Kenevir Tohumu Yağının Klinik Kullanımı
Bitkisel yağların içinde en yararlı olanların başında kenevir tohumu yağı gelir. Zeytinyağına benzer şekilde kenevir tohumunun soğuk pres ile sıkılmasıyla elde edilir. Kenevir tohumu yağı, yüksek konsantrasyonda çoklu doymamış yağ asidi (PUFA) (%70-90) içerir. Esansiyel yağ asitleri, linoleik ve linolenik asitler için iyi bir besin kaynağıdır. Kenevir tohum yağındaki majör yağ asidi linoleik asit (% 50 – 70)’ tir. Kenevir tohumu yağı, arzu edilen omega-6 : omega-3 yağ asidi oranının 3:1 olması nedeniyle sağlıklı kabul edilir. Bununla birlikte 3:1 ve 5:1 arasındaki omega-6 : omega-3 oranı sağlık için optimal kabul edilse de, konu hala tartışmalıdır. Diğer birçok gıdaya uygun tohum yağının aksine, kenevir tohumu yağı önemli miktarda gama linolenik asit (GLA) içerir. GLA içeriği % 0,5 – 6 ve stearadonik asit (SDA) içeriği % 0,3 – 2,5’ dır. GLA, insan sütünde, hodan, frenk üzümü ve çuha çiçeği gibi çeşitli botanik tohum yağlarında bulunan ve tipik olarak bir besin takviyesi olarak tüketilen bir omega-6 PUFA' dır. GLA takviyesinin çeşitli iltihabi (enflamatuvar) reaksiyonları azalttığına dair bilimsel çalışmalar mevcuttur. SDA, diğer omega-3 yağ asitlerinin üretimi için öncü görevi gören bir omega-3 yağ asididir. İnsanlarda, diyetle alınan SDA kolayca sağlığa faydalı uzun zincirli omega-3 yağ asidi eikosapentaenoik aside (EPA) dönüştürülür. Ayrıca B ve D vitaminlerinden zengin olması besin değerini arttırır. THC içermemesi ve CBD içeriğinin yok denecek kadar az olması gıda olarak emniyetli tüketilmesini, sinir sistemi yan etkisinin olmamasını sağlar.
Kenevir Tohumu Yağının Klinik Kullanım Alanları
- Cilt sağlığının desteklenmesi: Ağız yoluyla alındığında egzama yani atopik dermatitin iyileşmesini sağlar, sedef hastalığı, akne, bebeklerdeki konak hastalığı (beşik kapağı) gibi sorunlarda yardımcı olmaktadır (1). Cilt kuruluğunun ve kaşıntının azaltılmasında fayda sağlar. Ayrıca cilt bariyerini kuvvetlendirerek enfeksiyonlara karşı savunmasını arttırır. Erişkinlerde cilt sorunlarının tedavisinde ağız yoluyla 2 çorba kaşığı (30 ml) kullanım önerilmektedir. Ayrıca konak hastalığı, egzama ve sedef hastalığı için günde 2 – 3 defa haricen kompres olarak da uygulanmaktadır.
- Yüksek Tansiyonun Düşürülmesi: Kenevir tohumu yağında bol miktarda bulunan Omega-3 yağ asitleri, yüksek tansiyon hastalığı olan kişilerde kan basıncını düşürmede yardımcıdır (2). Bilimsel çalışmalar, kan basıncını düşürmede hipertansiyon ilaçları ile birlikte omega-3 yağ asidi takviyelerinin kullanılmasının yararlı olacağını göstermiştir.
- Yüksek Kolesterolün Düşürülmesi: Kenevir tohumu yağı linoleik asit açısından zengindir. Araştırmalar, linoleik asit açısından zengin beslenmenin toplam kolesterolü ve düşük yoğunluklu lipoproteini (kötü kolesterol - LDL ) önemli ölçüde azalttığını göstermiştir (3). Hayvan çalışmalarında kenevir tohumu yağının karaciğer yağlanması ve kolesterol düzeyini azaltma yararlı olduğu göstermiştir (4). Bu konuda yapılmış insan çalışmasında günde 2 gram kenevir tohumu yağı, balıkyağı veya keten tohumu yağının herhangi birisini kullanan sağlıklı bireylerde ek yararları bulunmamıştır (5). Bununla birlikte diğer klinik çalışmalarda kenevir tohumu yağının günde 2 çorba kaşığı tüketilmesinin yararlı olduğu bulunmuştur (1).
- İltihabın Azaltılması (Antienflamatuar etki): Kenevir tohumu yağının iltihap giderici özellikleri ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Doğal ağrı kesici olarak kenevir tohumu yağı doğrudan ağrılı bölgeye kompres olarak uygulanır (6). İçerdiği GLA, iltihap azaltıcı özelliktedir. Klinik araştırmalara göre GLA takviyesi, hassas bağırsak sendromu (spastik kolon), iltihaplı eklem romatizması (romatoid artrit) ve multipl skleroz gibi iltihabi hastalıklarda yakınmaları azaltmada faydalıdır (7).
- Sağlıklı Hamileliğin Desteklenmesi: Omega – 3 içeriği ile hamile kadınlar için faydalı bir takviye olmasını sağlar. Hamilelik esnasında alınan omega – 3 bebeğin beyin ve gözünün sağlıklı gelişimine, ayrıca hamilelik depresyonuna karşı yardımcı olur (8). Balıklardan farklı olarak ağır metal riskinin az olması nedeni ile iyi bir alternatiftir. Kenevir tohumu yağı, çeşitli vitaminler, besinler ve antioksidanların doğal kaynağı olması nedeniyle bebekler için güvenlidir. Bu faydalı bileşenler, omega 3 – 6 yağ asitleri, demir, çinko, kalsiyum, magnezyum, B, D ve E vitaminleri ve proteindir. Besin değeri göz önüne alındığında, kenevir yağı hamilelik ve emzirme döneminde fonksiyonel bir besin olarak oldukça faydalı olabilir.
- Ultraviyole Işınına Karşı Koruyucu Etki: Kenevir tohumu yağı yüksek E vitamini içeriği ile (100 mg / 100 ml) ultraviyole ışınlarını emerek, cilde hasarın engellenmesinde yardımcı olur (9). Bu özelliği ile güneş koruyucu ürünlerde ve kozmetik ürünlerde yoğun olarak kullanılır.
- Menopoz Yakınmalarının Azaltılması: Yapılan klinik çalışmalar kenevir tohumu yağında bol miktarda bulunan GLA’ in menopoz yakınmalarını azaltmada yararlı olduğu gösterilmiştir (10). Kenevir tohumu yağı bitkisel östrojenik etkiye sahip olup menopoz yakınmalarının azaltılmasında bu özelliği faydalı olmaktadır (11).
- Antikanser Destek Tedavisi: Laboratuvar çalışmalarına göre kenevir tohumu ve yağında bulunan kenevir peptitleri karaciğer kanser hücrelerini öldürmektedir (12). Ayrıca kenevir tohumu yağında bulunan iltihap giderici maddeler, kanserin neden olduğu yüksek iltihabi süreci azaltarak kanser tedavisine yardımcı olur.
Tavsiye Edilen Günlük Kullanım Dozu
Klinik çalışmalarda günde 2 çorba kaşığı (30 ml) dozunda tüketilmesinin yararlı olabileceği saptanmıştır.
Yan Etki ve Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar
Cilde sürülerek uygulama yapılması gerektiği durumlarda bazı kişilerde alerjiye neden olabileceği için öncesinde deri testi yapılmalıdır.
Yağ olması nedeni ile sindirim sisteminde bulantı, ishal gibi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle kullanım dozu olarak sabah ve akşam birer tatlı kaşığı ile başlanıp bir süre kullanım sonrası ek sorun olmazsa günde 2 çorba kaşığına çıkarılabilir.
Tansiyon düşürücü yan etkisi olabilmesi nedeni ile tansiyonu düşük olanlarda veya tansiyon düşürücü kullananlarda dikkat edilmelidir.
Prof Dr Canfeza Sezgin
Fitoterapist & Tıbbi Onkolog
Fitoterapi Derneği Kurucu Başkanı
Avrupa Hipertermi Derneği Üyesi
Kaynaklar:
- Callaway J, et al. Efficacy of dietary hempseed oil in patients with atopic dermatitis. J Dermatolog Treat. 2005 Apr;16(2):87-94.
- Montserrat-de la Paz S, et al. Hemp ( Cannabis sativa L.) seed oil: analytical and phytochemical characterization of the unsaponifiable fraction. J Agric Food Chem. 2014 Feb 5;62(5):1105-10.
- Froyen E, Burns-Whitmore B. The Effects of Linoleic Acid Consumption on Lipid Risk Markers for Cardiovascular Disease in Healthy Individuals: A Review of Human Intervention Trials. Nutrients. 2020 Aug 4;12(8):2329.
- Fotschki B, et al. Comparative Effects of Dietary Hemp and Poppy Seed Oil on Lipid Metabolism and the Antioxidant Status in Lean and Obese Zucker Rats. Molecules. 2020 Jun 25;25(12):2921.
- Kaul N, et al. A comparison of fish oil, flaxseed oil and hempseed oil supplementation on selected parameters of cardiovascular health in healthy volunteers. J Am Coll Nutr. 2008 Feb;27(1):51-8.
- https://www.webmd.com/diet/health-benefits-hemp-seed-oil
- https://www.earthtolife.com.au/blogs/blog/hemp-seed-oil-for-mums-and-babies
- Oomah BD, Busson M, Godfrey DV, et al.. Characteristics of hemp (Cannabis sativa L.) seed oil. Food Chem. 2002;76:33–43.
- Rocha Filho EA, et al. Essential fatty acids for premenstrual syndrome and their effect on prolactin and total cholesterol levels: a randomized, double blind, placebo-controlled study. Reprod Health. 2011 Jan 17;8:2.
- Wei LH, et al. Anticancer property of Hemp Bioactive Peptides in Hep3B liver cancer cells through Akt/GSK3β/β-catenin signaling pathway. Food Sci Nutr. 2021 Feb 9;9(4):1833-1841.
