.jpg)
Prof.Dr. Canfeza SEZGİN
İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzman
Bilinçsiz bitki kullanımı sağlığınızı riske edip tedavinizi olumsuz etkileyebilir!
Bitkiler şifalı özellikleri ile hastalıkların tedavisi için binlerce yıldır kullanılmaktadır. Yan etkileri kimyasal ilaçlara göre daha az olması en önemli avantajlarıdır. Başta kanser olmak üzere birçok kronik hastalığın günümüzde giderek artması, ilaçların bu sorunları iyileştirmede kısmen başarısız olması bitkilerin sağlık için kullanılmalarının yaygınlaşmasına neden olmuştur. Peki tamamen doğal olan bitkilerin kullanımı yan etkisiz mi? Komşu, arkadaş, internet vs gibi ortamlardan duyulan her bitki doğrudan kullanılabilir mi?
Bu konuda en iyi kayıtların tutulduğu Amerika Birleşik Devletleri’ nde her yıl bitki – ilaç etkileşimi nedeni ile sağlık sorunları yaşayan milyonlarca insan olduğu bildirilmektedir. Ülkemizde bu durum henüz bilinmemektedir.
Bitkilerin tedavi başlığı altında kullanılması ve maksimum yarar için bu konuda bilgili ve fitoterapi alanında eğitimli doktor rehberliğinde götürülmesi gereklidir. Doktorların uzak durduğu bu sahada insanlara doğru bilgilendirme yapabilmek için binlerce bilimsel makalenin değerlendirildiği ‘Hangi Kansere Hangi Bitki’ ve ‘Tam Şifa’ isimli kitaplarımı yazarak bitkilerin başta kanser olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarında kullanımı ile ilişkili rehberler hazırladım. Bu konuda ülkemizde daha alınacak yollar vardır.
Özellikle bitkisel tedavi altında olan veya destek kullanan hastalara ilk uyarım ameliyat, genel anestezi, diş çekiminden tercihen bir hafta önce bitkilerin kullanımı kesilmeli, ek sorun olmadıkça 1 hafta sonra başlanılmalıdır. Lösemi hastaları kanama riski nedeni ile tedavi esnasında destek kullanmamalıdır. Anestezi uzmanlarının hastaların kullandığı bitkiler ve destekler açısından da sorgulamaları yapılmalıdır. Kanama riskini arttıran bitkiler yanı sıra anestezi komplikasyonlarını arttırabilen bitkiler değerlendirilmelidir.
Bitkiler veya sosyal medyada mucize olarak tanıtımı yapılan alternatif tedavi yaklaşımları ile ilişkili uyarılarımı kısaca aşağıda özetliyorum:
1) Alkali yapıcı maddeler ve ilaçlar: ağız yoluyla kullanılan bazı kanser ilaçlarının etkisini azaltarak kanser hastasının hayatını kısaltıyor.
2) Hormon reseptörü pozitif meme kanseri hastaları ışgın, milk thistle, çemenotu, maydanoz, tereotu, civanperçemi, arısütü gibi doğal ürünleri tüketmemelidir. Bitkisel östrojen içerdikleri için kanserin seyrini kötüleştirebilir.
3) Zakkum: kalp glikozidleri isimli doğal maddeler bulunur. Özellikle yaşlı hastalarda kalp sorunu olanlarda ani ölüm riski yaratabilir. Doktor olan iki kişi ile kanser olan yakınlarının geçmiş dönemde yaşadıkları ve kullandıkları alternatif tedaviler ile ilgili görüştüğümde yaşlı olan hastalarının tıbbi tedavi yerine zakkum tercih ederek kullanmaları sonrasında birkaç gün içinde hayatını kaybettikleri bilgisini edindim. Özellikle yaşlılarda kalp yan etkilerine daha duyarlı olunması nedeni ile zakkumun bu yan etkisine bağlı olabileceğini düşünüyorum.
4) Meyankökü: tansiyon düşürücü ilaçların etkisini azaltabilir, idrar söktürücü ilaçların yan etkisini arttırabilir. Platin grubu kanser ilaçlarının etkisini bozarken meme kanseri hücrelerinin çoğalmasına neden olabilir. Meme kanseri kontrolden çıkıp hastalığında ilerleme olan birkaç hastam var. Daha sonra uygun tıbbi ve tamamlayıcı destek tedavileri ile hastalıkları kontrol altına alındı.
5) Reishi mantarı: tansiyon düşürücü, şeker düşürücü ve kan sulandırıcı ilaçların yan etkilerini arttırabilir. Kemoterapiye bağlı trombosit düşüklüğü gelişmesinde kanamaya neden olabilir.
6) Sarımsak: kalp – damar sağlığı, bağışıklık sistemi, kanser, kolesterol yüksekliğinde yararlıdır. Kan sulandırıcı ilaçların yan etkisini arttırırken kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçların (dosetaksel) kan düzeyini azaltarak etkisini bozabilir.
7) Ekinezya: bağışıklık sistemini desteklemede kullanılıyor. 8 haftadan uzun süre kullanımda bağışıklık sistemini baskılıyor, AİDS ilaçlarının etkisini azaltabiliyor ve organ naklinde kullanılan ilaçların etkisini bozup organ reddine neden olabiliyor.
8) Kırmızı biber: ACEİ tansiyon ilaçlarına bağlı öksürük yakınmalarını arttırabiliyor, bu da ilacın bırakılmasına neden oluyor.
9) Yaban mersini: kalp – damar, şeker hastalığı ve göz sağlığı için kullanılıyor. Kan sulandırıcı ilaçların kanama riskini arttırıyor.
10) Karayılan otu: menopoz yakınmalarında kullanılıyor. Kolesterol düşürücü ilaçların karaciğere hasarını arttırabilir
11) Deve dikeni: karaciğer ve böbrek koruyucudur. Şeker düşürücü ilaçların etkisini arttırabilir. Meme kanseri hücrelerini çoğaltabilir, hastalar uzak durmalılar.
12) Sarı kantaron: birçok kanser ilacı, organ nakli ilaçları, doğum kontrol ilaçları, kalp – tansiyon ilaçları, AIDS ilaçlarının etkisini azaltıyor. Depresyona giren ve doğum kontrol ilacı kullanan kadınlar yan etkisiz diyerek sarı kantaron aldıklarında istenmeyen gebelikler gelişebilir.
13) Cats claw: bağışıklık sisteminin desteklenmesi, kanser ve iltihabi eklem romatizmasında kullanılıyor. AİDS ilaçlarının düzeyini ve yan etkilerini arttırabilir.
14) Kereviz tohumu: sindirim yakınmalarında, romatizma, tansiyon ve kolesterol yüksekliğinde yardımcı olabiliyor. Tiroid hormon seviyesini azaltıp guatr hastalığını arttırabilir.
15) Kızılcık: özellikle idrar yolları enfeksiyonu, kalp-damar sağlığı ve bazı kanserlere karşı faydalı. Yatıştırıcı ilaçlar, kolesterol düşürücü ilaçlar ve kan sulandırıcı ilaçlarla etkileşime girebiliyor.
16) Zencefil: iltihabi yakınmalarda, kanser, bulantı-kusma yakınmalarında yardımcıdır. Kan sulandırıcı ilaçların yan etkisini arttırırken mide koruyucu ilaçların etkisini azaltabilir.
17) Alıç: kalp yetmezliği, kalp ritmi sorunları ve tansiyon yüksekliğinde yararlıdır. Kalp yetmezliği ilaçları, tansiyon düşürücü ilaçlar ile etkileşime girebilir.
18) Yeşil çay: sayıda sağlık yararı var. myelomda kullanılan bortezomib, böbrek kanserinde kullanılan sunitinib ilacının etkisini azaltabiliyor. Hamilelikte önemli B vitamini folatın emilimini azaltabiliyor. Kolesterol düşürücü ilaçların yan etkilerini arttırabiliyor.
19) Ginseng: birçok ilaçla etkileşime girebiliyor. Şeker düşürücü, kan sulandırıcı, tansiyon düşürücü, beyin uyarıcı ilaçlarla etkileşir.
Bu liste daha da uzamaktadır. Neticede bitkilerin sağlık için kullanılması bu konuda eğitimli doktor kontrolünde olmalıdır. Kanser hastalığı ayrı bir önem arz etmekte olup, takibi yapan onkoloji uzmanının bilgisi olmadan hastalar farklı tedaviler kullanmamalıdır. Kanserde çeşitli ilaçların kullanılması ve kullanılan ilaçların diğer hastalıklara göre daha sık değiştirilmesi bitki – ilaç etkileşimleri açısından risk teşkil edebilir. İnsanların tıbbi tedavi yerine sadece bitkileri kullanması ise kanserin kontrol altına alınması veya iyileşmesi oranını yarı yarıya azaltır.
Sağlık ve esenlikler dilerim.
