.jpg)
Prof.Dr. Canfeza SEZGİN
İç hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı
Ülkemizde kurt üzümü(diğer isimleri Lycium barbarum L.,wolfberry) ismi de verilen Gojiberry, Çin' de doğal ortamda yetişen bir çalının parlak turuncu-kırmızı renkte dutsu meyvesidir. Asya'da, Goji meyveleri daha uzun yaşamayı sağladığına inanılarak nesiller boyu tüketilmektedir. Benzer inanışlar astragalusmemb., tıbbi mantarlar, ginseng ve rhodiola gibi bitkiler için de bulunmaktadır.
Hangi sorunlarda kullanılıyor?
Geleneksel Çin tıbbının kitabı olan Çin Farmakopesi'nde bulunmakta olup, sağlık sorunlarında 2300 yıldır kullanılmaktadır. Bilimsel çalışmalar az olsa da diyabet, kanser, kolesterol yüksekliği, pıhtılaşma, yüksek tansiyon, bağışıklık sisteminin desteklenmesi, erkeklerde kısırlık, ateş ve yaşa bağlı göz problemleri gibi pek çok yaygın sağlık sorunlarında Goji meyveleri geleneksel olarak tüketilmektedir (1,2). Rahatlatıcı özelliği de bulunmaktadır.
İçinde hangi yararlı maddeler var?
Beta karoten, lutein, likopen, zeaksantin, polisakkaritler (iç özünün %30’ u), vitaminler (C vitamini-askorbik asit, E vitamini-tokoferol), yağ asitleri, peptidoglikanlar ve betain içerir. Özellikle göz sağlığı için yararlı birçok doğal bileşen içerir.
Antioksidan yararı var mı?
İçerdiği aktif bileşenler ile, 500 mg lıpolisakkarit ekstraktının antioksidan aktivitesi 500 mg C vitamininden daha fazladır (1). Yaşlı hayvanlarda yapılan çalışmalarda kalp, beyin ve karaciğer gibi organlarda azalan antioksidan kapasiteyi arttıran Goji meyvesinin antiaging yararından faydalanılmaktadır.
Goji meyveleri nasıl tüketilir?
Goji meyveleri, çiğ, pişmiş, kurutulmuş (üzüm gibi), bitkisel çaylar, meyve suyu, şarap veya gıda takviyesi olarak tüketilmektedir.
Goji meyvelerinin faydaları nelerdir?
Goji meyveleri birçok besin değeri yüksek madde içermektedir. Gojiberry suyu kullanılan bazı araştırmalarda iyilik halinde, dinçlik hissinde, atletik performansta düzelme, yaşam kalitesinde iyileşme, kilo vermenin kolaylaşması ve uyku sorunlarında azalma elde edilmiştir. Fakat bu konuda çalışmalar az olup net bir yorum yapılamamaktadır. Tüm meyvelerin aşırıya kaçmadan tüketilmesi sağlık için yararlıdır. Goji meyvelerinin çilekten veya ahududundan daha iyi olduğunu söylemek mümkün değildir. Ayrıca Goji içeren gıda takviyelerinin, gerçek Goji meyvesi kadar sağlık yararı olup olmadığı belli değildir. Özellikle meyvenin içerdiği yararlı kısımlardan lifin gıda takviyesinde olmaması yararını azaltabilmektedir.
Şeker hastalığında yararlı mı?
Gojiberrypolisakkaritidesteği 300 mg/kg/gün dozunda tip 2 şeker hastalarında 3 aylık süre sonunda insülin direncinde azalma, açlık kan şekerinde düşme, koruyucu HDL kolesterolde artış elde edilmiştir (3).
Zayıflatıcı özelliği var mı?
İnsülin direncini azaltması, enerji üretimini hızlandırması ve bel çevresini 2 haftada ortalama 5,5 cm incelme sağladığı birkaç küçük araştırmada gösterilmiştir (4). Günde 120 ml Gojiberry suyu 2 hafta tüketilmiştir. Bu özellikleri ile zayıflamada yardımcı gıdalardandır.
Sadece Gojiberry ile kalıcı zayıflanabilir mi?
İdeal kiloya ulaşmada zihinsel olarak istemek ve azimli olmak, yaşam tarzını ve beslenmeyi değiştirerek egzersiz eşliğinde kalıcı kilo kaybı sağlanabilmektedir. Sadece Gojiberry ile kalıcı şekilde iyi kilo verilememektedir. Zayıflamada insülin direncini azaltmada, tiroidin çalışmasını hızlandırmada, metabolizma ve yağ yakımını arttırmada birçok doğal tedavi yöntemlerinin birlikte kullanılmasındanyardım alıyoruz. Ayrıca insülin direnci olanlarda tıbbi ilaçları da tedavinin bir parçası olarak kullanıyoruz. Bu şekilde zayıflama daha başarılı ve kalıcı olmaktadır. Gojiberry meyvesinin bilinçsiz aşırı tüketimi kilo aldırabilir.
Antioksidan olarak ne kadar tüketmeli?
Günde 120 ml Gojiberry meyve suyunun bir ay tüketilmesi ile vücudun antioksidan kapasitesinde bir miktar iyileşme olmakta ve belirgin bir yan etki görülmemektedir (5).
Halsizlik ve yorgunluk yakınmalarında yararlı mı?
4 küçük randomize plasebo kontrollü çalışmada Gojiberry desteği ile uyku kalitesi, stres, uyanıklık, nefes darlığı, kendini iyi hissetme gibi bulgularda düzelme olduğu saptanmıştır (6).
Bağışıklık sistemini destekler mi?
Sağlıklı insanlarda yapılan araştırmalarda günde 120 ml Gojiberry suyunun bir ay kullanılması sonrasında bağışıklık sistemini desteklediği saptanmıştır (7). Kanser hastalarında etkisi ile ilgili araştırma bulunmamaktadır. Yaşlılarda süt-Gojiberry meyvesi karışımının (12.7 gram Goji meyvesi ile aynı ağırlıkta süt karışımı) 3 ay kullanılmasıyla grip virüsü influenza aşısının yararını arttırdığı gösterilmiştir (8).
Sadece Gojiberry ile kanser tedavisi olur mu?
Gojiberry lipopolisakkaritleri ile kanser tedavisinin yan etkilerinde azalma sağlanabileceği düşünülmektedir. Klinik çalışma olmamakla beraber laboratuar çalışmalarında kemoterapi ve radyoterapinin yan etkilerini azalttığı, kemik iliğinin çalışmasına destek olduğu gösterilmiştir (9). Bazı kanser hücrelerine karşı öldürücü etkisi olduğu laboratuar ortamında belirlenmiştir.Kanser hastalarında yapılan bir çalışmada kanser aşısının yararını arttırmada yardımcı olduğu gösterilmiştir (10). Fakat tek başına kanser tedavisinde etkili olmayıp yardımcı veya destek tedavisinde faydalanılmaktadır. Gojiberry kullanımı ile görülen iyilik hali, kanserin gerilemesinden ziyade meyvenin zindelik verici yararından kaynaklanmaktadır, kişinin kendisini iyi hissetmesine rağmen kanserin ilerlemesi devam edebilir. Sadece bu tür bitkilerle kanser tedavisi alan hastaların yaşam süreleri, tıbbi tedavi alan hastalara göre yarı yarıya daha az olmaktadır. Bu konuda ileride bir yazım daha olacak, bunun takip edilmesini tavsiye ederim. Bu nedenle internet reklamlarına bakılarak tıbbi tedavi yerine kullanılmamalıdır. Kanserde doktor kontrolü altında yardımcı yaklaşımlar içinde kullanılmasını öneririm. Kanser hücresinin birçok savunma mekanizmalarını harekete geçirmesi, ilaçların, bağışıklık sisteminin öldürücü etkilerinden kendilerini koruması, asidik zırh yaratması, kanser kök hücrelerinin olması gibi ciddi sorunlar vardır. Bu sorunları kökten çözmede etkili olduğu söylenen basit mucizevi yöntemler maalesef sadece kulağa hoş ve çekici gelmektedir. Fakat bu iddiaların bir karşılığı yoktur. Kanser tedavisinde disiplinler arası iletişim ile tecrübe gereklidir. Tıbbi ve birbirine uyumlu çeşitli tamamlayıcı yöntemlerin beraber kullanılmasıyla kanserde daha başarılı olma şansı olduğu bilinmelidir.
Goji meyvelerinin yan etkisi var mı?
Goji meyveleri bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Eğer kan inceltici warfarin veya heparin gibi bir ilaç kullanılıyorsa doktor kontrolü olmadan Goji meyvelerinin tüketiminden kaçınmalıdır.Pıhtılaşma hücrelerinin sayısı düşük olanlar doktor kontrolü olmadan kullanmamalıdır. Ayrıca şeker ilaçları ile tansiyon düşürücü ilaçlar kullananlarda Goji meyveleri etkileşime girebilir. Bu yüzden doktorla konuşulmalıdır. Eğer ilaç kullanımı yoksa aşırıya kaçmadan Goji meyveleri günlük kalori hesabına göre meyve hesabından tüketilebilir. Işığa karşı hassasiyet, daha önceden şeftali gibi gıdalara karşı alerjisi olanlarda alerjik reaksiyonlar ve nadiren karaciğer testlerinde bozulma gibi yan etiler görülebilmektedir (11).
Hamilelikte ve emzirenlerde güvenle kullanılabilir mi?
Bu konuda bilgi bulunmamaktadır. Hamile ve emzirenlerin özellikle gıda takviyesi olarak kullanmamalarını tavsiye ederim.
Ne kadar Gojiberry alınmalıdır?
Kurutulmuş Gojiberry meyvesinden günde 25 gram tüketilmelidir. Bu miktar Goji meyvesinde 112 kalori enerji olup 21 gramı şeker, 3 gramı lif olmak olmak üzere 24 gram karbonhidrat içerir. Meyve suyu olarak günde 120 ml tüketilmektedir.Gojiberry polisakkariti olarak 70 kg ortalama kiloya sahip birisi için günde 20 gram tüketimi önerilmektedir.
Kaynaklar:
