ECZANELERİN GELECEĞİ VE MESLEK HAKKI Ecz.Alper Pehlivanlı
Afyonkarahisar Eczacı Odası Başkanı
Günümüzde eczaneler, birçok ekonomik ve bürokratik sıkıntıya rağmen, ilaç ve eczacılık hizmetlerinin layıkıyla yerine getirildiği, sağlık okuryazarlığının az olduğu ülkemizde, hastaların sağlıkla ilgili her konuda danışmanlık hizmeti alabildiği, vazgeçilmez öneme sahip sağlık merkezleridir.
Her ne kadar ülkemizde toplumun eczane hizmetlerinden memnuniyeti fazla olsa da, özellikle pandeminin ve teknolojinin etkisi, sağlık sistemlerinin ve tüketici alışkanlıklarının değişimi ile birlikte, insanların eczanelerden beklentilerinde de değişim yaşandığı görülmektedir.
Her alanda meydana gelen baş döndürücü değişim ve dönüşüm, gelecekte tüm meslekleri etkileyeceği gibi ülkemiz eczacılarını ve tabii ki eczaneleri de etkileyecektir.
Peki, geleceğin eczaneleri ve eczane hizmetleri nasıl olabilir?
Eczanelerin gelecekte daha iyi noktaya gelebilmesi, dijital teknolojilerin takip edilmesi ve eczanelerde uygulanacak profesyonel sağlık hizmeti çeşitliliğinin artırılması ile mümkün olabilir.
- Eczanelerde 35 m2 standartına ek olarak, daha büyük yüzölçüme sahip olan eczaneler için isteğe bağlı olarak bazı ek standartlar getirilebilir.
Örneğin eczane içerisinde, hasta mahremiyetinin, kişisel verilerin korunduğu, eczacının, hasta ile önceden belirlenmiş bir süre ve program dahilinde görüşme yapabileceği bir bölüm/oda bulunabilir.
- Eczacı, yardımcı eczacı, ikinci eczacı ve eczane teknisyeninin görev, yetki ve sorumlulukları belirlenip, göre tanımlarına uygun olarak düzenli eğitimler yapılabilir.
Ayrıca eczacı, aldığı sertifikalı eğitimler sonrasında, kilo kontrolü, stres yönetimi, sigarayı bırakmaya yardımcı vb. programları eczanede bulunan hasta odasında uygulayabilir.
- Eczanelerde, enjeksiyon, aşılama, pansuman, hızlı testler ve ölçümler yapılabilecek, bazı ilaçların hastaya uygulanabileceği tıbbi bir bölüm tasarlanabilir.
- Türk Eczacıları Birliğinin Rehber Eczane Programı geliştirilerek daha çok eczanede uygulanması sağlanabilir.
- Diyabet, Hipertansiyon, Astım, KOAH gibi bazı kronik hastalıklarda, özellikle de ilk teşhis ve ilk ilaç kullanımında, önceden belirlenmiş program ve süre dahilinde eczane tarafından hastaya ek danışmanlık hizmeti verilebilir.
- Eczaneler tarafından, özellikle de fazla ilaç kullanan yaşlı hastalarda yaşanan, ilaçların eksik ya da fazla kullanımı, ilaç etkileşimi vb. sorunların önlenmesi için doz uygulama yardımcıları kullanılabilir.
- Evde Sağlık Hizmetlerinde görevli eczacı ile eczanelerin birlikte hareket edeceği bir proje ile, evde bakıma muhtaç hastalara, ilaç tedavi uyumunun kontrolü, ilaç etkileşimi, ilaç güvenliği ve akılcı ilaç kullanımı konularında hizmet verilebilir.
- Sağlık Teknolojisini eczaneler ile daha da fazla bütünleştirerek, hastanın sağlık verilerini anında ölçen cihazların gönderdiği bilgiler eczacı tarafından yorumlanabilir. Eczaneler, ilaca ek olarak, yeni teknoloji kişisel sağlık ekipmanlarının satışı, hastaya uygulanması ve de tedavide kullanımını da içeren her türlü konuda görev alabilir.
Örneğin Eczacı, Tip 1 Diyabette anında şeker ölçümü yapan sensörlerin sonuçlarını değerlendirip, hastaya danışmanlık hizmeti vererek, gerek gördüğünde hastanın hekimi ile irtibata geçebilir ya da hastayı hekimine yönlendirebilir.
- Sağlığın dijital dünya ile entegrasyonunda, kişiselleştirilmiş ilaçlarda ve Tele-Sağlık uygulamalarında eczanelerin hangi görevleri alacağı belirlenerek, sistemi başka odakların kontrol etmesinin önüne geçilebilir.
- Uzaktan sağlık hizmetlerini eczanelere entegre ederek, eczanelerin içerisine kurulacak olan doktor görüşme odalarında, hasta, doktoru ile uzaktan sağlık sistemleri aracılığıyla görüşüp, aynı anda kendisine yazılan reçetesini eczaneden karşılayabilir.
- Eczacılar, yine alacakları eğitimlere göre, ufak rahatsızlıklarda bazı ilaçları reçete edebilir.
- Eczanelerde çalışan eczacı sayısına, eczacıların aldığı ek sertifikalı eğitimlere, hizmet çeşitliliği ve eczane hizmet bölümlerine göre eczaneler sınıflandırılabilir.
Ancak Tüm bunların yapılabilmesi için eczanelere ek kaynak gerekecektir. Standartları sağlayan eczacılara devlet tarafından hibe veya düşük faizli kredi destekleriyle birlikte, eczanelerdeki tüm extra hizmetler için Meslek Hakkının da mutlaka verilmesi sağlanmalıdır.
Ayrıca Eczanelerin vereceği, farmasötik bakım, koruyucu sağlık vb. hizmetler, özellikle akılcı ilaç kullanımına yapacağı olumlu katkıyla birlikte ilaç israfını önleyecek ve sağlık sisteminin de yükünü hafifletecektir. Böylelikle, eczanelere verilmesi gereken meslek hakkı ve hizmet bedelleri, kurumlar için ek bir maaliyet de oluşturmayacaktır. Profesyonel eczane hizmetleri sayesinde, hasta, kurumlar ve eczacı nezdinde yüksek memnuniyetin olduğu yeni bir sistem ortaya çıkacaktır.
Değerli Meslektaşlarım,
Bizlere biçilmek istenen ilaç tedarikçisi rolünü asla kabul etmemeliyiz.
Eczacılık mesleğinin yenilenmesi, ilerlemesi ve meslek hakkı ile birlikte geleceği yakalayan profesyonel eczane hizmetlerinin uygulanabilmesi için;
- Etik değerlerimizi koruyarak mevzuatımızı ve deontoloji tüzüğümüzü tekrar ele almalıyız.
- Güncel teknolojileri takip etmeli, gelecekte kullanabileceğimiz yapay zeka gibi dijital teknolojiler ve örneğin, 3D yazıcıların eczanelere entegrasyonu konularında araştırma yapmalıyız.
- Koruyucu sağlık ve klinik eczacılığın eczanelerde de uygulanmasını içine alacak şekilde somut projeler hazırlamalıyız.
- Ve gelecek stratejimizi bir an önce ortaya koymalıyız.
Eczacılar olarak, gelecekte eczanelerde ve eczane hizmetlerinde yaşanabilecek değişimin nasıl olacağına, küresel aktörler yerine sadece bizler karar vermeli ve yerimizde saymayı bırakarak bir an önce harekete geçmeliyiz.
