GENEL KARAKTERİSTİĞİ
- Grip influenza virüsü tarafından meydana getirilen bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. - Grip tüm yaş gruplarını etkileyen ve orta ve ağır derecede seyreden bir hastalıktır. - Grip virüsü insanlar dışında domuzlar ve kuşları da enfekte eder. - Her yıl dünya nüfusunun %10-20’si (500-600 milyon kişi) gribe yakalanmaktadır. Bunların 3-5 milyonu gribi ağır geçirmekte ve her yıl gribe bağlı komplikasyonlar nedeniyle 250-500 bin kişi hayatını kaybetmektedir. - Gribin sezonsal özelliği vardır, ılıman iklimlerde Aralık- Mart ayları arasında yoğun olarak salgın yapar. - Grip virüsü genetik yapısında oluşturduğu küçük veya büyük değişikliklerle kendini değiştirir ve bu sayede insanların bağışıklık sistemi tarafından tanınamayarak tekrar tekrar hastalık yapabilir. - Grip virüsünün genetik yapısında meydana gelen küçük değişiklikler sonucu hemen her yıl bölgesel grip salgınları oluşur. Yaklaşık her 20-30 senede bir ise grip virüsünün genetik yapısında büyük değişiklik oluşur ve yepyeni bir virüs ortaya çıkar ve dünya çapında büyük bir salgına neden olabilir. - Grip hastalığının kuluçka dönemi çok kısadır. Virüsü aldıktan bir - beş gün sonra ani bir şekilde 39 derecenin üzerinde yüksek ateşle hastalık başlar. Kuru öksürük, baş ağrısı, tüm vücutta yoğun kas ağrıları, boğaz ağrısı ve şiddetli halsizlik eşlik eden bulgulardır ve hasta kişiyi en az 3-5 gün süreyle yatağa bağlar. - Grip hastalığı her yaş grubunda tehlikeli olabilmekle birlikte özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, kalp yetmezliği, damar hastalığı gibi kalp hastalığı; bronşit, astım gibi akciğer hastalığı; böbrek hastalığı, şeker hastalığı gibi herhangi bir hastalığı olan her yaştaki kişiler, AIDS, kanser gibi bir hastalık veya kemoterapi nedeniyle bağışıklık sistemi yetmezliği olan kişiler grip hayati tehlike oluşturmaktadır. - Grip sonrası gelişen zatürre gribe bağlı gelişen ölümlerin başta gelen nedenidir. Zatürre’ye en sık grip enfeksiyonu sonrası kolayca akciğere ulaşan bakteriler neden olmaktadır ancak grip virüsü de zatürre’ye neden olup ölümcül seyredebilmektedir.
GRİP AŞISI
- Grip aşısı inaktive (ölü) bir aşıdır ve her yıl tek doz olarak uygulanması önerilmektedir. - Grip aşısının her yıl tek doz olarak uygulanmasının önerilmesinin nedeni grip virüsünün (influenza virüsü) hemen her yıl genetik yapısını değiştirmesi ve farklı bir virüs olarak ortaya çıkmasıdır. - Grip aşısı 8 yaş altındaki çocuklara ilk kez uygulanacağı zaman bir aya ara ile iki doz olarak önerilmektedir. Takip eden senelerde tek doz aşı uygulanması yeterli olmaktadır. - 8 yaşından büyük çocuklara ve erişkinlere grip aşısı ilk kez uygulanacağı zaman da dahil olmak üzere tek doz olarak önerilmektedir. - 3 yaşın altındaki çocuklara grip aşısı yarım doz olarak uygulanmalıdır. - Grip aşısının etkinliği dolaşımdaki virüs tipleri ile uyuma, yaşa ve aşılanan kişinin sağlık durumuna göre değişmekle birlikte %70-90’dır. Sağlıklı erişkinlerin %90’ ını hastalıktan korumaktadır. - Yaşlılar ve altta yatan hastalığı olan kişilerde gribe karşı koruyuculuk oranı bir miktar azalmakla birlikte grip nedeniyle gelişebilecek komplikasyon ve ölümleri önlemekte etkindir. Yaşlılarda hastaneye yatışları %50-60, ölümleri %80 oranında azaltmaktadır. - Grip aşısının uygulanması için en uygun zamanlar Eylül-Ekim-Kasım aylarıdır. Ancak salgınlar Mart-Nisan aylarına kadar devam edebildiği için hastalığı geçirmedikçe ve aşı bulunabildiği sürece Ocak-Şubat ayları ve sonrasında da aşı uygulanabilmektedir. - Grip aşısından sonra kesin koruyuculuğun başlaması için en az 10-14 günlük bir süre gerekmektedir. Grip aşısının önerildiği gruplar;
1) Gribin yaşamsal risk oluşturduğu ve tıbbi açıdan mutlaka aşılanması önerilenler:
• 65 yaşından büyük kişiler • Şeker hastaları (diyabet) • Astım hastaları • Kronik akciğer hastaları (Bronşit vb.) • Kronik kalp ve damar sistemi hastaları (koroner arter hastaları) • Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kronik kan hastalığı –hemoglobinopati- olanlar, kanser hastalı, immunsupresif kullananlar) • Huzurevi, bakımevi vb ortamlarda yaşayanlar
2) İkincil risk grupları: Yukarıdaki risk grubunda yer alanlarla yakın temasta olanlar ve
• 50-64 yaş arası kişiler • kronik tıbbi rahatsızlıkları bulunan huzur evi ve diğer kronik bakım kuruluşlarının tüm yaşlardaki sakinleri; • astım dahil pulmoner ve kardiyovasküler sisteme ait kronik hastalıkları bulunan erişkinler ve çocuklar; • bir önceki yılda (şeker hastalığı dahil) kronik metabolik hastalıklar, böbrek disfonksiyonu, hemoglobinopatiler, veya (ilaçların veya insan bağışıklık eksikliği (HIV) virusunun neden oldukları dahil) immunosupresyon nedeniyle düzenli tıbbi takip veya hospitalizasyon gerektirmiş olan erişkinler ve çocuklar; • Sağlık Personeli • Yukarıda belirtilen risk grupları ile aynı ortamda yaşayanlar • Huzurevi, bakımevi ve benzeri yerlerde çalışan personel
3) Spesifik gruplar) çocuk ve ergenlerden uzun dönemli aspirin tedavisi aldıkları için önerilerinfluenza enfeksiyonundan sonra Reye Sendromu geliştirme riski bulunanlar,
• Hamile bayanlar (4 aylıktan itibaren) • HIV ile enfekte kişiler • Sık seyahat edenler • Gribin tıbbi ve ekonomik olumsuz etkilerinden korunmak isteyen kişiler (iş adamları, üretimde çalışanlar, sporcular vb)
- Grip aşısı 6 aylıktan küçük çocuklara, hamileliğinin ilk 3 ayının içinde bulunanlara ve ciddi yumurta alerjisi olanlara uygulanmamalıdır. - Grip aşısı sonrası %15-20 oranında aşı yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik oluşabilir. Sistemik yan etki ise son derece nadirdir (%1’in altında) ve ateş, halsizlik, kas ağrısı gibi yan etkiler (eğer görülürse) aşıdan 6-12 saat sonra başlamakta ve 1-2 gün içinde kendiliğinden geçmektedir. - Her biyolojik üründe olduğu gibi grip aşısı uygulanmasından sonra da alerjik reaksiyon görülebilir. - Grip aşısı +2-+8 oC arasında buzdolabında saklanmalı ve kesinlikle dondurulmamalıdır.
