Günlük yaşamınızda öksürük, boğazda kuruluk, yutma güçlüğü gibi şikayetler yaşayıp önemsemiyor olabilirsiniz. Ancak bu tür belirtilerin uzun sürmesi ciddi hastalıklara işaret ediyor olabilir. Memorial Etiler Tıp Merkezi KBB Bölümü’nden Op. Dr. Atilla Şengör, yutma güçlüğü ile ortaya çıkan kulak burun boğaz hastalıkları ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Grip, nezle, soğuk algınlığı ya da boğaz enfeksiyonlarının dışında yutma güçlüğü yaşayan hastaların hekime başvurmasının en sık nedeni “kanser korkusudur”. Oysa yutma güçlüğüne yol açabilen başka pek çok durum vardır. Burada rahatsızlığın süresi, beraberindeki diğer belirtiler, hastanın yaşı, sigara kullanımı, alınan sıvı miktarı, sistemik hastalıkların varlığı, kullanılan ilaçlar ve daha pek çok bilgi önem taşır.
Yutma olayı, vücutta pek çok yapının görev aldığı; beyin, çeşitli sinirler ve kasların sistemli olarak beraber çalışmasını gerektiren bir harekettir. Bu aşamada yutmanın sinirsel bozuklukları ile yutmayı engelleyen kitlesel bir hastalığı ayırt edebilmek gereklidir. Bu ayrımı yapabilmek için Kulak Burun Boğaz, Nöroloji, Gastroenteroloji ile ve Genel Cerrahi Uzmanları’nın kendi alanlarında incelemeler yapmaları gerekebilir. Ağız, tükürük bezleri, boğaz ve gırtlak bölgelerinde yutma güçlüğüne neden olabilecek hastalıklar KBB endoskopları ile doğrudan görülerek belirlenebilir.
Salya artışı, gıda veya sıvının boğazda takılma hissi, boğaz veya göğüste rahatsızlık hissi (özellikle reflü hastalarında) gıcık öksürüğü, boğazda yabancı cisim varmış gibi hissetmek, uzun süreli veya ciddi yutma problemleri nedeniyle görülen kilo kaybı ve beslenme bozukluğu, gıda veya sıvıların soluk borusuna kaçması ve seste değişme gibi belirtiler yutma problemlerine işaret etmektedir.
Yutma güçlüğü, nezle-grip gibi rahatsızlıkların başlangıcında boğazda kuruluk ve yanma ile beraber olabileceği gibi; bademciklerin enfeksiyonlarında şiddetli ağrı ile beraber olabilir. Bu durumu “ağrılı yutkunma” olarak tanımlamak daha doğrudur. Mevcut enfeksiyonun tedavisi ile iyileşme sağlanır. Yutkunma zorluğu sadece iltihabi durumlarda görülmemektedir. Bazen sadece az su içilmesine ya da burun tıkanıklığı nedeniyle ağız solunumu yapılmasına bağlı ağız-boğaz kuruluğu olanlarda veya tükürük salgılanmasındaki bir problem nedeniyle de olabilir. Sinüzitten romatizmal hastalıklara, tükürük bezi taşlarından radyoterapiye bağlı mukoza sorunlarına kadar pek çok hastalığın KBB alanındaki bulgularını tanıyabilmek gerekir. Bazı ilaçların kullanımı bile yutma güçlüğüne sebep olabilir. Teşhis çoğu kez doğrudan görüş sağlayan rutin endoskopik KBB muayenesi ile konulabilir; ancak gereğinde diğer teşhis yöntemlerine de başvurulması gerekebilir.
Yutma güçlüğü ağız, dil kökü, boğaz, gırtlak bölgesinin iyi veya kötü huylu tümörlerine bağlı da olabilir. Büyüyen bir kitlenin gıda ve sıvıların ilerlemesini engellemesi veya yutma hareketini bozması, yutma güçlüğüne yol açabilir. Bunların teşhisi de çoğu kez KBB alanında kullanılan değişik çaplardaki düz ve açılı endoskoplarla doğrudan görülerek yapılır. Bu muayeneler sırasında yutkunma hareketinin düzgün olup olmadığı da gözlenebilir. Görüntüleme yöntemleri ve patolojik incelemelere göre tedavi planı belirlenir.
Yutma güçlüğünün çok daha basit nedenleri de olabilir. Örneğin hızlı yeme alışkanlığı veya yaşlı hastalarda dişlerde eksilmelere ya da iyi yapılmamış protezlere bağlı gıdaların iyi çiğnenememesi nedeniyle gıdaların yutulmaya hazır hale getirilmemiş olması da bir etkendir. Daha aşağı seviyelerdeki örneğin yemek borusu ile ilgili kasılma bozuklukları, darlıklar, kitleler veya mide asidinin mideden geri gelmesi şeklinde bilinen reflü hastalığı yutma güçlüğü nedenlerindendir. Bu hastalıklardan bazıları, örneğin reflü hastalığının gırtlak bulguları KBB Uzmanları tarafından da teşhis edilebilir. Ancak ileri reflü hastalığına yol açan durumlar ve diğer hastalıklar Gastroenteroloji veya Genel Cerrahi tarafından teşhis ve tedavi edilir. Pek çok nedene bağlı olabilen yutma güçlüğü mutlaka önemsenmelidir. Uzaması ya da ilerlemesi halinde ileri tetkiklerden kaçınılmaması gereken bir klinik belirtidir.
