Ecz. Alper Pehlivanlı
10 Şubat 2022 tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından Uzaktan Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği yayınlandı. Gelecekte görülecek sağlık hizmetleri için emekleme dönemini bile yansıtmayan bu yönetmeliği, sağlıkta teknolojinin uzaktan kullanımının ilk adımı olması nedeniyle önemli buluyorum.
Teknolojinin hayatımıza daha fazla girmesinin, randevu, reçeteleme, raporlama ve hastalık takibi gibi sağlık hizmetlerinde ve klinikte ise tetkik ve tedavide olumlu katkıları olmuştur.
Teknolojinin sağlıkta her ne kadar olumlu etkilerini görsek de, diğer sektörlerdeki teknolojik değişimin sağlıktan daha hızlı olduğuna da geçmişte tanık olduk.
Ancak pandemide sağlığın öneminin daha da artması ile birlikte, teknolojiye ek olarak dünyada sağlık sistemlerinin hızla dijitalleştiğini görüyoruz. Dijitalleşmeyi de sadece internet üzerinden hizmet olarak değerlendirmemek gerekiyor.
Günümüzde çok güçlü bilgisayarların daha ucuza imal edilmesi sonucunda gen teknolojisinin ilerlemesi, insan geninin haritalanması, farmakogenetik ile kişinin genetik yapısına göre özel olarak üretilen ilaçlar, üç boyutlu yazıcılar ile protez ve yapay organların yapılabilmesi ve giyilebilir sağlık teknolojilerini görmeye başladık.
Ancak, sağlıkta dijitalleşmeye yapay zeka tabanlı sistemlerin de ilave olması ile birlikte gelecekte sağlık sistemlerinin kökten değişeceğini söyleyebiliriz.
Yapay biyolojik zeka, insanın doğal zekasına özgü olan, öğrenme, algılama, düşünme, tepki verme, karar verme ve problem çözme gibi yetilerini taklit eden işletim sistemidir.
Sağlıkta ise yapay zeka, ilk olarak hekimlerin teşhis ve tanı koymasında yardımcı bir program olarak hayatımıza girerek tedavi sürecinin hızlanmasında etkili olacaktır. Yapay zeka geliştikçe zamanla, önce doktorların yanında bulunan yardımcı personele, sonrasında hekimlere, hatta hastanelere ihtiyaç azalacak ve sanal hastane teriminin hayatımıza girmesi neticesinde sağlık sigortaları da uzaktan sağlık hizmetlerini içerecek şekilde değişime uğrayacaktır.
Dünya genelinde pandeminin de etkisi ile insanların evlerinden hizmet alma isteği daha da artmıştır. Giyilebilir teknolojilerin hastalıkların önlenmesindeki öneminin daha da artacağı öngörülmekle birlikte, herhangi bir rahatsızlık hisseden bir kişi giyilebilir teknolojik aletler sayesinde anlık kan değerlerini öğrenebilecek, evlerinden çıkmadan yapay zeka veya gerçek doktor tarafından uzaktan muayene edilebilecek ve reçetesini yine evinden çıkmadan alabilecektir.
Bundan kırk yıl önce yaşayan insanlar için gelecek kavramı yüz yıl olarak öngörülüyordu. Günümüzde ise teknolojinin hızla gelişmesi ile, gelecek kavramı artık on yıla kadar düşmüş durumdadır. Gelecekte Tele-tıp dediğimiz uzaktan sağlık hizmetlerinde, paranın, doktorun, tetkikin, teşhisin ve reçetenin sanal olduğu bir ortamda, ilaç ve eczacılık hizmetleri nasıl olacaktır?
Sağlıktaki dijital değişim elbette ki eczaneleri de etkileyecektir.
Mesleğimizle ilgili değişimleri küresel sermaye veya başka çıkar odaklarına bırakmadan eczacılar olarak bizler belirlemeliyiz.
İşte bu nedenle, sağlıkta dijitalleşmenin eczaneler üzerinde ne gibi etkiler doğuracağını meslek örgütü olarak tartışmamız, konunun uzmanları ile eczacıları bir araya getirecek çalıştaylar yapmamız ve etik eczacılığı kendimize yol edinerek gelecekte karşılaşabileceğimiz eczacılık modelleri ile ilgili olarak strateji belirlememiz gerekmektedir.
Ecz. Alper Pehlivanlı
TEB 33.Bölge
Afyonkarahisar Eczacı Odası Başkanı
