Ecz. Şeyma ŞAHİN
Prostat bezi: Salgı bezidir. Mesane ve üretra arasına yerleşmiştir. Ayrıca spermlerin testislerden getiren vas deferans adı verilen kanalların açıldığı yerdir. Görevi boşaltım esnasında idrar torbasından idrarı taşımak ve ejakülasyon esnasında spermin iletimini sağlamaktır. Ayrıca meni sıvısının içeriğinde bulunan, spermleri besleyen ve onları kadın üreme sistemi içerisine ilerlerken koruyan özel bir proteini salgılar.
- Kadınlarda bulunan Skene bezi (amaçlardan biri üretral açıklığı kayganlaştırmaya yardımcı olan bir sıvı salgılamaktır, ayrıca kadınlarda boşalma kısmında yardımcı olduğu düşünülmektedir. Sıvı PSA ve asitfosfataz içermektedir ) erkeklerde bulunan prostatın eşdeğeridir.
- Kanser dışında 3 hastalığı yaygın olarak bilinir.
- Bening prostat hiperplazi
- Akut bakteriyel Prostatit
- Kronik prostatit
Şekil: https://www.singhealth.com.sg/patient-care/conditions-treatments/prostate-cancer
Prostat kanseri: Sekresyondan sorumlu olan yaklaşık 50 adet tübülo alveolar yapıdaki küçük bez yapısı kanserin geliştiği yerdir.
- Yavaş ya da hızlı gelişebildiği gibi metastaz da yapabilir.
- Başlangıçta hiçbir belirti vermeyebilir ama iİerleyen aşamalarda işemede zorluk, idrarda kan ya da pelviste, sırtta veya işeme sırasında ağrıya sebep olabilir.
NOT: İyi huylu prostat büyümesi olarak bilinen hastalık da benzer belirtiler verebilir.
- Tüm kanserler içerisinde sıklığı %13 olup solunum yolu kanserinden sonra en sık tanı alan kanserdir. Kansere bağlı ölümde 4. Sıradadır.
- Bir erkekte 0-39 yaş arasında prostat kanserine yakalanma olasılığı %0.01 iken, 40-59 yaş arası %2.58, 60-79 yaş arası ise %14.7 ve yaşam boyu prostat kanseri gelişme olasılığı %17.8’dir
- Afrikalı erkekler 8 üstü Gleason skoruna sahiptir ve ırklara göre en fazla görülme oranı Afrikalılardadır.
- Örneğin PSA seviyeleri de siyah erkeklerinde beyaz erkeklere göre daha yüksektir.
- Kromozom 8q24, 12q24 ve 1q24-25 taşıyanlarda risk artar.
- AfroAmerikanlarda ZFHX3, TP53 mutasyonları ve ETV3 fokal delesyonu ve MYc amplifikasyonu prostat kanserine bağlı ölüm artışı demektir.
- Obezite prostat kanseri riskinde artış demektir. ( yüksek insülin, östradiol, IGF-1 leptin seviyesi, düşük testosteron ve adinopektin-glikoz seviyelerinin yanı sıra yağ asidi parçalanmasının düzenlenmesinde rol alan bir protein hormonu- seviyesi durumunda daha agresif prostat kanserine sebep olur.)
- 1950 lerden bu yana prostat tedavide orişektomi (her 2 testisin birden alınması) kullanılmıştır. Diğer yöntem kimyasal kastrasyon olmuştur. (hadım)
PROSTAT KANSERİ EVRELEME:
- Gleason sistemi kullanılarak evrelenir. Gleason prostatın glandüler yapısının histolojik değerlendirmesidir.
- Kanser hücreleri, normal prostat hücrelerine ne kadar benzedikleri esas alınarak 2 ila 10 arasında evrelenirler.
1-normal
2-minimal anormalite
3-değişik şekillenme ve gland aralıkları
4-glandüler bölünme görülür
5-hücrelerin solid yapısı gözlemlenir
Fakat kanserde buna ek olarak bir toplama işlemi yapılır ve 6 dan 10a kadar skorlanır. Örneğin minimal anormalite (2) glandüler bölünme (4)= 2+4=6 şeklinde skorlanır.
6-hafif
7-orta
8-10-şiddetli agresif prostat kanseridir.
Şekil: https://www.pcf.org/about-prostate-cancer/diagnosis-staging-prostate-cancer/gleason-score-isup-grade/
- Normal hücrelerden çok farklı gözükenlere yüksek evre verilir ve bu hücrelerin hızlı büyümeleri olasıdır.
- Kanserin ne kadar lokalize veya yayılmış olduğunu tanımlamak için genelde klasik bir evreleme sistemi kullanılmaktadır.
- Kanserin hangi evrede olduğunun belirlenmesi, sizin için en iyi tedavi planının geliştirilmesi açısından önemlidir.
Şekil: https://radiologyassistant.nl/abdomen/prostate/prostate-cancer-pi-rads-v2
ANDROJEN RESEPTÖRÜ VE SİNYAL İLETİM MEKANİZMALARI
- Androjen reseptör (AR) m RNA ifadesi attıran mekanizma AR geninin amplifiye olmasıdır. (%20-33) %10 luk bölümde ise nokta ve somatik mutasyonlar vardır. Böylece AR’ nin transkripsiyonel aktivitesinde değişimler görülür.
- Yapılan çalışmalarda prostatik androjen ile testiküler androjenin yer değiştirebileceği gösterilmiştir.
- Kemik, kas, prostat, adipoz doku, üreme, kardiyovasküler, immun, nöronal ve hematopoetik sistemler üzerinde androjenin etkinliği vardır.
- Fiziksel olarak androjenler erkeklerde libido, spermatogenez, kas kütlesi, kas uzunluğu, kemik mineral yoğunluğu ve eritropozisi kontrol etmektedir.
- En güçlü androjen kolesterolden sentezlenen testosterondur. (testosteron dışındakiler: dehisdroepiandosteron (DHEA) ve dihidrotestosteron ( DHT )
- Testisteki leydig hücreler, daha düşük miktarda adrenal korteks, karaciğer ve kadında overlerden sentez edilmektedir.
- Dihidrotestosteronun androjen resptörüne ilgisi daha fazladır. Bu yüzden testosteron 5 alfa redüktaz ve sitokrom p 450 enzimlerince DHT na dönüştürülür
- Aynı zamanda testosteron östrojene dönüştürülür.
- Androjen reseptörü geni X kromozomunun q11-12 pozisyonunda AR geni 90 kilo baz’ dan daha uzun bir genomik diziye sahip olup 8 ekzonik bölge tarafından kodlanmaktadır. 919 aminoasitlik protein yapısına sahip olan AR evrimsel süreçte fonksiyonel 4 major domain şeklinde organize olmuştur.
- AR prostat, iskelet kası, karaciğer ve merkezi sinir sistemi gibi androjenlerin hedef aldığı dokularda ifade olmaktadır. adrenal bez, epididimis ve prostat bezinde de yüksek düzeylerdedir.
- AR’nin yapısal organizasyonunda transkripsiyonel aktivasyon fonksiyonu-1 (Activation function-1, AF- 1) ve transkripsiyonel aktivasyon fonksiyonu-2 (Activation function-2, AF-2) olarak ifade edilen iki adet özelleşmiş sinyal dizisi bulunmaktadır.
- 2 majör mekanizma rol oynar;
- Androjen reseptörünün doğrudan androjen uyarımı ile düzenlenen sinyal iletiminin mekanizması
- Büyüme faktörleri, interlökinler ya da kinaz ailesinin üyesi olan moleküller aracılığıyla düzenlenen alternatif sinyal mekanizmalar
- Prostat kanserinde inflamasyon başlatıcılardan biri IL-6 dır. JAK-STAT yolu ve MAPK\PI3K yolu da aktive olur. Diğer sitokin ise IL-8 dir.
- IGF-1, KGF ve HER\Neu gibi reseptör tirozin kinaz androjen bağımsız androjen reseptörünü aktive edebilir.
- EGFR kastrasyon dirençli kanser mekanizmasında etkinidir. (MAP kinaz yolağı aktiflenir.)
- TGF-β normal prostat dokusunda prostat epitelinin büyümesi ve prostatik stromanın farklılaşması üzerine inhibitör etki göstermektedir.
- Prostat kanseri hücrelerinde büyük oranda değişime uğramış AR sinyal iletimi gözlenmektedir. Bu değişimlere hücre içi ve hücre dışı çeşitli uyaranlar sebep olabilmekle birlikte kromozomal değişimler ve mutasyonlarında neden olabildiği bilinmektedir
HASTALIK PROGNOZU
Devamı Gelecek...
