Doç. Dyt. Emel Özer
Diyabetlinin evde kendi kendine kan şekerini izlemesi kolay ve ucuz kan şekeri kontrolü sağlar. Hipoglisemi (kan şekerinin 70 mg/dl nin altına düşmesi) ve hipergliseminin (kan şekerinin 180 mg/dl nin üstüne çıkması) tespiti gerekli önlemlerin alınmasını, kan şekeri kontrolsüzlüğü sonucu oluşabilecek diğer hastalıkların erken belirlenmesi ve gelişiminin geçiktirilmesi veya tedavi edilmesi açısından önemlidir.
Tedavileri için İnsülini, insülin pompası veya enjeksiyon yolu ile kullanan diyabetlilerin glisemi kontrolü sağlanana kadar hergün, günde 4 kez kan şekeri ölçümü yapması önerilir. Genellikle ölçümlerin sabah kahvaltısından, öğle ve akşam yemeğinden ve gece öğününden önce yapılması önerilir. Kan şekeri kontrolü sağlandığında ölçümlerin sıklığı haftada 3-4 kez olabilir. Kan şekeri kontrol altında olmayan ve insülin tedavisi almayan tip 2 diyabetiklerin sabah kahvaltıdan önce ve öğünden 2 saat sonra tokluk kan şekeri takibi yapması yeterli olabilir.
Evde yapılan kan şekeri ölçümlerini kaydetmek için diyabetli bireylerin diyabet günlüğü kullanması ve ölçülen sonuçların bu deftere düzenli olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Bu kayıtlarda ölçüm tarihi, ölçümün yapıldığı saat, ölçüm sonucu, insülin veya ağızdan alınan şeker düşürücü hapların alındığı zaman ve dozu, kan şekeri ölçüm sonucuna etkisi olduğu düşünülen herhangi bir olay (öğün ve/veya fiziksel aktivite düzeyinde değişiklik, stress) yer almalıdır. Günlük ayrıca besin tüketiminide içermelidir. Diyabet günlüğünün hekim ve diyetisyen tarafından değerlendirilmesi gerek ilaç veya insülin gerek ise beslenme tedavisinin yeniden planlanmasını gerektirebilir. Tedavinin değiştirilme nedenleri mutlaka diyabetli birey ile paylaşılmalıdır.
Örneğin Şevket bey sabah kahvaltısından sonra ara öğün almamış ve fiziksel aktivitesi öğlen yemeğinden önce biraz artmış muhtemelen kan şekerinde önce düşük, daha sonrada yüksek düzeyler saptayacaktır. Bu nedenlede öğlen kan şekeri ölçüm sonucu yüksek çıkabilir . Eğer Şevket bey diyabet günlüğüne ara öğün yapmadığını not etmezse ve genel olarakta bu şekilde öğün atlıyor ise doktoru öğlen yapılan şeker sonuçları genelde yüksek çıktığı için sabah yapılan insülin dozunun az olduğunu düşünerek insülin miktarını artırabilir ve böylece Şevket bey ihtiyacından fazla miktarda insülin kullanmaya başlayabilir. Bu nedenle kan şeker ölçümü yaparken o ölçüm öncesinde yemek saatlerini ve yenilen yiyecekleri not ederek diyetisyene gösteren Şevket bey, diyetisyeninden gerekli yorumları ve bilgileri alarak tedavisi için gerekli değişiklikleri öğrenir, sahip olması gereken becerilere ve kontrol düzeyine ulaşabilir.
Diyabeti olan bireyin evde kendi kendine kan şekeri takibi yapması ve tükettiği besinleri tüketildiği saat, tüketildiği miktarı ile birlikte yazması gerekir. bireyin günlük yaşamda tükeettiği besinler ve tükettiği besin miktarlarının kan şekeri üzerindekini etkisini görmesini sağlar. Diyabet tedavisi kişiye özgüdür. Bireylerin ve besinlerin farklı özellikleri kan şekeri kontrolünde belirleyici olabilmektedir. Bir besin bir diyabetlide kan şekerini yükseltirken bir başka diyabetlide yükseltmeye bilir.
Kaynak- Türk Diyabet Vakfı
