Ecz. Şeyma ŞAHİN
.jpg)
Sümer efsanesine göre Tarıların Dilmun denilen yerde bahçeleri vardı fakat orada su yoktu. Denizlerin Tanrısı, Güneş Tanrısına yerden su çıkarmasını söyledi. Çıkan su ile Dilmun yeşillenmeye başladı.
Yer Tanrıçası Dilmun’ da 8 bitki yetiştirdi. Bunların hepsinin yenmesini yasakladı fakat Bilgelik Tanrısı dayanamayıp hepsini tadınca Yer Tanrıçası onu lanetledi. Bilgelik Tanrısının her bir bitkiye karşılık bir organı hastalandı. Diğer tüm Tanrıların yalvarması üzerine Yer Tanrısı Bilgelik Tanrısını iyileştirmeyi kabul etti ve her organa karşılık Tanrı ve Tanrıçalar yarattı.
Kaburga’ yı iyileştiren Tanrıça’ nın adı Ninti’ dir. Yani” yaşam veren” anlamındadır. Yaşam veren anlamına gelen diğer isim ise Havva’dır.
Adem’ in anlamı ise “kırmızı toprak” tır.
(Kaynak: Muazzez İlmiye Çığ- Ortadoğu Uygarlık Mirası-1)
Sizi kırmızı, kaburga ve yaşam veren üçgeninde sarmalayan bir organ ise kalptir. Onun hastalığı ise hala Dünya’ nın en büyük problemlerindendir.
Tüm dünyada 2015 yılında bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümlerin yüzde %37’sini kalp ve damar hastalıkları oluşturmuştur. Amerikan Kalp Birliği 2017 yılı verilerine göre ABD’de yaşayan her yedi kişiden birinin ölüm nedeni Koroner Arter Hastalığı (KAH)’dır. Kalp ve damar hastalıkları Avrupa’daki ölümlerin %45’ini oluşturmaktadır. Küresel ölçekte kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin 2030 yılında 22,2 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Ülkemizde ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2017 yılında dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle meydana gelen ölümlerin %39,7’sini iskemik kalp hastalıkları oluşturmaktadır. TÜİK kalp ve damar hastalıklarının küresel ölçekte uzun bir süre daha bir numaralı ölüm sebebi olacağını tahmin etmektedir.
Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programına göre ise gelişmiş batılı ülkelerde kalp ve damar hastalıkları nedeniyle ölümler azalma eğilimi gösterirken gelişmekte olan ülkelerde artmaktadır. Ülkemizde ise 3,1 milyon koroner arter hastası bulunmaktadır ve her yıl bu sayı 200 bin artmaktadır.
Amerika’ da 2030’ daki öngörü şudur: Kişilerin %40.5 ‘u kardiyovasküler hastalığa sahip olacak ve bu kişilerden dolayı maddi kayıp direkt ilaç tutarı olarak 18 milyon dolar, verimli çalışamama sonucu indirekt 276 milyon dolar olacaktır.
KORONER ARTER HASTALIĞI
Koroner arter hastalığı nedir?
Koroner arterlerinizin (kalbin beslenmesini sağlayan atar damar), tıp dilinde ateroskleroz (damar sertliği) dediğimiz durumun varlığı nedeniyle daralması veya tıkanmasıdır.
Ateroskleroz: Çeşitli sebeplerden dolayı damarlarda plak oluşumudur. Arterlerinizin (atardamar) iç duvarlarında kolestrol ve yağ birikintilerinin meydana gelmesidir. Damar duvarlarınızda oluşan birikintiler plak olarak adlandırılmaktadır. Bu plaklar arterlerinizi tıkayarak kan dolaşımınızı engeller, kalp kasınıza giden kan akışınızı kısıtlayabilir. Kalbinize giden kan akışı yeterli miktarda olmadığında kalbiniz yapması gereken yaşamsal fonksiyonlarını devam ettiremez.
Koroner arter hastalık belirtileri nelerdir?
Koroner arter hastalığıyla birlikte meydana gelebilecek diğer belirtiler şunlardır:
Bu belirtilerden herhangi birini yaşarsanız, özellikle de bunlar yeni belirtilerse veya daha sık veya şiddetli hissedilmeye başladıysa doktorunuzu aramanız gerekir.
Koroner arter hastalığı kimlerde görülür?
Koroner arter hastalığına ait bulgular genellikle 40 yaş sonrasında görülür. Ancak özellikle aile hikayesi olan bireylerde daha erken yaşlarda da görülebilmektedir. Erkeklerde kadınlara göre yaklaşık dört kat daha sık görülür. Kadınlardaki östrojen hormonunun koroner arter hastalığı açısından koruyucu olduğu öne sürülmektedir. Bu nedenle kadınlarda görülme sıklığı östrojen hormonunun azaldığı menopoz sonrası dönemde artmaktadır.
Koroner arter hastalığı tanısı sıklıkla erkeklerde 50-60 yaşları arasında, kadınlarda ise 60-70 yaşları arasında konulmaktadır.
Kalp krizi (miyokard enfarktüs) nedir?
Kalp kasının bir kısmına akan kan tamamen kesilir veya kalbin enerji ihtiyaçları kan akışının miktarını aşarsa bir kalp krizi (kalp kasının hasar görmesi) meydana gelebilir.
Kalp krizinde koroner arterlerdeki daralmanın bir pıhtıyla tamamen tıkanması söz konusudur. Tıkanan koroner damarın beslediği bölgeye yeterince kan ve oksijen gitmemesine bağlı olarak kalp kasında doku ölümü meydana gelir. Gerçekleşen tıkanmanın yeri ve müdahalenin zamanına göre krizin şiddeti ve ölü dokunun hacmi hastadan hastaya fark eder. Ölü dokunun oluşması kalbin pompa fonksiyonunu olumsuz etkiler. Ölü dokunun hacmi önemli boyutlarda olduğunda kalp yeterince kan pompalayamayabilir ve kalp yetmezliği bulguları gelişebilir. Ayrıca miyokard enfarktüsü hastanın yaşamını da tehlikeye atabilir.
Yaşınız ilerledikçe arterlerinizin içerisinde farklı büyüklüklerde oluşan bu plaklar parçalanabilir ve damarlarınızın kan akımı tekrar sağlanmış olur. Bazı durumlarda ise damarlarınızın tamamen tıkanmasına ve akut koroner sendromlara sebep olabilir.
Akut koroner sendromların 3 tipi bulunmaktadır.
Sık aralıklarla, uzun süre göğüs ağrısı hissedersiniz. Ağız yoluyla aldığınız ilaçlarla şikayetleriniz azalabilir, fakat kararsız göğüs ağrısı olduğu için kalp krizine de sebep olabilir.
Angina Pektoris: Göğüs Ağrısıdır. Yeterli kan akışı olmadan kalp, oksijene ve gerektiği gibi çalışmak için ihtiyaç duyduğu yaşamsal besinlere aç hale gelir. Bu durum anjin adı verilen göğüs ağrısına neden olabilir.
Çekilen elektrokardiyografinizde (EKG) önemli bir değişiklik yoktur. Kan testlerinizde kalp kasınızın zarar gördüğü ortaya çıkmaktadır.
Kalbinize giden kan akışı uzun bir süre boyunca engellenir. Hem EKG’nizde hem de kan değerlerinizde önemli değişikliklere sebep olan bir durumdur.
Tüm akut koroner sendromların acil müdahale ve tedavi gerektirdiğinin bilincinde olmanız gerekir. Araştırmalar akut koroner sendromlarda acil servislerde uygulanan uygulama ve tedavilerdeki gecikmelerin hastalığın tekrar görülme sıklığını ve ölüm oranını arttırdığını göstermiştir.
Erken teşhis, alacağınız sağlık eğitimi ve yaşam şeklinizde yapacağınız değişiklikler sizde oluşabilecek kalp hastalığı riskinin azalmasını sağlayabilir.
NOT: Kendinizde veya yanında bulunduğunuz bir kişide, 15 dakikayı geçen göğüs ağrısı olursa ve dilaltı ilacı (nitrogliserin) alınmasına rağmen ağrı geçmezse mutlaka 112’yi arayarak acil yardım isteyin.
İskemi nedir?
İskemi, daralan arterler kalbin ihtiyacı olan oksijen zengini kanı yeterince sağlayamayacak noktaya ulaştığında meydana gelir. Kalp kası oksijene «aç» hale gelir. Kalbin iskemisi bacaktaki bir krampa benzetilebilir.
EKG nedir?
Kalbin elektriksel aktivitesinin kaydının yapıldığı bir tanı yöntemidir. Cilde yapıştırılan elektrotlar aracılığı ile kalbin elektriksel aktivitesi grafik olarak kaydedilir. Kalp hızı, ritmi, kalp kasına yetersiz kan ve oksijen gidişini gösteren belirtiler, geçirilmiş kalp krizi bulguları EKG yardımı ile teşhis edilebilir.
Efor testi nedir?
Doktorunuzun gerekli gördüğü durumlarda başvurulan bir tanı yöntemidir. Hasta koşu bandı üzerinde koşarken kalp EKG'si kaydedilir. Gizli koroner arter hastalığının tanısının konulmasında yardımcı olan bir tanı yöntemidir.
Koroner atrer hastalıkları için risk farktörleri nelerdir?
Sağlıklı Beslenme Önerileri:
Egzersiz:
Haftada 5 gün 30 dakika
Stresle başa çıkabilme:
-Konuşmadan önce 10’a kadar içinizden sayın.
-Üç defa derin nefes alın.
-Stresli ortamdan uzaklaşın.
-Yürüyün.
-Komşunuza gülümseyin, sevdiğinize sarılın, güzel kokular koklayın.
c. Yaşamaktan zevk almaya çalışın.
d. Hergün dinlenmek için kendinize zaman ayırın.
Koroner arter hastalığında tedavi nasıl planlanır?
Devam edecek...
