ŞAH DAMARI TIKANIKLIĞINDA AMELİYAT NE ZAMAN GÜNDEME GELİR?
Şah damarı tıkanıklığı inme ile sonuçlanabilen ciddi bir hastalıktır. Pekiyi şah damarı tıkanıklığı nasıl belirti verir, tanısı nasıl konulur, tedavi süreci nasıl planlanır? Tüm bu soruların cevaplarını Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Zehra Bayramoğlu anlattı.
Manşetteyiz Dergisi'ne röportaj veren ünlü cerrah şah damarı tedavilerine yönelik tüm bilinmesi gerekenleri paylaştı. Bayramoğlu, "Boynumuzun her iki tarafında beyni besleyen iki adet ana atardamar bulunur. Bu atardamarlar göğüste aortta başlayarak boyundan beyne doğru ilerler. Parmaklarımızı boynumuzun iki tarafına yasladığımızda nabzı hissettiğimiz kısım bu damarlardır. Tıp dilinde karotis arter olarak adlandırılırlar. Halk
arasında ise şah damarı olarak bilinirler. Bu atardamarlar kafatası içine girerek beyin dokusunu beslerler. Beyini besleyen diğer damarlar ense kısmından kafatası içine giren vertebral atardamarlardır." Dedi.
Şah Damarı Tıkanıklığı neden olur? Belirtileri nelerdir?
Şah damarı tıkanıklığının nedenlerine de değinen Prof. Dr. Zehra Bayramoğlu, "Damar sertliği tüm vücut damarlarını tutan yaygın bir hastalıktır. Karotis atardamarında da en sık görülen neden damar sertliğidir. Risk faktörleri olarak ileri yaş, sigara, hiperkolesterolemi, hipertansiyon ve diyabet sayılabilir. Oluşan plak tabakası damarı tıkayarak beyne giden kan akışını azalttığında boyun damar tıkanıklığı meydana gelir. Eğer damarda beyin
hücrelerini oksijen ve besinden mahrum bırakacak şekilde tıkanma olursa ya da tıkanmaya neden olan plak kanla birlikte beyindeki damarlara ulaşarak beyin damarlarında tıkanmaya neden olursa etkilenen bölgedeki beyin hücreleri ölmeye başlayarak inme diğer adıyla felç durumu gelişir. Tüm inmelerin yaklaşık yüzde 20'sinin kaynağı karotis arter hastalığıdır." Şeklinde konuştu.
Tanı nasıl konulur?
Şah damarı hastalığında tanı aşaması ile ilgili bilgi veren Bayramoğlu, "Öykü ve sistemik hastalıklar hakkında elde edilen bilgiler ile fizik muayenenin ardından boyun Doppler ultrasonu ile incelenmesinde fayda vardır. Ultrason hızlı bir şekilde tanı konulmasına yardımcı olur. Hastada kritik bir daralma tespit edilirse, ileri tetkik olarak boyun anjiyosu (normal anjiyo, MR anjiyo veya tomografik anjiyo) istenir." Şeklinde bilgi verdi.
Şah Damar Darlıklarında tedavi yöntemleri nelerdir?
Tedavi seçenekleri ile ilgili ayrıntılara değinen Zehra Bayramoğlu sözlerine şöyle devam etti. Üç tedavi seçeneği vardır. İlaç tedavisi, karotis anjiyoplasti (stent tedavisi), karotis endarterektomi (açık ameliyat). Hangi tedavinin uygulanacağına hastanın inme yaşayıp yaşamadığı, damarın ne oranda tıkalı olduğu, hastanın genel sağlık durumu, damar yapısı, yaşı vb. faktörler göz önüne alınarak özelinde karar verilir.
Şah Damarı Ameliyatları Ne Zaman Yapılır?
Son 6 ay içerisinde hasta hafif derecede ya da orta derecede felç geçirmiş ise ve aynı zamanda şah damarında yüzde 50 ve 69 oranlarında bir darlık meydana geldiyse ameliyat olmalıdır. Hastanın şah damarında yüzde 80'den fazla bir darlık varsa fakat bir şikâyeti olmamışsa, felç geçirme riski olduğu için ameliyatı olmalıdır. Eğer plaktaki darlık çok fazla ileri derecede ise hastada felç oluşturabilecek kadar darsa ve hastada geçici felç,
konuşma bozukluğu ya da körlük gibi sorunlara yol açtıysa mutlaka şah damarı ameliyatı yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte, Şah damarı ameliyatları, eğer hastada yüksek riskli bir durum var ise yapılmaması önerilmektedir.
Yüksek riskli hastalar dikkat!
Hastanın yaşı ileride ise ve ileri evrede bir kanser gibi ciddi hastalığı olan kişilerde yapılmamalı. Boyunda bulunan şah damarları erişmenin tehlikeli ve güç olduğu duruma sahip olan hastalarda yapılmamalı. Anevrizma gibi beyin damarlarında başka hastalıkların olduğu durumlarda şah damarı ameliyatı risklidir ve yapılmaması gerekmektedir
Şah Damarı Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Karotis (şah damarı) ameliyatları olan hasta, hastanede birkaç gün kalır ve takip edilir. Hastanın taburcu olduktan sonra, birkaç hafta süreyle araç kullanmaması ve aşırı spor yapmaması önerilmektedir. Eğer hasta taburcu olduktan sonra baş ağrısı yaşarsa, beyin fonksiyonlarında herhangi bir değişiklik ortaya çıkarsa ve boynunda bir şişlik olursa doktora başvurması önerilmektedir.
Şah Damarı Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Karotis (şah damarı) ameliyatları lokal anestezi veya kısa süreli genel anestezi ile yapılabilmektedir. Enfeksiyon riskini azaltmak için boyun bölgesi temizlenir ve boyun bölgesine 10-12 santimetre uzunluğunda bir kesi yapılır. Bu bölgede bulunan karotis damarları yani şah damarları olan bölge bulunmuş olur. Bu bölgede birçok sinir ve damar vardır. Bu yüzden oldukça dikkatli ve özenli bir şekilde bu ameliyatın yapılması gerekmektedir. Şah damarının olduğu bölgede özel pensler kullanılarak geçici olarak bu bölge kapatılır, damarlar açılır ve darlığa sebep olan plak iç katmanı ile beraber damar duvarından ayrılarak çıkartılması işlemleri yapılır. Plak alındıktan sonra damar üzerinde kullanılan pensler kaldırılır ve kan akımı tekrar sağlanmış olur. Karotis (şah damarı) ameliyatları yaklaşık olarak 1- 1,5 saat arası sürmektedir. Şah damarın kapalı kaldığı süre ise 20-30 dakika kadar olmaktadır.
