN D: Uzun süreli D vitamini eksikliğinin meme kanseri, kolon kanseri, pankreas kanseri, kalp hastalıkları, depresyon gibi pek çok ciddi hastalığı tetiklediği biliniyor.
KOLESTEROL (TOTAL): Aslında vücudumuz için son derece yararlı bir steroid olan kolesterolün fazlası damar sertliğine yol açar. Değerlendirirken kişinin genetik etkisi, yaşı ve cinsiyeti de göz önünde bulundurulmalıdır. (Referans değer: 0-200 mg/dL) . Ancak, önlem alınmasını gerektirecek değer 240 mg/dL ve üzeridir.
LDL: Ldl kolesterol vücuttaki kolesterolü taşımakta, farklı organ ve dokulara ulaştırmaktadır. Fakat vücutta ihtiyaç fazlası kolesterol olduğunda, bunun fazlası kan dolaşımında bulunur. Zamanla kan dolaşımındaki Ldl kötü kolesterol yoğun ve küçük parçacıklar haline gelir. Bunlar damarların duvarlarında birikerek plak oluşumuna neden olurlar. Plaklarda bulundukları alanda iltihap, kanama ve kireçlenme etkisi yaratarak damarda kireçlenmeye ve tıkanmaya neden olur. Bu yüzden Ldl kötü kolesterol olarak bilinir. (Referans değer: 0-130 mg/dL). Diğer risk faktörleri düşük olan kişilerde 160 mg/dL'ye kadar olan değerler tolere edilebilse de, damar tıkanıklığı, şeker hastalığı gibi risk faktörleri olan kişilerde LDL kolesterol değeri 80 mg/dL'nin altında olmalıdır.
HDL: Hdl kolesterol değerleri damarların kötü kolesterolün etkilerinden korunmasını sağlayan en önemli unsurdur. Düşük olması durumunda kroner kalp hastalığı riski de artar. (Referans değer: 30-60 mg/dL)
TRİGLİSERİT: Karaciğerde üretildiği gibi, karbonhidrat grubu olan patates, şeker, nişasta, pirinç gibi besinlerden alınmaktadır. Karaciğerde yakılmayan her şeker depo edilmek üzere trigliseride çevrilir. Kalp krizi ve felç nedenlerinden biridir. (Referans değer: 0-150 mg/dL)
HORMON TESTLERİ
SERBEST T3: Total T3 Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidide (tiroid bezinin çok çalışması) artarken, hipotiroidide (tiroid bezinin yetersiz çalışması) azalır. Kronik hastalığı olan veya uzun süre hastanede yatmış olan hastalar ötiroid olsalar bile TT3 düzeyi düşük bulunabilir. T3 otoantikorlarının bulunduğu durumlarda ise TT3 yüksek, TT4 normal çıkabilir. (Referans değer:2,1-3,8 pg/mL)
SERBEST T4: Total T4Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hipertiroidide artarken, hipotiroidide azalır. Tiroksin replasman tedavisi alan kişilerde TT4 yüksek bulunabilir. T4 otoantikorlarının bulunduğu durumlarda ise TT4 yüksek, TT3 normal çıkabilir. (Referans değer:0,60-1,25 ng/dL)
TSH: Tiroid-Stimulating Hormon (Tiroid Uyarıcı Hormon) Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde ve tedavi takibinde kullanılır. Hipotroidizmde TSH düzeyi artarken hipertiroidizmde TSH düzeyi azalır. (Referans değer: 0,34-5,6 mU/mL)
AFP: Alfa-FetoproteinHepatoselüler ve germ hücreli karsinomlarda (karsinom = kötü huylu tümör) kullanılan bir tümör belirleyicisidir. Bazı kanserlerde de ( pankreas, mide, kolon, akciğer v.b.) AFP düzeyi yükselebilir. Siroz, hepatit ve alkolik karaciğer hastalığı gibi durumlarda da AFP seviyesinde artış olabilir. Ayrıca anne karnındaki bebeğin kanında bulunan bir plazma proteinidir. Bebeğin sağlık durumu hakkında fikir verebilir. AFP seviyesinin 6 ng/mL'den az olması istenir.
CEA: Kolon, rektum, akciğer, meme, karaciğer, pankreas, prostat, mide ve over kanserlerinde CEA düzeyi artar. Özellikle kolorektal kanserler ve ileri evre meme kanserlerinde takipte kullanılabilir. Sigara içenlerde CEA düzeyi yüksektir. Bu yüzden tarama testi olarak kullanılması doğru değildir.-CA 125:Özellikle over malignitelerinin (yumurtalık kanseri) takibinde kullanılan bir tümör markeri yani bir tümör belirleyicisidir. Ayrıca sağlıklı insanların %1′inde CA 125 düzeyi yüksek olabilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır. CEA seviyesinin 5 ng/mL'den az olması istenir.
CA 15–3: Meme kanserinin tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Özellikle metastatik meme kanserlerinin (diğer organlara yayılmış olan meme kanseri) %80′inde CA 15–3 düzeyi artar. Ayrıca diğer bazı kanserlerde (pankreas, akciğer, over, kolon, karaciğer v.b.), hepatit, siroz ve tüberkülozda CA 15–3 düzeyi yükselebilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
CA 19–9: Tüm gastrointestinal sistem kanserleri ve diğer adenokarsinomlarda CA 19–9 düzeyi artar. CA 19–9 düzeyi ile tümör kitlesi arasında ilişki yoktur. Ayrıca siroz gibi bazı durumlarda CA 19–9 düzeyi yüksek görülebilir. Tarama testi olarak kullanılmamalıdır.
PSA: Prostat-Spesifik Antijen. Spermin sıvılaşmasını sağlayan bir enzimdir. Prostat hastalıklarının (özellikle prostat karsinomları ve benign prostat hiperplazisi) tanı ve takibinde kullanılır. (Referans değer: 0-4 ng/mL)
Free PSA: Serbest PSA. Sebest psa kanda proteinlere bağlı olmadan serbest olarak dolaşan PSA oranını belirtir. Prostat hastalıklarının tanı ve takibinde kullanılır. %psa oranı azaldıkça prostat kanseri ihtimali artmaktadır.
HEPATİT TESTLERİ
Hepatit Paneli ( Eliza )
HBsAg:Akut veya kronik HBV (Hepatit B Virüsü) enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. HBV enfeksiyonu sırasında serumda ortaya çıkan ilk serolojik markerdir. HBsAg’nin 6 aydan uzun süre bulunması kronik taşıyıcılık veya kronik karaciğer hastalığının göstergesidir.
Anti-HBs:HBV’ ye karşı immünitenin tespitinde kullanılır. HBV enfeksiyonunun bitişiyle beraber (HBsAg kaybolduktan sonra) anti-HBs oluşur. Ayrıca HBV aşılamasından sonra immünitenin tespitinde de kullanılır.
Anti-HAV IgM:Akut HAV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. 15–45 günlük bir inkübasyonu takiben semptomların ortaya çıkması ile beraber kanda görülür ve genelde 3–6 ay pozitif kalır.
Anti-HAV Total:Hepatit A’ya karşı immünitenin olup olmadığının değerlendirilmesinde kullanılır.-HBeAg:HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. Enfeksiyonun erken evrelerinde, HBsAg’den sonra ortaya çıkar. Virüste aktif viral replikasyonun olduğunu gösterir.
Anti-HBe:HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. HBeAg ortadan kaybolduktan sonra görülür. Anti-HBe pozitif olan kronik taşıyıcıların karaciğer histolojileri ve karaciğer fonksiyon testleri genellikle normaldir.
Anti-HIV:HIV tanısında kullanılır. (Aids)-Anti-HCV:HCV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Genelde HCV enfeksiyonunun geç evresinde kanda bulunur. Anti-HCV’nin bulunması immüniteyi sağlamaz. Pozitif sonuçlar diğer yöntemlerle doğrulanmalıdır.
SEROLOJİ TESTLERİ
ASO: Antistreptolizin O. Streptolizin O’ya karşı kanda dolaşan antikorlardır. A grubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonlarının tanısında ve takibinde kullanılır. (Referans değer: 0-200 mg/dL)
CRP: C-Reaktif Protein. Nonspesifik bir akut faz reaktanıdır. Enfeksiyon ve enflamasyonların (vücudun bir yerinde iltihabi bir durum oluştuğunda onun etrafında oluşan kızarıklık) değerlendirilmesinde kullanılır. Yüksekliği koroner kalp hastalığı riskinin erken bir göstergesi olduğu için bu hastalığın taraması amacıyla da kullanılır. (Referans değer: 0-5mg/dL)
RF: Romatoid Faktör. IgG’ ye karşı kanda dolaşan antikorlardır. Romatoid artrit (iltihaplı romatizma), miks bağ dokusu hastalığı ve bazı akut iltihabı hastalıklarda RF düzeyi artar. (Referans değer: 0-14 IU/L)
Sedimentasyon: ESR. Eritrositlerin (alyuvarların) çökme hızları ölçülür. Virüs hastalıkları, mononükleoz, polisitemi, talasemi minör rahatsızlıklarında düşük, enfeksiyon hastalıkları, tümörler, tüberküloz, romatizmal ateş, romatoid artrit, kollajen doku hastalıkları, Glomerüloreflit, Miyokard Enfarktüsü gibi rahatsızlıklarda yüksek hız görülür. (Referans değer: Kadın 8-20, erkek 5-15)
IgA: İmmünglobulin A. Özellikle sekresyonlarda bulunur ve virüs nötralizasyonunda rol oynar. Siroz, kronik karaciğer hastalıkları ve kronik enfeksiyonlarda IgA düzeyi artarken, immün yetmezlikleri ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgA düzeyi düşer. (Referans değer: 12 yaş üzeri 40-350mg/dL)
IgG: İmmünglobulin G. Bakteri, virüs ve toksinlere karşı uzun süreli koruyuculuğu sağlayan antikorlardır. Karaciğer hastalıkları, kronik tekrarlayan enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve bazı malignitelerde IgG düzeyi artarken, immün yetmezlikleri ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgG düzeyi düşer. Referans değer: Kanda 5 yaş üzeri 650-1600 mg/dL, Beyin-Omurilik sıvısında 15-60 yaş arası 3,3-6,1 mg/dL)
IgM: İmmünglobulin M. Bakteri ve virüslere karşı üretilen ilk antikorlardır. Enfeksiyonların akut fazı, otoimmün hastalıklar, kronik karaciğer hastalıkları ve bazı lenfomalarda IgM düzeyi artarken, immün yetmezliği ve protein kaybına neden olan hastalıklarda IgM düzeyi düşer. (Referans değer: 12 yaş üzeri 50-300 mg/dL)
IgD: İmmünglobulin D. IgD myelomasının tanı ve takibinde kullanılır. (Referans değer: Kadın <80,6 mg/L, erkek <41,0 mg/L)
IgE: İmmünglobolin E. Allerjik hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. (Referans değer: 15 yaş ve üstü 1-100 IU/L)
C3: Akut faz reaktanlarından biridir.
C4: Akut faz reaktanlarından biridir.
Lp(a): Lipoprotein (a). Lipoprotein (a)’nın artması inme riskini artırır. Ayrıca kontrolsüz diyabette lipoprotein (a) düzeyi artabilir. (Referans değer: 0-30 mg/dL)
APO A: Apolipoprotein A. HDL, şilomikronlar ve VLDL’nin başlıca protein komponentidir. Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır. Abetalipoproteinemi, lipoprotein lipaz kofaktör eksikliği, hipertrigliseridemi, kontrolsüz diabet, kronik böbrek yetmezliği ve sigara içimi APO A düzeyinde azalmaya neden olur. APO A düşüklüğü prematüre koroner kalp hastalığı açısından risk oluşturur.
APO B: Apolipoprotein B. LDL’nin başlıca protein komponentidir. Koroner kalp hastalığı ve inme riskinin değerlendirilmesinde kullanılır. Prematür koroner kalp hastalığı, diabet, böbrek yetmezliği, karaciğer hastalıkları ve gebelik APO B düzeyini artırırken, kronik anemiler ve kilo kaybında APO B seviyesi azalır.
İDRAR TAHLİLLERİ
Renk: Sarı olmalı.
Görünüş: Berrak olmalı.
Sg: Dansite (Yoğunluk) Referans aralığı 1.010 ─ 1.020 arasındadır. Bu aralıklar dışında olduğunda Refraktometre adı verilen cihazla tekrar ölçüm yapılır. İdrarın soğutulması ve idrarda protein atımı dansiteyi artıran faktörlerdir.
pH: Referans aralığı 4.8–7.4 arasında olmalıdır. Ortalama pH 6 olarak kabul edilebilir. Kan transfüzyonları, kusmalar, uzun süren soğuk banyo ve alkali yapıcı maddelerin fazla alımı idrar pH’ının artmasına neden olur. Şeker hastalığı, gut, lösemi, yüksek proteinli diyet, akut eklem romatizması, C vitamini eksikliği ve asidik ilaçların alınması idrar pH’ını azaltan nedenlerdir.
LEU: Lökosit. İdrarda lökoside rastlanması patolojik etki olduğunu gösterir.
ERY: Eritrosit. İdrarda kan olduğunu gösterir.
NIT: Nitrit. İdrarda nitrit bulunması nitrit üreten bakterilerin varlığını gösterir.
PRO: Protein. Genellikle hamilelerde görülür. Normalde sık rastlanmaz. Normal hastalarda rastlanması böbrek rahatsızlığını gösterir. Ayrıca idrarla atılan proteinin tipi tanı için önemlidir.
GLU: Glikoz. Negatif çıkması beklenir. Kanda aşırı derecede glikoz artarsa idrarda da çıkması beklenir. Ancak bazı hastalarda kanda glikoz fazla olsa bile idrarda görülmeyebilir. Şeker hastalığı, gebelik, uzun süre açlık ve kurşun zehirlenmesi idrarda glikoz düzeyinin artmasına neden olur.
KET: Keton. Genellikle aç kişilerde ortaya çıkar. Hasta ne kadar aç ise keton o kadar yüksektir. Ayrıca diyabetli hastalarda da rastlanır. Ateş, ishal ve şiddetli kusmalar da idrarda keton miktarını artırır.
UBG: Ürobilinojen. (Referans değer <1)
BIL: Bilirubin. Normalde idrarda bulunmaz. Sarılık gibi durumlarda ortaya çıkar.
SPERMİOGRAM DEĞERLERİ
Renk: Homojen, gri-opelasan.
Miktar: 2-6 mL.
pH: 7,2-8,0
Total sperm sayısı: 40.000.000/ejakülattan büyük olmalıdır.
Konsantrasyon: 20.000.000/mL ve daha fazla.
Lökosit: 1.000.000/mL'den az.
Likefaksiyon: Sıvılaşma. Oda ısısında 40-60 dakikada likefiye olmalıdır.
Aglütinasyon: Spermlerin değişik yerlerinden birbirlerine yapışmaları. Normalde olmamalıdır. İmmunolojik nedenli kısırlık olabilir.
Motilite: Hareketlilik. Ejakulasyonu takiben 1 saat içinde spermlerin %50 veya daha fazlasının ileri progresyon ( hareket) göstermesi (a + b kategorisinde); veya %25 yada daha fazlasının hızlı (a kategorisinde) progresyon göstermesidir.
Morfoloji: Spermlerin şekli. En az % 30 sperm normal morfolojide olmalıdır. Kruger testinde ise bu oran en az % 14 ve üstü olmalıdır.
Vitalite: Spermlerin canlılığı % 75 veya üzerinde canlı sperm bulunmalıdır.
(*) Verilen değerler testin yapıldığı laboratuara, kullanılan metoda ve testin yapıldığı cihaza göre değişiklik gösterebilir. Bu yazıda yer alan değerlerin çoğunda İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü Hasta Laboratuar verileri ve ilgili web sayfalarındaki değerler baz alınmıştır ve bir fikir vermeyi amaçlamaktadır. Yapılan tahlil sonuçları mutlaka hastanın doktoru tarafından yorumlanmalıdır.
