Balık Yağından Daha Hızlı Beyne Ulaşarak
Okul Başarısı Etkisinde Önemli Rol Alacak Molekül:
Fosfatidil-Serin!
.jpg)
Yrd.Doç.Dr.Murat DOĞAN
Okulların açılmasına günler kala hepimizin de bildiği gibi ailelerin bizlere en sık danıştıkları konu; “Çocuğumdaki dikkat eksikliğini veya çocuğum okul başarısını olumlu destekleyecek multivitamin hangisidir?” Son zamanlarda yapılan araştırmalardan çıkan olumlu sonuçları ile sıkça karşımıza çıkan, balık yağından daha hızlı emilerek beyne ulaşmasını sağlayan Fosfotidil-serin molekülü hakkında merak ettiğimiz tüm soruları ı Çocuk Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Murat Doğan’la sizler için cevapladı.
Fosfatidil-serin (PS) nedir?
Fosfolipitler, amino asitler ve yağ asidi içeren, vücuttaki tüm hücre zarlarında bulunan moleküllerdir. Beyindeki ana fosfolipitlerden biri olan fosfatidil-serin (PS) yağda çözünür bir fosfolipittir. Ağızdan alındıktan sonra hızla emilip kanın beyin bariyerini geçerek, beyindeki sinir hücrelerinin hücre zarı yapısına girer. Bu sayede hem yapısal hem de işlevsel özellikleri artırarak sağlıklı nöral yapı oluşturur. Fosfatidil-serin tıpta optimal endokrin ve bilişsel sağlığı yani zeka ve hormonal işlevleri düzenlemek ve desteklemek için kullanılır. Diğer fosfolipitlerle birlikte, fosfatidil-serin, hücre zarının temel yapısının ayrılmaz ve önemli bir bileşenidir. Fosfolipitlerin hepsi özellikle de fosfotidil-serin vücuttaki sayısız sistemin, özellikle merkezi sinir sisteminin düzgün çalışmasını sağlamada kritik bir rol oynamaktadır. Değişen miktarlarda yapılan çalışmalar Fosfatidilserinin zekânın önemli bir bileşeni olan bilişsel sağlık açısından faydalarını vurgulamaktadır. Ayrıca hafızayı, öğrenmeyi, konsantrasyonu ve bunlara ilave olarak da adrenal bez sağlığını desteklediği belirtilmektedir.
İçeriğinde fosfatidil-serin olan Argivit Focus Şurup, Balık Yağı yerine kullanılabilir mi?
Evet, Balık Yağı yerine fosfatidil-serin içeren multivitaminleri önerebiliriz. Peki bunu nasıl yapar bunu konuşalım:
Beyinde yüksek konsantrasyonda bulunan fosfatidil-serin, nöronal enerji üretiminde ve hücrenin temel bir yapısal bileşeni olarak zar yapısına katılarak iletişimde kilit bir rol oynar. Hayvan deneylerinde beyin üzerinde bir trofik (büyüme destekleyici) etkiye sahip olduğu gösterilen fosfatidil-serin, hücre yanıtlarını tetikleyen biyokimyasal mesajların hücreye aktarılması da dahil olmak üzere beyindeki hücreden hücreye iletişimde kilit bir rol oynar. Bu işlemlerin düzgün işleyişi, sinir sistemi ve sağlıklı bilişsel işlev yani zeka için özellikle önemlidir. fosfotidilserin'nin, glukoz kullanımı ve gelişmiş nörotransmiter oluşumu gibi hücre metabolizmasının özelliklerini desteklediği de gösterilmiştir. Ayrıca serbest radikallerden koruyucu antioksidan özellikleride mevcuttur. Genelde fosfotidilkolin ve fosfotidiletonolamin endoplsazmiktretiklumda fosfatidil-serin sentaz 1 ve fosfotidilserin sentaz 2 sayesinde serin eklenerek fosfotidilserine dönüştürülmektedir. DHA bu süreçte olumlu etki yaparken etilalkol olumsuz etki yapar. Sentezin seviyesi ve yeterliliği bilinmediğinden dışardan desteklenmesi önerilmektedir.
Bilişsel zeka (kognitif sağlık) ve fosfatidil-serin ilişkisi nasıldır?
Zeka gelişimin beynin bilişsel-kognitif, sosyal ve ailesel nedenlerle etkilendiğini biliyoruz. Bilişsel zeka için fosfotidilserin çok önemli rol oynamaktadır.
Ağızdan fosfotidilserin alımının sinir sistemi hücrelerine (hücre zarını, hücre metabolizmasını iyileştirir) ve de asetilkolin, noradrenalin, serotonin ve dopamin gibi norotransmiter sistemine etki yaptığı gösterilmiştir(1-4).
Fosfatidil-serin için yapılmış çalışmalar var mıdır?
Fosfotidilserin alımı sonrası bilişsel işlevde iyileşme ve hafızada güçlenme olduğu çalışmalarda desteklenmiştir(5-7). 30 yaşlı gönüllüden oluşan 12 haftalık bir çalışmada, fosfatidilserin desteğinin, hafıza tanıma, hafıza hatırlama, yürütücü işlevler ve zihinsel esneklik dahil olmak üzere bilişsel parametreleri önemli ölçüde arttırdığı belirtilmiştir. Bu çalışmada aynı zamanda toplam öğrenme ve anında hatırlama da önemli ölçüde düzelme saptanmıştır ayrıca kan basınçları da normal gözlemlenmiştir(8). Fosfotidilserin alan çocuklarda işitsel hafıza, dikkat ve hiperaktivite de olumlu sonuçlar saptanmıştır(9). Ağızda alınan destek çalışmalarında hiperaaktivite için olumlu olabileceği belirtilmiştir (10). Klinik çalışmalar fosfotidilserin'nin hafıza, öğrenme, kelime bilgisi ve konsantrasyona önemli ölçüde fayda sağladığını da göstermiştir(11). Yaşlı hastalarda bir aylık fosfotidilserin desteği sonrası mood da iyileşmeler saptanmıştır (12,13).
Hormanal sistem ve stresse dayanıklılığa karşı olumlu etkisi var mıdır?
Fosfotidilserin strese bağlı yorgunluğa karşıda etkili olduğu bulunmuştur. Bu etkisini stresin salgılattığı ACTH ya duyarlılığı azaltarak yaptığı ve bunun neticesinde de aşırı kortizol salınımını önlemesiyle yorgunluk gibi belirtilerin önlendiği düşünülmektedir (14,15,16,17). Ayrıca sporcuların performansını da artırdığı ve kas ağrılarını azalttığı belirtilmektedir(18-19).
Fosfatidil-serin’in neleri desteklediğini özetleyebilir misiniz?
• Bilişsel Sağlığı Destekler
• Dengeli Endokrin Sağlığını Destekler
• Strese Dayanıklılığı Artırır
• Hafıza, Odaklanma ve Sakinlik Duygusunu Artırır
Referanslar:
1. Crook TH, Tinklenberg J 1. , Yesavage J, et al. Effects of phosphatidylserine in age-associated memory impairment. Neurology 1991;41:644-649.
2. Amaducci L, Crook TH, Lippi A, et al. Use of phosphatidylserine in Alzheimer’s Disease. Ann N Y Acad Sci 1991;640:245-249.
3. Cenacchi T, Bertoldin T, Farina C, et al. Cognitive decline in the elderly: a double-blind, placebo-controlled multicenter study on efficacy of phosphatidylserine administration. Aging (Milano) 1993;5:123-133.
4. Crook T, Petrie W, Wells C, Massari DC. Effects of phosphatidylserine in Alzheimer’s disease Psychopharmacol Bull 1992;28:61-66.
5. Kato-Kataoka A, Sakai M, Ebina R, et al. Soybean-derived phosphatidylserine improves memory function of the elderly Japanese subjects with memory complaints. J Clin Biochem Nutr. 2010 Nov;47(3):246-55. [PMID: 21103034]
6. Richter Y, Herzog Y, Cohen T, et al. The effect of phosphatidylserine-containing omega-3 fatty acids on memory abilities in subjects with subjective memory complaints: a pilot study. Clin Interv Aging. 2010 Nov 2;5:313-6. [PMID: 21103402].
7. Vakhapova V, Cohen T, Richter Y, et al. Phosphatidylserine containing omega-3 fatty acids may improve memory abilities in non-demented elderly with memory complaints: a double-blind placebo-controlled trial. Dement Geriatr Cogn Disord. 2010;29(5):467-74. [PMID: 20523044].
8. Richter Y, Herzog Y, Lifshitz Y, Hayun R, Zchut S. The effect of soybean-derived phosphatidylserine on cognitive performance in elderly with subjective memory complaints: a pilot study. Clin Interv Aging. 2013;8:557-63. Epub 2013 May 21.
9. Hirayama S, Terasawa K, Rabeler R, Hirayama T, Inoue T, Tatsumi Y, Purpura M, Jäger R. The effect of phosphatidylserine administration on memory and symptoms of attention-deficit hyperactivity disorder: a randomised, double-blind, placebo-controlled clinical trial. J Hum Nutr Diet. 2013 Mar 17.
10. Manor I, Magen A, Keidar D, Rosen S, Tasker H, Cohen T, Richter Y, Zaaroor-Regev D, Manor Y, Weizman A. The effect of phosphatidylserine containing Omega3 fatty-acids on attention-deficit hyperactivity disorder symptoms in children: a double-blind placebo-controlled trial, followed by an open-label extension. Eur Psychiatry. 2012 Jul;27(5):335-42. Epub 2011 Jul 31.
11. Kidd PM. Phosphatidylserine; membrane nutrient for memory. A clinical and mechanistic assessment. Altern Med Rev 1996;1:70-84.
12. Brambilla F, Maggioni M. Blood levels of cytokines in elderly patients with major depressive disorder. Acta Psychiatr Scand 1998;97:309-313.
13. Brambilla F, Maggioni M, Panerai AE, et al. Betaendorphin concentration in peripheral blood mononuclear cells of elderly depressed patients – effects of phosphatidylserine therapy. Neuropsychobiology 1996;34:18-21. 14. Monteleone P, Maj M, Beinat L, et al. Blunting by chronic phosphatidylserine administration of the stress-induced activation of the hypothalamic-pituitaryadrenal axis in healthy men. Eur J Clin Pharmacol 1992;42:385-388.
15. Hellhammer, J., Fries, E. et al. Effects of soy lecithin phosphatidic acid and phosphatidylserine complex (PAS) on the endocrine and psychological responses to mental stress. Stress. 2004; 7(2):119-126.
16. Benton D, Donohoe RT, et al. The influence of phosphatidylserine supplementation on mood and heart rate when faced with an acute stressor. Nutr Neurosci 2001; 4(3):169-178.
17. Monteleone P, Beinat L, et al. Effects of phosphatidylserine on the neuroendocrine response to physical stress in humans. Neuroendocrinology 1990; 52(3):243-248.
18. Kingsley M. Effects of phosphatidylserine supplementation on exercising humans. Sports Med 2006; 36(8):657-669.
19. Kingsley M, Miller M, et al. Effects of phosphatidylserine on exercise capacity during cycling in active males. Med Sci Sports Exerc 2006; 38(1):64-71.
