Emrah GÖKER
Geçen hafta, Amerika Birleşik Devletleri’nde mart ayının sonuna doğru Temsilciler Meclisi’nin onayını da alıp yürürlüğe giren Hastaları Koruma ve Karşılanabilir Tedavi Yasası’nı (PPACA) tartışmaya başlamıştım. Söz verdiğim üzere, bu hafta yasanın getireceği önemli düzenlemeleri kısaca özetleyerek devam ediyorum. Bu düzenlemelerin bir kısmı, reform öncesi ABD yurttaşlarına tanınmış sosyal güvence haklarına kıyasla, ciddi iyileştirmeler içeriyor.
Öncelikle, düşük gelirli yurttaşlara yönelik (bugün yaklaşık 50 milyon ABD’li yararlanıyor), federal hükümet tarafından akçelendirilen bir sağlık sigorta programı olan Medicaid’e önümüzdeki 5 sene içinde 16 milyon yurttaşın daha katılması hedefleniyor. Yoksulluk sınırının 1.33 kat üstüne kadar yıllık geliri olan haneler de (4 kişilik bir hane için yılda ortalama 30 bin dolar dilimine denk geliyor) Medicaid’den yararlanabilecekler. Ne var ki, Medicaid sigortalılarının satın aldıkları ilaçlar ve sağlık hizmetleri için yapılan geri ödeme düzeyleri, yaşlılara yönelik Medicare programından ve sağlık sigorta piyasasında mevcut olan düzeylerden çok daha düşük kalmaya devam edecek. Federal hükümet, PPACA çerçevesinde yeni gelecek 16 milyon sigortalının mali yükü için eyaletlere ek ödenekler ayıracak, ama 2016’ya kadar. Federal hükümet şemsiyesi dışında kalan “sigortasızlar” ise eğer özel sektörden sigorta satın almazlarsa, para cezasına tabi olacaklar.
Reform altında bizdeki “sağlık ocağı” kurumlarının muadili sayılabilecek mahalli sağlık merkezlerinin bütçesi artırılacak. Bunun karşılığında bu merkezlerin ilgilendiği ortalama hasta sayısının iki katına çıkacağı tahmin ediliyor.
PPACA altında, Medicare sigortalısı (65 yaş ve üstü yurttaşlar) yaklaşık 45 milyon kişinin ilaçları için ceplerinden ödemek durumunda oldukları pay azaltılacak. Bu sigortalılar arasında, daha yüksek ilaç masrafları olanların kendilerine düşen payları biraz daha azalacak.
Özel sağlık sigorta sektörüne getirilen düzenlemeyle, ekonomik olarak ailelerine bağımlı çocuklar 19 değil, artık 26 yaşına kadar ailelerinin sigorta paketinden yararlanabilecekler. Aynı zamanda, özel sektör, “önceden var olan sağlık sorunları” sebebiyle risk görüp çocuklara ve yetişkinlere sigorta satmama keyfiyetinden mahrum bırakılıyor.
Tek tek eyaletlere, PPACA’nın bazı federal buyruklarını pas geçip, kendi yenilikçi eyalet sigorta programlarını devreye sokabilmeleri için sınırlı da olsa izin veriliyor. Bu sayede, dar gelirli haneler, federal hükümetin sağladığı Medicaid’e ek eyalet hükümeti yardımlarından yararlanabilecekler. Ek olarak, eyalet hükümetleri özel şirketlerin müşterilerine gelirlerinin yüzde 3 ila yüzde 9.5’inden fazla prim ödetmelerini yasaklayabilecek.
50 kişiden fazla çalışanı olan işverenler çalışanlarına bir sağlık paketi sağlamazlarsa ceza ödeyecekler. Küçük işletmelere, çalışanlarına sigorta piyasasından bir paket satın alabilmeleri için vergi indirimi kolaylığı sağlanacak.
Bu özete şunu da eklemeli: Yasaya, Obama’nın özel olarak çıkarttığı bir yürütme emri de eşlik ediyor. Buna göre, federal sağlık hizmetleri fonları tecavüz, annenin hayatının tehlikede olması, ensest gibi istisnai durumlar dışında kürtajları karşılamak için kullanılmayacak. Obama, Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki mütedeyyin Demokratları ikna edebilmek için bu manevrayı yapmak zorunda kaldı.
Bunlar, Obama’nın bir “Amerika Birleşik Sosyalist Devletleri” yaratmak istediğini, otoriter kolektivizmi desteklediğini bas bas bağıran aşırı sağ grupların traji-komik muhalefeti altında geçirilen, reformun “sosyal adalet” kısmına işaret eden düzenlemeler. Bir de buzdağının görünmeyen kısmı var tabii. Lakin, reformun muhtaç olan yurttaşlara gerçekte ne kadar, ilaç ve sigorta devlerine ne kadar yaradığını tartışmadan önce, “bundan iyisi nasıl olabilirdi?” diye sormak istiyorum. Önümüzdeki hafta, bu reforma alternatif geliştirilmiş olan, sendikaların, sağlık çalışanları örgütlerinin ve sol grupların arkasında olduğu reform önerilerinden bahsedeceğim.
Yayımlandıktan sonra bu ve diğer yazılarımı blog’a da koyuyorum, haberiniz olsun: istifhane.wordpress.com.
Emrah GÖKER
emrah.gokerr@gmail.com