30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile, 4857sayılı İş Kanunu’nun İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 95, 105 ve geçici 2.nci maddeleri mülga (yürürlükten kaldırma) hale getirilmiştir.
6331 sayılı kanun ile işverenlere bir çok yükümlülükler/sorumluluklar getirilerek işyerlerinin çalışanlar açısından daha güvenli, daha sağlıklı hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
Bu amaçla 26.12.2012 tarih ve 28509 sayılı Resmi Gazetede "İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği" yayınlanmış, eczaneler İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi’nde 47.73.01 sayılı sıra ile "Az Tehlikeli" olarak belirtilmiştir.
Eczanelerimiz açısından her iki kanunu beraber irdelersek;
Öncelikle her çalışan için işe başlarken bir özlük dosyası oluşturmak gerekir. (4857 sayılı Kanun, 75. madde)
Bu dosyada; işçinin kimlik bilgileri, istenirse sabıka kaydı, istenirse ikametgahı, sağlık raporu (6331 sayılı kanun, 15/b maddesi), İş Sözleşmesi (4857 sayılı Kanun, 1., 2., 8.-15. maddeleri) bulunmalı.
Sağlık Raporları ilgi mevzuat gereği kamu sağlık kurumlarınca düzenlenmelidir.
İş sözleşmesi için belli bir format tanımlanmamakla birlikte; işçinin yapacağı iş, genel ve özel çalışma koşulları, çalışma süreleri, işçinin alacağı brüt ya da net ücret mutlaka belirtilmelidir. Sözleşme maddeleri kanun hükümlerine aykırı olamaz. (Eczacının Sesi e-gazete’nin Yasal-Mali köşesinin "Muhasebecileriniz ve Eczane Çalışanlarınız Hakkında" alt başlığında örnek bir İş Sözleşmesi bulabilirsiniz")*.
Ve yine 6331 sayılı kanunun 4. maddesi gereği 30.12 2012 tarihinden itibaren işveren sıfatı ile Risk Değerlendirmesi yapmak ya da yaptırmak ve bunu işçilerimize tebliğ ederek, imzalatıp özlük dosyasına koymak ve İş Müfettişlerinin denetlemelerinde göstermek zorundayız. (Örnek Risk Değerlendirmesini TEB’nin Farmainbox sayfasında bulabilirsiniz).
Şu ana kadar çalıştırdığınız işçileriniz hakkında bir özlük dosyası hazırlamadıysanız bunu bir an önce hazırlamanızda fayda var.
Sadece Risk Değerlendirmesini işçilerimize imzalatmakla da sorumluluktan kaçınmış olamıyoruz. Gerekli önlemleri de almak zorundayız. Örneğin; çalışanın üst raflardan ilaç almaya çalışırken çıktığı tabureden veya seyyar merdivenden düşmesi ya da kösele ayakkabı giymesi sebebi ile yeni paspas yapılmış zeminde kayarak düşmesinin sorumluluğu dahi işverenin omuzlarına yüklenmiş durumda. Bu ve benzer iş kazalarında durum kazadan sonraki üç iş günü içinde SGK’na bildirilmek zorunda.
Ayrıca 6331 sayılı kanunun 11., 12., 16. ve 17. maddeleri gereği işveren tarafından acil durum planları yapılması ilk yardım, yangın, deprem gibi ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlike durumlarında yapılacak müdahale ve tahliyeler için gerekli eğitim ve talimatların verilmesi gerekiyor.
Birebir eczanelerimizde bu eğitimlerin oluşturulması çok olanaklı ve gerçekçi olamayacağından bu hizmetin ve acil durum planları tabloları ve broşürlerinin Eczacı Odalarımız, Kooperatiflerimiz ve ilaç depoları tarafından organize edilerek yaşama geçirilmesini öneriyorum.
6331 sayılı kanunun 26. maddesi bu konularla ilgili işveren aleyhine bol bol ve çok ciddi miktarlarda para cezaları getirmiş. Yani düz bastın kabahat, yan bastın kabahat misali.
Bu arada aynı kanunun 20. maddesi gereği iki ve daha fazla çalışan olması halinde bir çalışan "Çalışan Temsilcisi" olarak ya çalışanlar arasında yapılacak seçimle ya da işveren tarafından atama sureti ile görevlendirilmek zorunda.
6331 sayılı yasa 6. maddesi işçi çalıştıran her işyeri için bazı hizmet alımları yükümlülüğü getirmekte. Her işyeri için İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmek ya da bu hizmetlerin tamamını veya bir kısmını "Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinden" sağlanması gerektiğine hükmediyor. Ancak eczanelerimiz "Az Tehlikeli" olarak sınıflandırıldığı için aynı kanunun 38. maddesi gereği bu zorunluluk kanunun yayınlanmasından iki sene sonraya (01.07.2014 tarihine) ötelenmiş. Ancak eczaneleri ilgilendiren diğer hükümler yürürlüğe girmiş durumda.
Mevcut 4857 sayılı İş Kanunu gereği de çalışanlarımızla ilgili bazı maddeleri hatırlamakta fayda var.
Çalışanlara ücretin en geç ayda bir ödenmesi gerekir. Bu ödemenin yanı sıra işveren çalışanına ücret hesabını (ödemenin günü, ait olduğu dönem, fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asil ücret ve eklenti ücretler ile vergi, SGK primi, avans mahsubu, varsa nafaka ve icra vb kesintileri) ayrı ayrı gösteren bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulanın bir örneğinin ve ücret bordrosunun çalışana imza ettirerek saklamanızı tavsiye ederim.
Çalışan ücretli yıllık iznini deneme süresi de dahil en az bir yıl süreyi doldurduktan sonra hak eder. Yıllık izin süreleri çalışanın hizmet süresine göre değişir (Eczacının Sesi e-gazetemizin Yasal-Mali Köşesinde yer alan "2013 Mali Rehberi" alt başlıklı bölümü inceleyebilirsiniz)** . Yasalarda bir format belirtilmediğinden bir "izin defteri" oluşturarak kullanılan izin süreleri belirtilip, çalışanın imzasının alınmasını öneririm.
İşveren iş sözleşmelerinde belirtilmiş sebepler haricinde çalışana ücret kesme cezası uygulayamaz. Belirtilmiş sebeplere dayanan ücret kesme cezası da çalışanın ayda iki günlük ücretini aşamaz. Bu uygulama durumunda da çalışana sebepleri ile birlikte yazılı olarak bildirilmesi gerekir.
Çalışanın iş akdinin feshinde usul; fesih bildiriminin yazılı olarak yapılması ve fesih sebebinin açık ve kesin bir şekilde belirtilmesidir. Kanunda belirtilen "derhal fesih" hükümleri haricinde hakkındaki iddialara karşı savunması alınmadan çalışanın iş sözleşmesi feshedilemez. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir.
İşten ayrılan çalışana işveren tarafından işinin ne olduğunu ve çalışma süresini gösteren bir belge verilir.
Sayın meslektaşlarım,
4857 ve 6331 sayılı her iki kanunu ana hatlarıyla ve çok kısa bir şekilde yorumlamaya çalıştım. Bu yazıda yer almayan ancak çalışma yaşantımızı çok yakından ilgilendiren daha bir çok konu ve bir çok uygulama mevcut.
Bu nedenle e-gazetemizin Yasal-Mali köşesinde yer alan konuları belli aralıklarla gözden geçirmenizi ve muhasebecinize, mali müşavirinize de "izlemesi gerektiği" yönünde uyarılarda bulunmanızı öneriyorum. Alt başlıkta yer alan bazı konular başlıkları değişmeden süreç içinde güncellenmekte, yeni yazılar eklenmekte, yazıların güncelliğini yitiren bölümleri silinmekte ya da değişen konular değiştiği şekli ile düzeltilmektedir.
Her ne kadar bizler uyarıyorsak da işyerinizle ilgili son kararı sizler muhasebecileriniz ya da mali müşavirlerinizle birlikte vereceksiniz.
* http://www.eczacininsesi.com/?yon=yasal_mali&id=4
** http://www.eczacininsesi.com/?yon=yasal_mali&id=139
İLETİŞİM
e.ciftci@eczacininsesi.com
Tel : 0212 5474746
https://www.facebook.com/ertan.ciftci1
