Çocukları Şimdi Güneş Işığının Zararlarından Korumak,
İleriki Yaşlarda Yaşanabilecek Tehlikeleri Önler!
Çocuklar, erişkinlere oranla UV dediğimiz ışınlara karşı daha hassastır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün verilerine göre, zararlı UV ışınları nedeniyle aşırı güneş ışınlarına maruz kalan çocuklar, yaşamlarının ileriki dönemlerinde cilt kanseri, katarakt, bağışıklık sistemi zayıflığı gibi sorunlar ile karşılaşma riskini taşıyor.* Çocuk Sağlığı Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç Dr. Murat Doğan, yaz aylarının bu ilk günlerinde çocuklarımızı zararlı güneş ışınlarından (UV) ve sonrası olası risklerden korumak için neler yapabileceğimiz ve güneş ışınları hakkındaki doğru bilinen yanlışlar hakkında bizleri bilgilendirdi.
UV Işınları nedir ve insanlara zararları nelerdir?
Ultraviyole ışınları (UV) görünür ışıktan daha kısa dalga boyundadır ve görülmez ışıktır. İnsan gözü UV ışınlarını görmese bile yaban arıları gibi bazı hayvanlar görebilmektedir.
Üç tip UV ışını vardır: UVA, UVB ve UVC
UV İndeksi nedir? UV Işınlarından nasıl korunabiliriz?
Ultraviyole ışınlarının dozajı ve korunması için UV indeksi denilen bir standart getirilmiştir. Bu indekste UV yoğunluğu belirtilmiş ve 1 ile 11 arasında puanlama verilmiştir. Derecesine gore de renk olarak yeşil-sarı-turuncu-kırmızı-mor olarak ayrıştırılmıştır.
0-2 arası (yeşil alandır): Bu indeks UV radyasyon seviyesinin güvenli olduğunu ve sağlık açısından düşük risk oluşturduğunu gösterir. Bu seviyede dışarda güvenli şekilde bulunabilirsiniz.
3-5 arası (sarı alandır) bu indekste UV radyasyon seviyesinin ve sağlık riskinin orta olduğunu gösterir. Bu seviyede güneşten korunmazsanız sağlık açıdan risk oluşabilir. Bu indekslerde özellikle öğle saatlerinde gölgede bulunulması, güneş altında olmak gerekiyorsa şapka, güneş gözlüğü, koruyucu kıyafetlerin giyilmesi önerilmektedir. Aynı zamanda en az 15 koruma faktörlü güneş koruyucular önerilir.
6-7 arası (turuncu alan) bu indekse sahip saatlerde UV radyasyon seviyesinin yüksek olduğunu ve güneşten korunulmazsa sağlık açısından yüksek riskin oluşabileceğini gösterir. Bu indekslerde saat 10 ve 16 arasında dışarda geçirilen zamanın azaltılması, koruyucu şapka, güneş gözlüğü ve güneş kremi kullanılması önerilmektedir.
8-10 arası (kırmızı alan) bu indekse sahip saatlerde UV radyasyon seviyesinin çok yüksek olduğunu gösterir. Bu indekslerde deri yanmaları ve göz hasarları görülebilir. Bu nedenle koruyucu kıyafet, güneş gözlüğü ve yüksek korumalı güneş kremi kullanmalı, saat 10 ve 16 arasında dışarda geçirilen zaman en aza indirilmeli, göz hasarından korunmak için parlak zeminlere bakmaktan kaçınılmalıdır.
11 UV indeki (mor alan) UV radyasyon seviyesinin aşırı yüksek olduğunu gösterir. Bu indekslerde deri yanmaları ve göz hasarları bir dakikanın altında bile görülebilir. Bu nedenle koruyucu kıyafet, güneş gözlüğü ve yüksek korumalı güneş kremi kullanmalı, saat 10 ve 16 arasında dışarıda bulunmamalı, göz hasarından korunmak için parlak zeminlere bakmaktan kaçınılmalıdır.
UV indeksi 2 altı güvenli 3-7 arası orta ve yüksek risk alanı 8 ve üzeri çok yüksek veya oldukça yüksek risk alanını oluşturur. Akıllı telefonlara UVIMate ve benzeri uygulamaları indirebilir ve UV indeksine göre kendinizi ve çocuğunuzu koruyabilirsiniz.
Kısaca özetlersek günün en yoğun UV saatleri 10 ile 16 arasıdır. Bu saatlerde güneş koruyucular güneşe çıkmadan sürülmeli, 2 saat aralarla tekrarlanmalı en az 15 mümkünse de 30 faktörlü seçilmelidir. Banyo sonrası, yüzme sonrası veya aşırı terlemeye sebep olan spor aktivitelerinden sonra koruyucu sürülmelidir. Çocukların cildi ince ve daha fazla güneşte kalmaları nedeniyle özellikle ebeveynler dikkat etmelidir. Özellikle gölgede kalınmalı ve vücut gölgesi güneş almayacak şekilde güneşten korunmalıdır. Şapka, şemsiye, gözlük gibi güneşten korunmak amaçlı aksesuarlar kullanılmalıdır.
Yayla’ya çıktığımızda ya da bulutlu günlerde güneş ışınlarında korunmamıza gerek var mıdır?
Zararlı güneş ışınları gün içerisinde güneşin en tepede olduğu zamanlarda yani yaz aylarında olur. Yüksek yerlerdeki (dağ, yayla gibi) zararlı güneş ışınları, deniz seviyesine oranla daha zararlıdır.
Çünkü atmosferde UV ışınları emilimi yükseklerde daha az olmaktadır. Her 1000 metre yükseklikte yüzde 10 daha fazla UV ışınına maruz kalınıyor. Toplumumuzda, güneş ışınlarının zararlarından korunmak için sadece deniz kenarında, sahil bölgelerinde güneş kremi kullanmak gibi bir yanlış inanış vardır. Fakat yaz dönemi ile birlikte memleketine giden, yaylalara tatile gidenlerin, yaylada daha fazla UV Işını riskine açık olduğu bilinmemektedir. Yılın her günü açık havada zararlı güneş ışınlarından koruma, çocuk sağlığı açısından çok önemlidir.
Deniz, su, kar, kum yansıma yapması bakımından aşırı UV maruziyetine sebep olur. Aslında güneş ışınları sıcaklık, ışık ve ısı yaydığı gibi UV radyasyonu da yayar. Bu radyasyon hissedilmez ve görülmez.
Dolayısı ile hava serin olduğunda veya bulutlu olduğunda bile yüksek UV radyasyon maruziyeti olabilmektedir.
Yılda 2-3 milyon non-malign melanom deri kanseri (bazal hücreli seri kanseri, skuamöz hücreli deri kanseri) ve 130 bin malign melanom deri kanseri görülmektedir. Melanom dışındaki deri kanserleri genelde ölümcül değildir. Unutmamalıyız ki, çocukluk çağında yaşanan güneş yanıkları ileriki yaşlarda melanom riskini artırmaktadır.
Çocukların UV ışınları açısından daha savunmasız olduğunu söylemiştik. Çünkü derileri daha incedir ve güneş altına çok daha fazla zaman geçirirler. Üstelik güneş yanığı riski daha fazladır. Saat 10 ile 16 arası güneş UV zararının en fazla olduğu dönemdir. Bu saatlerde en az 15 faktörlü mümkünse 30 faktörlü güneş koruyucuların 2 saate bir, egzersiz sonrası, banyo ve yüzme sonrası hemen tekrar sürülmesi önerilmektedir.
Güneşlenmek D Vitamini İçin Önemli midir?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) araştırmalarına göre, D vitamini sentezi 10-15 dakikalık güneş maruziyeti ile (yüz, ön kol ve el) yeterli olabilmektedir. Bu bilgi ışığında şunu söyeyebiliriz ki; sağlıklı olduğu düşüncesiyle saatlerce güneşlenmek gereksiz ve zararlıdır.
Açık renkli insanların cilt kanseri olma riski daha mı yüksektir?
Deri katmanında yer alan koyu renkli melanin pigmenti, UV’nin zararlı etkilerinden cildimizi korur. Bu nedenle koyu tenli insanlar açık tenli insanlara nazaran daha korunaklıdır.
