Sağlıkta radikal adımlar geliyor
Levent Uyanıker
Bakanlığın Bilgi İşlem Daire Başkanlığı’nın yürüttüğü proje kapsamında Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi (USBS) ihalesini Vestel-Birim-DataSel iş ortaklığı kazandı. Şubat 2007 tarihinde Sağlık Bakanlığı ve DataSel-Vestel-Birim iş ortaklığı arasında imzalanan sözleşmeye göre USBS, tamamlanarak bakanlığa teslim edildi.
Projenin İngiltere, Kanada, Avustralya, Finlandiya gibi dünyada sadece birkaç ülke tarafından gerçekleştirilen, sağlıkla ilgili istenen ve istenebilecek tüm bilgilerin uluslararası platformda kabul görmüş standartlarda HL7 (Health Level 7) toplanmasını gerçekleştirecek en önemli proje olması dikkat çekiyor.
Benzer projeleri gerçekleştiren ülkelerin bazılarında HL7 sürüm 2 bazılarında da sürüm 2 ve sürüm 3 melez bir yapı kullanılmış olmasına rağmen Türkiye’de ulusal sağlık bilgi sistemi projesinin sadece sürüm 3 ile hazırlandığı kaydediliyor.
Proje sonunda Türkiye bu sürümde hazırlanmış sistem ile ilk ülke olma özelliğine de sahip olacak. Projede kullanılan standardın uluslararası bir standart olması nedeniyle, dünya ile bütünleşmeye hazır bir altyapı kurulacak.
Projenin kapsamı içerisinde, 1. ve 2. basamak sağlık kuruluşlarında yapılan işlemler ile ilgili bilgiler Sağlık Bakanlığı’na HL7 v3 formatında, ilgili web servisleri vasıtasıyla akacak, daha sonra bu veriler üzerinde iş zekası çözümleri vasıtasıyla sağlık politikalarının belirlenmesi, dünyadaki sağlık kuruluşlarına veri aktarılması, Türkiye’deki sağlık sorunlarının tespiti, bölgesel analizler, performans ölçümü gibi konularda kullanılacak. Proje mimarisi, veritabanı ile tüm etkileşimin web servisler vasıtasıyla yapılacak. Gerçek kullanıcılar ile mesajlaşma yapısını kullanacak olan elektronik kullanıcıların SOA platformu üzerinden geçerek işlemleri yapması sayesinde esnek bir yapı kuruluyor.
Toplanan verilerle, tüm vatandaşların kendilerine ait sağlık kayıtları olacak ve Sağlık Bakanlığı’nda kişilerin geçmişe yönelik sağlık tarihçeleri izlenebilecek. Sağlık kuruluşlarının bu veriyi kullanması mümkün olacağından, hasta güvenliği, doğru bilgi akışı, muayenelerin daha hızlı ve daha doğru gerçekleşebilmesi konularında büyük adımlar atılacak. Projenin başka bir özelliğinin sağlık verilerinin standardını belirlemesi olduğu belirtildi. Kullanılacak uluslararası HL7 v3 formatında mesajlaşmayı başarabilen her türlü sağlık tabanlı yazılımın kullanılabilmesini, ayrıca bu yazılımların, farklı platform ve farklı dillerde yazılmış yazılımlardan gelecek bilgilerinin de merkeze akması gerçekleştirilmiş olacak.
Uluslararası işbirlikleri artacak
Projenin diğer kalemlerini, Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü ile sağlıkta kullanılan verilerin standardizasyonu, Sağlık Portalı ile sağlıkla ilgili ulaşılabilecek bir portal, Karar Destek Sistemi ile toplanan verilerin analiz edilmesi oluşturuyor. Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi’nin Türkiye’ye kazanımları arasında ulusal ve uluslararası kurumların WHO, OECD, EUROSTAT tarafından istenen sağlık göstergelerinin bilgi teknolojileri ile daha hızlı karşılanabilmesi, kolayca toplanması ve işlenmesi olarak ele alınıyor. Dünya Sağlık Politikaları belirlenmesinde öncü olan ülkeler arasına girecek olan Türkiye’nin, toplanacak veri sayesinde daha etkin rol oynanabilmesi kazanımlar arasında çok önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Projenin toplumsal kazanımları arasında, sağlık kayıtları sayesinde kişiye özel sağlık hizmeti, kişileri sağlık profili olarak tanıyabilme olanağı sağlayacak ve sağlık hizmetlerinin kişilerin mevcut verilerini anlık paylaşabilmesi ile tüm sağlık hizmetlerinde büyük ölçüde hız kazanılabilecek.
Projeden beklenen faydalar
Sağlık hizmeti sunan kurumlarda verilen sağlık hizmeti ile ilgili kayıtlar güvenlik ve mahremiyet ilkeleri gözetilerek elektronik kayıt altına alınacak, hasta sevk zinciri süreçleri ve sağlıkla ilgili olayları izlemede, verilecek yetkiler dahilinde vatandaşlar ve sağlık profesyonellerine sunulabilecek.
Ulusal Sağlık Bilgi Sisteminin sektörler arası işbirliği ile oluşturulması sayesinde sağlıkla ilgili toplanan veriler hızlı bir biçimde bilgiye dönüştürülebilecek ve karar vericilere sağlık hizmet sunumu planlamalarında önemli bir kaynak sağlayacak.
Sağlık otomasyon projelerinin gerçekleşmesi oranında elde edilecek veriler (standartları belirlenmiş); sağlık hizmeti sunumu planlamaları, değerlendirme ve denetim faaliyetleri için Yönetim Karar Destek sürecinde büyük ölçüde yol gösterici olacak.
Toplumun sağlığı ile ilgili veriler güncel ve kolay erişilebilir olacağı için koruyucu sağlık hizmetleri ve tedavi edici sağlık hizmetleri sunumunda etkinlik artacak.
Vatandaşların sağlık hizmetlerinden etkin ve kesintisiz bir şekilde yararlanmaları desteklenecek.
Ulusal ve uluslararası düzeyde sağlık tehditlerine karşı hızlı bir biçimde önlem alınabilecek.
WHO, OECD ve Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırılabilir düzeyde sağlık verileri elde edilebilecek ve uluslararası kuruluşlarla zamanında ve güncel sağlık veri değişimi mümkün olabilecek.
Sağlık hizmeti sunumu, finansmanı ve tedarikinde yer alan kurumların ulusal sağlık bilgi sistemine bütünleştirilmesi sayesinde önemli ölçüde kaynak tasarrufu sağlanacak.
e-Sağlık uygulamalarına yönelik proje konsorsiyumlarının oluşturulması ve gelişecek uluslararası işbirliği sayesinde ülke düzeyinde bilgi birikimi oluşturulabilecek ve gelecekte ülkemizin uluslararası programlarda lider konumunda yer alabilmesi mümkün olabilecek.
leventu@interpro.com.yr
