GEREKÇE:
Günümüzde hekim hasta ve eczacının bir tek olgu üzerinde anlaşması gerekiyor. Bu olguda hergün karşı karşıya olduğumuz reçetedir. Günün koşulları gereği sağlık alanında hak sahiplerine sosyal güvenlik kurumları tarafından verilen reçetelerden oluşan sağlık karneleri gerek zaman açısından, gerekse ekonomik açıdan görevini tamamlamıştır. İletişim ve bilişim çağını yaşadığımız bu günlerde reçete ve ilişkili olarak ilaç üzerinden yapılan kötü niyetli olayları, gerekse kağıt üzerindeki uygulamaların ilkel şartları ve güvensizliğini ortadan kaldırabilmenin tek yolu e-reçete gerçeğinin doğru algılanmasından, doğru yorumlanmasından geçiyor.
Günlük eczane yaşantımızda görebildiğimiz kadarıyla son derece atıl yürüyen bir reçetelendirme sistemi ve olağan dışı bir kırtasiye ile uğraşmaktayız. Bir reçetenin eczaneye ulaşıncaya kadar geçirdiği evreleri bir yana bırakarak, eczanede yapılan işlemler açısından bir yığın kağıda, kaşe, imza işlemindenn sonra, kuruma fatura edilerek belgelenme aşamasında, fiyat küpürleri, ilaç barkodları, reçete dökümleri, kurum dökümleri, fatura dökümleri, bunların fotokopileri devreye girdiğinde yoğun emek yanı sıra, ekonomik zararın yanı sıra zaman açısından da büyük kayıplara neden olmaktadır. Bir eczane boyutunda hesaplanan bu kayıpların ulusal boyutları ayrıca tartışma konusu olabilir.
Tüm bu sorunların çözümü e-reçete olabilir. Hak sahibi hastalara verilecek yonga içeren kartlar ile reçete bilgileri, hekim-hasta-eczane-kurum arasında bilgi iletişimi sağlayabilir, aynı zamanda hekimin reçete yazımında eksiklikler (tanı, protokol, adet, endikasyon, ilacı yazabilme yetkisi v.b), hasta ilaç kontrolu, eczane-kurum iletişimi anında ekran başında kontrol altında tutulabilir.
İLKELER:
Bu ilkeler, güvenli, daha etkili bir hasta sağlık bakım sistemi yaratma üzerine odaklanmıştır. E-Sağlık Girişimi’nin elektronik reçeteleme (e-reçete) görüşü şu ilkeleri içermelidir:
√ Hasta sağlık bakım dağıtımını geliştirmek için sağlık alnı çalışma bileşenleri elektronik reçete kullanımına hızlı bir şekilde uyum sağlanmasını önermelidir. Bir başka örneği, bankalar sisteminde kullanılan e-kart, manyetik kart kullanımı deneyimleri izlenmelidir.
√ Endüstride ilaç üretimini tasarlayanlarda içinde olmak koşulu ile hem kamu hem de özel sektör çalışanlarının hepsi birlikte çalışarak, elektronik reçete kullanımına hızlı bir şekilde uyum sağlanmasına çalışılmalıdır; çünkü e-reçeteleme, hasta bakımın niteliğini geliştirmekte, tıbbi hataları azaltmakta, verimliliği geliştirmekte ve bütün olarak hasta sağlık bakım sistemi için tasarrufa yönelik mali etkinlik sağlamaktadır.
√ e-reçetelemenin hastanede yatan insanlar ve hastaların yer ve mekan değiştirmesi gibi düzenlemelerden ötürü işlevsel olması gerekir ve
e-reçeteleme, kesintisiz olarak kullanılan gerekli reçete bilgilerini hekim-hasta-eczane-kurum arasında paylaşmayı ön planda tutmalıdır.
Elektronik reçetelemenin temel faydaları şöyle sıralanabilir:
√ Okunması mümkün olamayan, reçete üzerinde karalama, hatalı yazım, uygulama talimatlarına uygunluğu, reçete formatında yazım eksikleri olan reçeteleri ortadan kaldırmak; Klinik kararları kullanarak, ilaç-ilaç etkileşimleri, ilaca bağlı allerjik reaksiyonlar, doz hataları, tedavi tekrarları ve diğer tipteki hatalar gibi önlenebilir hataları reçete yazımı sırasında saptamak;
√ Hekim ve hasta arasındaki iletişimi sağlıklı bir ortama taşımak, hekim- hasta-reçete ilişkisinde olduğu gibi, reçete zinciri içinde yer alan eczane-kurum arasındaki iletişimleride sağlam bir yapıya ulaştırmak;
√ Önemli referanslara ve hasta bilgilerine ulaşımı sağlamak; Klinik tedavi uzmanlarına reçete ilaç maliyet bilgisi sağlamak; Çalışma verimliliğini ekonomik ve zaman anlamında geliştirmek.
√ Uygulanabilir, kullanılabilir, hekim-hasta-eczane-kurum alanlarında birer birer görüşleri alınmış e-reçeteleme sistemlerinin temel koşullarının hızlı bir şekilde geliştirilmesi ve bunlara uyum sağlanmasının önerilmesi.
√ e-reçeteleme sistemleri kolay olmalı ve uygulamaya, öğrenmeye ve hekim-hasta-eczane-kurum tarafından verimli bir şekilde kullanılmaya uygunluğu araştırılmalıdır. Bu tip sistemler, sağlık birimi-eczane-kurum alanlarının günlük iş akışına ve yaşamına destek olmalıdır.
√ Birlikte işlerlilik, saydam kurallar başarılı bir uyum sağlama ve
e-reçetelemenin kullanılması ve tüm taraflarca uygulanabilmesi için önemli etkenlerdir. Kullanıcılar kapalı kurallarla tek taraflı kullanıma yönelik sistemlere mecbur bırakılmamalıdır.
√ e-reçeteleme, sağlık bakım çalışanlarının uygun son teknolojileriye maksimum düzeyde erişmesine olanak sağlamalıdır.
√ e-reçeteleme sistemleri, şimdiki ve gelecekteki bilgi yapısını ve sağlık bakım alanındaki bilişim ve iletişim yetenekelerini desteklemelidir.
√ e-reçeteleme ilerleyen gelişmeler ve artan yararlarıyla bir çok seviyede iletişim kurulmalıdır. Bunlar arasında klinik tedavi uzmanları tarafından kullanılan temel reçeteleme sistemleri, gelişen klinik tedavi kararlarını destekleyen sistemler, eczanelerle otomatik iletişim kurabilen sistemler. Klinik tedavi uzmanları, değişik aşamalarda kendilerini hazır hissetme durumlarına göre farklı seviyelerdeki sistemleri kabul edebilecekler, daha sonra daha gelişmiş seviyelere çıkabileceklerdir. e-reçete yazımı sırasında hekime ilaç bazında mali uygulama talimatları hakkında bilgi verilebilmelidir.
√ Sağlık bakım hizmetinde hasta-hekim ilişkisinin korunması,
e-reçeteleme, hastanın tedavi seçenekleri konusunda bilgisinin arttırılması ve korunmasını sağlayarak nitelikli sağlık bakım hizmetini geliştirebilmelidir.
√ Hekimin ve hastaların, hastanın seçtiği eczaneye gittiğinde elindeki tanıtıcı e–kart yardımı ile yazılmış reçeteyi eczanede bilgisayar ekranında görüntülenmeli; reçete içeriği hastaya verildikten sonra reçete verildi işlemi anında hastanın kurumuna elektonik ortamda bilgi verilmelidir.
√ e-reçeteleme, reçeteyi yazan hekimin ve ilacını sunan eczacının hastaya, tedavinin uygun kullanımı hakkında eğitimini verebileceği, tedavi planına bağlılığını denetlemeye yönelik, ve hastaya zarar vermeden önce hastanın hataları ve olası yanılgıları farketmesine yardımcı olabilecek bilgileri yollama seçeneği sunulmalıdır.
√ e-reçeteye uyum sağlanması ve kullanımı uygun önermelerin ve eğitimlerin yayılmasıyla teşvik edilmelidir. e-reçetelemeye yaygın olarak uyum sağlanmasında ve kullanılmasında bu önermeler ve eğitimler çok önemli yararlar sağlayacaktır.
√ e-reçetelemeye dayalı geliştirilmiş geri ödeme sistemleri, yanlış tedavi oranlarının azaltılması, ilaç üzerinde oynanan kötü niyetli ticari zararları en aza indirmesi, ilaç pazarının nitelik ve güvenlik açısından da denetlenebilmesini sağlayacaktır.
Elektronik reçeteleme teşvik edicileri şu unsurları sağlamalıdır:
√ e-reçetelemeye uyum sağlanmanın ve kullanımının hızlandırması ve hekim-hasta-eczane-kurum reçeteleme zincirinin tüm tarafları için kullanımın zorunlu hale gelmesi.
√ İlaç yazma esnasında hekim ve hastalarının en iyi tedavi kararları vermesini sağlaması.
√ Farklı uzmanlık deneyimlerinin, yaşam alanlarının ve hekim-eczacı-kurum çalışanları ile bağımsız çalışanların sisteme uyum sağlamaya hazır olmalarının sağlanması.
√ e-reçetelemeyle ilgili yasal ve idari engellerin hem Sağlık Bakanlığı, hem de meslek kuruluşları ve birlikleri oluşabilecek olumsuzlukların azaltılmasına yönelik çalışmalara bir an önce başlatılması.
Önerilen çalışma grupları koşullara göre değerlendirebilmesi için:
√ Hasta bakımında nitelikli, güvenlikli ve sağlıklı yaşamı desteklenmesinin sağlama yeteneği.
√ Sağlık bakım toplumunda reçeteleme araçlarının hızlı bir şekilde gelişmesi ve kullanımının uygulanmasını kolaylaştırma yeteneği.
√ Sistemin birlikte işlerliliğini ve saydam bilgi kurallarların kullanımını destekleme yeteneği.
√ Hastalar, hekimler, üreticiler, eczaneler ve sosyal güvenlik kurumları için maliyet etkilerini de içeren olası ekonomik etkilerinin sınırsızca tartışılabileceği ortamın yaratılması.
√ Hekimin çalıştığı sağlık biriminin ve eczanelerin iş yaşamlarındaki uygulamanın bürokratik yükünü hafifletmek.
√ Örnek projeler, farkındalığı arttırmak ve sorunları denetleyebilme ve çözüm sağlayabilecek bütün taraflar için kullanılabilen bir yöntem sağlamayı tasarlamalıdır.
SONUÇ:
Bizim gerçeklerimizi, bizlerin görmediği bir dönemde, bizim adımıza karar vererek, bizim olmadığımız alanlarda, reçete konusunda uygulama talimatları çıkaracak bir çok yetkilendirilmiş kişi veya gruplar çıkacaktır. Bunun için; ilk önce bizim konuyu algılamamız, yaşadıklarımızı, geçmişimizi ve gelecekten beklentilerimizi birer birer ortaya koymalıyız.
“Eğer ruhunuzu kaybediyorsanız ve bunu biliyorsanız, o zaman hâlâ kaybedecek bir ruhunuz vardır.”
Charles Bukowski
